ایران با دارا بودن مرز مشترک زمینی با کشورهای همسایه یکی از پررونق‌ترین کشورها  برای ایجاد مراودات اقتصادی، تقویت صنعت توریسم و تبادل فرهنگی می‌باشد. بهره‌گیری از ظرفیت‌ مرزهای کشور و همسایگی با سایر کشورها می‌تواند خریدوفروش اجناس و کالا‌های دو کشور هم‌مرز را رقم بزند و موجب شکل‌گیری تبادلات تجاری و اقتصادی قوی شود. به‌بیان‌دیگر به سبب وجود بازارچه‌های مرزی اهالی دو طرف مرز می‌توانند کالاها و محصولات موردنیاز را با رعایت مقررات صادرات و واردات و ضوابط مقرر صادرکنند و سهم مبادلات بازرگانی خود را افزایش دهند.

کارشناسان و آگاهان حوزه اقتصادی براین باورند که بازارچه‌های مرزی با توجه به تأثیرات منطقه‌ای دارای مزیت‌های ملی در مسير شکوفایی تجارت می‌باشند و موقعیت مکانی مناسبی در جهت زدودن فقر اقتصادی مناطق مرزنشین تلقی‌ می‌شوند. به‌موجب تقویت بازارچه‌های مرزی اشتغال و درآمد برای مردمان مستقر در نواحی مرزی ایجاد خواهد شد و صادرات کالاها و محصولات تولیدشده در مناطق مرزی به کشورهای همجوار رقم خواهد خورد. افزون براین به سبب احیای بازارچه‌های مرزی  امنیت اجتماعی در مناطق مرزی نیز ایجاد خواهد شد که خود گامی مهم در راستای ایجاد امنیت پایدار  مرزها خواهد بود. مورخ ۱۷ تیرماه سال ۱۴۰۱، کردستان میزبان دور اول سفر رئیس‌جمهور بود؛ دراین سفر مقرر شد تا تحولی بزرگ در استان به‌ویژه در حوزه اقتصادی رقم بخورد.

حال پس از گذشت ۱۵ ماه، این استان باری دیگر میزبان رئیس‌جمهور و شاهد بهره‌برداری مصوبات مهم اقتصادی خواهد بود. یکی ازمصوبات قابل‌توجه در این سفر، فرودگاه سقز می‌باشد. عملیات اجرایی فرودگاه سقز در سال ۱۳۸۲ آغازشده است و اکنون با پنج هزار میلیارد ریال هزینه آماده بهره‌برداری است. به باور فعالان این حوزه؛ این فرودگاه در صورت بهره‌برداری می‌تواند نقش بی‌بدیلی در توسعه منطقه شمال کردستان و آذربایجان غربی داشته باشد، ضمن اینکه طرح کارکرد تجاری، بازرگانی و مسافربری دارد و با توجه به وجود منطقه آزاد تجاری، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. از دیگر مصوبات قابل بهره‌برداری افتتاح سدهای چراغ‌ویس سقز، سیازاخ دیواندره، امیرآباد و رمشت در کامیاران و پایاب سد گاران مریوان است. همچنین در این سفر، تصفیه‌خانه دیواندره، سالن ۱۲۰۰ نفری بانه و پست ۶۳/۲۰ کیلوولت سنندج به بهره‌برداری خواهد رسید و راه‌آهن همدان- سنندج افتتاح خواهد شد.

رئیس ستاد سفر رئیس‌جمهور به استان کردستان درخصوص جزئیات بیشتر این سفر بیان کرده است: در این سفر دوروزه رئیس‌جمهور، انتظار ۱۸ ساله کردستانی‌ها به واقعیت می‌پیوندد و کردستان به شبکه ریلی کشور متصل می‌شود. شایان‌ذکر است تا بگوییم که پیش‌تر، با دستور رئیس‌جمهور و با حضور استاندار کردستان در سفر به شهرستان سقز، طی مراسمی بازارچه مرزی سیف در این شهرستان نیز به‌صورت رسمی بازگشایی شد. بازگشایی گذرگاه سیف از مطالبات جدی مردم و نمایندگان این شهرستان بود چراکه معیشت مردم از این بازارچه تأمین می‌شد و در  راستای شکوفایی اقتصادی تلقی‌ می شد. شیوا قاسمی پور، نماینده مردم مریوان در مجلس شورای اسلامی نیز دراین‌باره عنوان داشته است: هر اقدامی که جهت رفع مشکلات معیشتی مرزنشینان انجام شود به امنیت کشور کمک می‌کند و از مهاجرت بی‌رویه هم جلوگیری می‌کند. دولت سیزدهم رویکرد مثبتی نسبت به مناطق مرزنشین و محروم دارد با همین رویکرد به طورحتم اتفاقات بهتری در کشور رقم می‌خورد. وی همچنین افزود: بازگشایی مرزهای غیررسمی از دیگر مطالبات مردم مریوان است که به‌تازگی یکی از این مرزها بازشده و موجب خوشحالی مردم شده است. هر اقدامی که بتواند مردم را خوشحال کند باید در دستورکار قرارگیرد؛ بنابراین باید کمک کنیم که این دولت در این راه موفق باشد.

به نظر می‌رسد دولت همواره پای‌بند وعده خویش بوده و گامی بزرگ در راستای تحولات اقتصادی شهرهای مرزی کشور برداشته است؛ مجموعه آنچه در سفر رئیس‌جمهور به کردستان به بهره‌برداری می‌رسد، قابل‌توجه و اقدامی اساسی در راستای تقویت مناطق مرزی و بهبود معیشت مردم ساکن در این مناطق خواهد بود. باور و مطالبه مردم مناطق مرزنشین است که تقویت و توسعه مرزها و همچنین اهتمام به تجارت، معیشت‌شان را تغییر خواهد داد و معضل بیکاری را برای همیشه از بین خواهد برد. به‌منظور بررسی بیشتر این موضوع و لزوم تقویت بازارچه‌های‌ مرزی و اشتغال مرزنشینان به گفت‌وگو با محمد رشیدی و حجت‌الاسلام سید جوا‌د حسینی کیا، نمایندگان مردم کرمانشاه و همچنین ملک فاضلی، نماینده مردم سراوان و مهرستان در مجلس شورای اسلامی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.  

حجت‌الاسلام سیدجوادحسینی کیا، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس:
بازارچه مرزی باید سکوی صادرات محصولات ایرانی باشد
حجت‌الاسلام سیدجوادحسینی کیا، نماینده مردم کرمانشاه و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» اظهارکرد: بازارچه‌های مرزی از چندین مزیت برخوردارند؛ نخست این است که این بازارچه‌ها عامل اطمینان برای خنثی‌سازی و بی‌اثرسازی تحریم‌ها می‌باشند. مزیت دیگر این است که به‌موجب توسعه بازارچه‌های مرزی، اشتغال‌زایی برای مناطق محروم و مرزنشینان ایجاد خواهد شد. افزون براین به‌موجب توسعه و تحقق این مهم، معیشت مردم تقویت خواهد شد. مادامی‌که معیشت یک منطقه تأمین گردد، امنیت افزایش و ثبات هرچه‌تمام‌تر ایجاد خواهدشد. 

وی درباره ظرفیت تأمین کالاهای استراتژیک کشور از مسیر بازارچه‌های مرزی افزود: به‌موجب بازارچه‌های مرزی می‌توان کالاهای ایرانی را در کشورهای همسایه عرضه کرد و سکوی صادراتی را برای کشور رقم زد. همچنین می‌توان کالاهای استراتژیک موردنیاز کشور را وارد کشور کرد و ظرفیت قابل‌توجهی را در بخش تبادلات تجاری اقتصادی رقم زد. 

حجت‌الاسلام حسینی کیا با تأکید بر توسعه بازارچه‌های مرزی تصریح کرد: تقویت و توسعه بازارچه‌های مرزی نیازمند حمایت دولت و ارائه مشوق‌های حمایتی است. به‌موجب تحقق این امر می‌توان مشوق‌هایی را همچون معافیت‌های مالیاتی درنظر گرفت. 
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: به‌موجب توسعه بازارچه‌های مرزی و تأمین امنیت و اشتغال مناطق مرزنشین می‌توان فعالیت کولبران را نیز ساماندهی کند. دراین راستا می‌توان نظارت بر کالاهای وارداتی را افزایش داد و مانع از ورود کالاهای قاچاق شد چراکه به‌موجب نظارت بر ورود کالاهای وارداتی و فعالیت کولبران تنها کالای موردنیاز کشور وارد خواهد شد و تبادلات تهاتری صورت خواهد گرفت؛ بنابراین می‌توان کالاهای ایرانی را صادر و نیاز کشور را وارد کرد.  
نماینده مردم کرمانشاه در پایان این گفت‌وگو با تأکید بر ساماندهی روند فعالیت کولبران و تقویت اشتغال مناطق مرزنشین اظهارکرد: ساماندهی فعالیت کولبران و توسعه بازارچه‌های مرزی می‌تواند موجب ورود کالای مناسب و موردنیاز کشور شود و اشتغال مناطق مرزنشین تقویت گردد. 

ملک فاضلی، نماینده مردم سراوان و مهرستان در مجلس:
تجارت با کشورهای همسایه می‌تواند موجب بهبود اقتصاد شهرهای مرزی شود
ملک فاضلی، نماینده مردم سراوان و مهرستان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» با تأکید بر‌ لزوم تجارت پایدار بیان کرد: در همسایگی ۱۵ کشور می‌باشیم که هریک می‌توانند ظرفیت و مقصد خوبی برای صادرات باشد. تاکنون دولت تمهیداتی دراین حوزه داشته و روند ارتباط با کشورهای همسایه را مبرهن کرده است. گفتنی است که لازمه ارتباط با هرکشور، تجارت پایدار است. بنابراین به‌منظور حفظ تجارت و روابط اقتصادی با کشورهای همسایه می‌بایست تجارتی پایدار رقم بزنیم.  وی با اشاره نسبت به ظرفیت‌های مرزی ایران و پاکستان افزود: بیشترین مرز‌مان با کشور پاکستان است؛ براین اساس ۹۲۰ کیلومتر مرز قابل تجارت را دارا می‌باشیم که می‌تواند فرصت خوبی برای توسعه روابط تجاری اقتصادی باشد. افزون بر این کشور پاکستان حدود۲۵۰ میلیون نفر جمعیت دارد؛ این جمعیت می‌تواند متقاضی دانش و کالای ایرانی باشد و توان مبادلات اقتصادی را افزایش دهد.

به‌منظور شکل‌گیری تجارت به‌ویژه با کشور پاکستان نیازمند ۶ بازارچه مرزی می‌باشیم که در شرایط فعلی ۳ مورد از آن احیاشده است. اگر تاریخ گذشته را بررسی کنیم، خواهیم دید که پدران‌مان ارتباط گسترده‌ای با کشور پاکستان داشتند و از ظرفیت مرزی به‌خوبی بهره می‌بردند.  فاضلی تصریح کرد: مجاورت‌ مرزها در کنار یکدیگر موجب می‌شد تا نیاکان از ظرفیت‌ها‌ی تجاری و اقتصادی بهره‌مند شوند. حجم تجارت ایران و پاکستان درگذشته بسیار قابل‌توجه بوده است؛ این روند بیانگر آن است که اکنون نیز ظرفیت بسیاری وجود دارد و پتانسیل ارتباطی خوبی موجود است. نماینده مردم سراوان و مهرستان در مجلس شورای اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: تجارت با کشورهای همسایه می‌تواند موجب بهبود شرایط اقتصادی شهرهای مرزی شود. متأسفانه طی سالیان گذشته به سبب عدم احیای بازارچه‌های مرزی، تجارت قابل‌توجهی رقم نخورده است.

 او بابیان اینکه مهم‌ترین معضل شهرهای مرزی اشتغال است، متذکر شد: شهرهای مرزی با معضل بیکاری مواجه‌اند و اشتغال به سبب دو عامل ایجاد می‌گردد؛ نخست تجارت و دیگری تولید است. چنانچه تولید، بهینه و بر‌مبنای صادرات باشد، اتفاقات بسیار خوبی ایجاد خواهد شد و اشتغال قوت بسیاری پیدا خواهد کرد.  وی در پایان این گفت‌وگو با تأکید برلزوم توسعه بازارچه‌های مرزی یادآور شد: یکی از راهکارهای تسهیل اشتغال به‌ویژه در مناطق محروم و مرزی، بازارچه‌های مرزی و گمرکات است. در شهر سیستان و بلوچستان می‌توان از ظرفیت بازارچه‌های مرزی به‌خوبی بهره گرفت و بهبود شرایط اقتصادی را رقم زد. متأسفانه سرعت احیای بازارچه‌های مرزی کند است و ضرورت دارد تا با تسهیل‌گری بیشتری همراه شود. اگر بتوانیم در سال جاری ظرفیت این بازارچه‌ها را احیا کنیم، توسعه تجارت را رقم خواهیم زد.

محمد رشیدی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس:
توسعه بازارچه‌های مرزی موجب ارزآوری خواهد شد
محمد رشیدی، نماینده مردم کرمانشاه و عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «رسالت» اظهارکرد: بازارچه‌های مرزی بهترین گذرگاه و محل عبور صادرات کالاهای یک کشور می‌باشند. بنابراین توسعه بازارچه‌های مرزی می‌تواند به تقویت و عرضه کالاهای صادراتی‌مان کمک کند. امروز کشور نیازمند صادرات گسترده است چراکه به‌موجب رواج صادرات، تولید تقویت و افزایش پیدا خواهدکرد. 

وی افزود: صادرات بازار پیشران تولید است و محل این بازار پیشران، بازارچه‌های مرزی است. خوشبختانه ظرفیت‌ بسیار خوبی در بازارچه‌های مرزی کشور به‌ویژه در کردستان و کرمانشاه وجود دارد. شایان‌ذکر است تا بگوییم که برخی از استان‌های شمال غربی و استان‌های جنوبی کشور نیز از این ظرفیت برخوردار می‌باشند. رشیدی تصریح کرد: پیرامون مرزهای کشور ظرفیت‌های صادراتی بسیار خوبی وجود دارد که به سبب عدم توسعه بازارچه‌ها مغفول مانده است. متأسفانه طی سالیان گذشته بازارچه‌های  خوبی ایجاد نشده و زیرساخت‌های موردنیاز این امر فراهم نشد. به‌موجب این امر روند صادرات نیز تسهیل نشد و تعامل تجاری اقتصادی با کشورهای همسایه با چنین رویکردی تقویت نشد. درشرایط حال حاضر بسیاری از کشورهای منطقه همچون ترکیه و عربستان بازارهای مصرفی کالاها را به دست گرفته‌اند و فضای رقابتی رقم زدند.  

عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی با تأکید بر لزوم تقویت زیرساخت‌های موردنیاز برای احیا و توسعه بازارچه‌های‌ مرزی همچنین خاطرنشان کرد: متأسفانه به سبب عدم تقویت زیرساخت‌ها و پایانه‌های مرزی، تبادل کالا و ظرفیت‌های صادراتی تقویت نشد و ضعیف ماند. بنابراین هرآنقدر که این مهم را تقویت کنیم و زیرساخت‌های توأم با مشوق‌های حمایتی را در دستورکار قرار دهیم، روند صادرات کالا و ارتباط تجاری اقتصادی‌مان را با کشورهای همسایه به‌ویژه کشور عراق تسهیل خواهیم کرد.  نماینده مردم کرمانشاه در پایان این گفت‌وگو بیان داشت: حمایت از بازارچه‌های مرزی ارزآوری خوبی را رقم خواهد زد و موجب توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی خواهد شد. گفتنی است که در برنامه هفتم توسعه یکی از هدف‌گذاری‌ها، توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی است که امید است به سبب توسعه بازارهای مرزی و فراهم‌سازی زیرساخت‌های موردنیاز محقق گردد.