جهاد علمی خطرپذیری و امید می‌طلبد
علی پژوهش
انقلاب صنعتی در فرانسه به‌تدریج باعث تغییر موازنه قدرت از مشرق زمین به سمت جهان غرب شد. همان سال‌ها متفکران غربی بر آن شدند تا برای حفظ این قدرت صنعتی آن را در سایر زمینه‌ها نیز تعمیم دهند. امپراتوری توتالیته که در لباس زیبای واژگان دموکراسی و آزادی بی‌حد مرز به مردم جهان عرضه شد، فرهنگ، رسانه، اقتصاد، سیاست در این میان بیش از سایر عرصه‌ها موردتوجه حوزه تمدن غربی بود. همزمان با شکل‌گیری اولین رسانه‌ها، این کشورها که خود بهتر از هرکسی می‌دانستند موقعیت علمی آن‌ها مرهون برخورد فرهنگی ناشی از جنگ‌های صلیبی با مسلمانان است، درحرکتی تمدن ساز و جعلی سعی کردند، هر ردی را که نشان می‌دهد، مطلوع علمی مشرق زمین خصوصا حوزه فرهنگی اسلام است را از بین ببرند و با استفاده از همین ظرفیت رسانه‌ها احساس خود حقیر پنداری را در تمام فرهنگ‌های غیرهمسو تقویت کنند. صدها سال فعالیت تبلیغی و فرهنگی این سیستم لیبرال سرمایه‌داری به آنجا رسیده است که در هیچ رسانه‌ای و البته هیچ حوزه عمومی مردمی کسی از منشأ صحیح بسیاری از علوم صحبت نمی‌کند. برای مثال هرکسی در جهان از جاذبه و فیزیک می‌خواهد صحبت می‌شود، نام نیوتون را بر زبان جاری می‌کنند یا با صحبت از مدور بودن زمین، گالیله را معرفی می‌کنند، یا هنگامی‌که می‌خواهند از تسلیحات نوین و توپخانه صحبت کنند از ارتش‌های غربی صحبت می‌کنند، درحالی‌که تمام این اکتشافات و ابداعات برای نخستین بار در مشرق زمین به جهان معرفی‌شده‌اند.
غرب صنعتی علی‌الخصوص ایالات‌متحده آمریکا نه‌تنها تلاش می‌کند برای خود هویت جعلی بسازد بلکه تلاش دارد تمدن شرق و به‌خصوص مسلمانان را پارادایمی عقب‌مانده و ناتوان در استفاده از عقل خود معرفی کند. ماشین جنگ نرم رسانه‌ای غرب سال‌ها ست به ملت‌های خارج از تمدن مغرب زمین القا می‌کند که شما حتی اگر بخواهید هم نمی‌توانید پیشرفت کرده و علم تولید کنید و باید تسلیم امپراتوری ما در حوزه‌های علم، صنعت، رسانه، فرهنگ، اقتصاد و سیاست باشید، اما ظهور انقلاب اسلامی، معادلات متداول دهکده جهانی باب میل اندیشمندان غرب صنعتی را برهم زد. قوم پارس مجددا فعل خواستن را در تمامی عرصه‌ها صرف کردند؛ نانو، سلول‌های بنیادی، علوم دفاعی و نظامی، علوم پزشکی و بسیاری از عرصه‌های دیگر صحنه‌های تبلور اراده ایرانیان شد. حال امروز که با توجه به شرایط کشور و درگیری با پاندمی کرونا عده‌ای تلاش دارند توان داخلی را تضعیف کنند، خالی از لطف نیست که علم و دانش گرایی اسلامی را از منظر فلسفه و فقه بررسی کنیم.
به همین دلیل «رسالت» به‌پای صحبت نجمه صالحی پژوهشگر سطح ۳ تاریخ اسلام نشست تا تاریخ علم را با دیدگاهی اسلامی بررسی کند .
اگر بخواهید مراحل تکوین علم را ترسیم کنید چه تمثیلی از آن دارید؟
سه سیب در تغییر سرنوشت بشر مؤثر بوده است. سیب دافعه، سیبی که موجب هبوط آدم ابوالبشر و حوا به زمین شده است.(البته اگر میوه ممنوعه را سیب فرض کنیم). سیب جاذبه، سیبی که با فرود آمدن بر سر نیوتن، تاریخ علم بشر و فیزیک را دچار دگرگونی کرده است.کشف قانون جاذبه که اکنون برای ما یک امر عادی است و به راحت‌تر شدن زندگی ما کمک کرده و حتی ایده‌ای شده است برای ساختن موشک و فضاپیما. سیب رشدانه، سیبی که برند است و تصویر نیم‌خورده‌اش تأثیر عظیمی در تاریخ فن‌آوری اطلاعات گذاشته است. این سیب موجب رشد و پیشروی شده و انقلابی شگرف در گوشی‌های لمسی موجود به وجود آورده است.
با این تفاسیر شما فکر می‌کنید سیب یک مسلمان برای ایجاد تحول علمی در جهان کدام است؟
میوه‌ای که بی اعتنا به فرسایش باد و باران رشد کند و تاریخ علم بشریت را متحول سازد و به او نیرو بخشد. امروزه وجود دانش یکی از ماهیت‌های اصلی جهت رسیدن به قدرت و تحول بیشتر جوامع اسلامی است. امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند: علم، سلطنت و قدرت است، هر كه دانش را بيابد با آن يورش برد و پیروز شودو هر كه آن را نیابد بر او يورش برند و مغلوب گردد. (شرح نهج‌البلاغه، ابن آبی الحدید، ج۲۰، ص۳۱۹.) علم با عزت و استقلال و قدرت رابطه تنگاتنگی دارد و کسی که کوله بارش از علم تهی باشد نمی‌تواند توقع پیشرفت، قدرت،رفاه و امنیت داشته باشد.
در روزگار کنونی تنها عده‌ای خاص خود را مستحق بهره بردن از منابع طبیعی دنیا می‌دانند و دانش را به نفع خود مصادره کرده‌اند. درواقع سیب نیم‌خورده غرب حاکی از استفاده نادرست آنان از علم است. آنان به منافع تجاری و شخصی خود می‌اندیشند و سیب علم را برای خود مصادره کرده‌اند و در مواقعی پسماند آن را در اختیار دیگران می‌گذارند. آنان جوامع دیگر را محتاج و نیازمند خویش ساخته‌اند و از این طریق، مظلومان را استثمار می‌کنند. از مصداق‌های ظلمی که از طریق علم به جوامع بشری می‌کنند در ساخت بمب‌های هسته‌ای و حمله‌های بیولوژیکی سیستم درمانی انحصاری و ساخت واکسن و نظایر آن کاملا هویداست.
با این صحنه‌ای که ترسیم کردید، تصور می‌کنید این معادله چگونه در مسیری صحیحی قابل‌تغییر است؟
در این شرایط، حضور مجاهدانی مقاوم و خستگی‌ناپذیر نیاز است تا کمر همت ببندند و به تعبیر مولا علی علیه‌السلام حتی اگر کوه‌ها به لرزه درآیند، ایشان پا بر زمین محکم کنند و در راه خدمت ثابت‌قدم باشند و موجب ارتقا دانش و کسب قدرت جامعه شوند.(خطبه ۱۱ نهج‌البلاغه). مؤمن مجاهد نه‌تنها فکر عقب‌نشینی و ترک میدان در ذهنش خطور نمی‌کند بلکه در برابر تندبادها و طوفان‌های سهمگین، پایدار و مقاوم و آماده پیکار و مبارزه است. هنگامی تهدیدهای ابرقدرت‌ها، متوقف یا خطرش کم خواهد شد که مسلمانان از لحاظ علمی پیشرفت کنند. مجاهدان طریق علم نباید از این قافله عقب بمانند حتی اگر به فرموده مقام معظم رهبری خود را به واگن علم غرب متصل سازند. باید پیشرفت علمی و قدرت خود را با ایمان و تلاش و کار جهادی تضمین کنند. حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: جهاد دری از درهای بهشت است که خداوند آن را برای دوستان خاص خود گشوده است.(خطبه ۲۷ نهج‌البلاغه ) درجهاد
دری مخصوص مجاهدان طریق الهی است که با نیت خالص خویش در برابر تمام مشکلات فرارو ایستادگی می‌کنند و به دنبال جایگزین کردن علم کامل و نافع در جهان و صلح فراگیر هستند. به مدد فقه پویای شیعه دامنه جهاد قابل‌تعمیم و به چند شاخه توسعه‌یافته است؛ جهاد نظامی، جهاد خدمت‌رسانی، جهاد سازندگی و جهاد فرهنگی. جهاد علمی نیز از سال۱۳۸۵ وارد گفتمان انقلاب اسلامی ایران شده است. در سایه این جهاد، تولید سیب علم از انحصار و سلطه دشمن خارج می‌شود و به تولید انبوه خواهد رسید آن‌هم سیبی سالم و مفید.
لازمه تحقق جهاد علمی را در چه می‌بینید ؟
جهاد علمی تلاشی بی‌وقفه، خطرپذیری و امید می‌طلبد. تب‌وتاب و سوخت‌وساز در این مسیر بسیار است، حتی ممکن است قوی‌ترین‌ها شانه خالی کنند. موفقیت،یک‌شبه حاصل نمی‌شود چه بسیار عالمان مجاهدی که در طول تاریخ جان‌نثاری کرده‌اند و در جهت حفظ گردآوری علوم و حفظ و دفاع از شریعت و منابع دینی، جان خویش را فدا کرده‌اند. این راه، تلاشگرانی حماسه‌ساز و استوار، با گام‌های محکم نیاز دارد که برای رسیدن به هدف همچو ن‌شهدای هسته‌ای، شهریاری‌ها، احمدی روشن‌ها، جان‌فشانی کنند.
دشمن از چه مسیری تلاش خواهد کرد مسیر حرکت جهادگران علمی را مختل کند ؟
یکی از راه‌های مقابله‌ی دشمنان با دستاوردهای علمی کشور ایران، حذف فیزیکی دانشمندان است لکن عالم مجاهد، خستگی‌ناپذیر است، روحیه مضاعف دارد، دلسرد و ناامید نمی‌شود حتی موجب ایجاد انگیزه تحرک در دیگران می‌شود زیرا به قول حضرت علی علیه‌السلام به افق‌های دور می‌اندیشد و آینده را روشن می‌بیند.مجاهد علمی باید چند گام از دشمن جلوتر باشد و تمام جوانب کار را بسنجد و
با شجاعت ضربات احتمالی دشمن را پیش‌بینی کند و آن‌ها را خنثی سازد.
راه حفظ اقتدار و شاکله نظام اسلامی به‌خصوص در جهاد علمی مقابل امپریالیسم غربی چیست ؟
تنها راه اقتدار در مقابل استکبار، بسط دامنه علم است، عالم مجاهد با به دوش کشیدن سلاح دانش و قدرت گرفتن، در مقابل سلطه‌طلبان ظالمقطار علم را با سرعت به‌پیش می‌برد و تا سپردن به صاحب اصلی‌اش، امام زمان ارواحنا له الفداء از پای نمی‌ایستد. تلاش یک مسلمان منتظر، در چشم‌انداز آینده و نگاه به افق‌های دور، موجب تغییر سرنوشت جهان می‌شود؛ کوششی که گسترش عدالت را فراهم می‌آورد و جهادگران عرصه علم را در محضر خداوند سربلند می‌سازد.
در آخر سخنانم را با ذکر قطعه شعری از حکیم ابوالقاسم فردوسی در رسای علم و جست‌وجوی آن به پایان می‌برم.
ترا دانش و دین رهاند درست
در رستگا‌ری ببایدت جست
وگر دل نخواهی که باشد نژند
نخواهی که دائم بوی مستمند
به گفتار پیغمبرت راه جوی
دل از تیرگی‌ها بدین آب شوی
جهاد دانشگاهی , جهاد علمی , علی پژوهش
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.