گروه اجتماعی
گروه‌های جهادی ،همپای تلاشگران عرصه بهداشت و درمان، سنگ تمام گذاشته‌اند و همین حالا در موج دوم کرونا که آمار مبتلایان هرروز بالاترمی رود و ویروس، آن روی خودش را به ما نشان می‌دهد، برخی میداندار مبارزه شده‌اند تا با اقدامات جهادی باری از دوش مدافعان سلامت بردارند. آنان ماه‌هاست  شبشان با صبح یکی شده، از خانواده دورمانده‌اند و گاهی به‌رغم ابتلا به این ویروس، خستگی‌ناپذیر پای‌کار ایستاده‌اند. جهادگران بی‌ادعایی که هرچند نامشان کمتر بر سر زبان‌هاست اما رسمشان شایسته تقدیر است. شاید تصویر آن طلبه‌ای که در گوشه‌ای از حیاط بیمارستان سر در گریبان فروبرده بود و برای همسر جوان تازه درگذشته‌اش می‌گریست، هیچ‌گاه از حافظه جمعی‌مان پاک نشود. طلبه جهادگری که شبانه‌روزش را برای رسیدگی به امورات بیماران کرونایی صرف می‌کرد اما همسرش نیز در بیمارستانی دیگر بر تخت بیماری بود و دیدارشان ماند به قیامت. این مصداق‌ها فراوان است اما مجالی برای ذکر همه آن‌ها نیست و همین حالا گروه‌های جهادی در ایامی که کشور پنجه در پنجه کروناافکنده، در ضدعفونی کردن معابر و خیابان‌ها، ارسال آبمیوه و تهیه بسته‌های غذایی برای نیازمندانی که پای معیشت‌شان در این ایام لنگ می‌زند، مجاهدانه عمل کرده و در کمک به کادر درمان و نگهداری از بیماران و تغسیل و شستشوی فوت‌شدگان کرونایی تصاویر زیبایی را از خود به یادگار گذاشته‌اند. 
محمد نصیری، رئیس سازمان داوطلبان هلال‌احمر با اشاره به این‌که بخشی از خدمات و کمک‌های مؤمنانه‌ای که در موضوع کرونا از سوی جمعیت هلال‌احمر انجام شد، از طریق تشکل‌های مردم نهاد و خیریه‌ها بوده، گفته است: « این گروه‌ها با مجوز و مدیریت هلال‌احمر اقدام به جمع‌آوری و توزیع کمک‌های مردمی کردند و سازمان داوطلبان نیز تاکنون برای ۴۷ مجموعه مجوز فعالیت در عرصه مقابله با کرونا را صادر کرده است. تاکنون مجموع کمک‌های نقدی و غیر نقدی جمع‌آوری‌شده توسط گروه‌های مردمی به بیش از ۱۱۹ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان رسیده است. مجموع کمک‌های نقدی مردمی نیز به رقم ۶۰ میلیارد
 و کمک‌های غیر نقدی به بیش از ۵۹ میلیارد تومان رسیده است. »   نصیری زمینه فعالیت‌های این تشکل‌های مردم‌نهاد را نیز چنین عنوان می‌کند: « تشکل‌ها و گروه‌های مردمی تاکنون درزمینه انجام پروژه‌های مقابله و پیشگیری از کرونا فعالیت‌های متعددی انجام داده‌اند و اقدامات آن‌ها کمک بسیار بزرگی به کشور کرده است. انجام اموری ازجمله گندزدایی و ضدعفونی معابر و اماکن، تهیه و توزیع بسته‌های معیشتی برای خانوارهای آسیب‌دیده از کرونا، آموزش و توزیع بسته‌های بهداشتی در اماکن و مناطق پرخطر و حضور در بیمارستان‌ها برای کمک به کادر درمان ازجمله اقدامات گروه‌های مردمی بوده است. »وی همچنین در خصوص فعالیت‌های این گروه‌ها در بیمارستان‌ها نیز اظهار می‌دارد:
 « ۱۹ تشکل مردم‌نهاد برای کمک به کادر درمان و همراهی بیماران در ۲۴ بیمارستان استان تهران حضور یافتند و به‌طورکلی ۲۶۱ بیمارستان و مرکز درمانی در سطح کشور از کمک‌های تشکل‌های مردم‌نهاد برخوردار شدند. » 
 دردت را با من قسمت کن!
آنچه این روزها قابل‌توجه است آمادگی همیشگی این گروه‌های جهادی برای ارائه خدمت است. هرچند مدتی پایین آمدن آمار فوتی‌های ناشی از کرونا خیالمان را راحت و فعالیت‌های بسیاری از این گروه‌ها را کمتر کرد اما  شروع موج دوم کرونا به فعالیت گروه‌های جهادی شور و جنبشی مجدد بخشید. بخشی از این نیروهای داوطلب کسانی هستند که در بیمارستان‌ها کمک‌حال بیماران و کادر درمان می‌شوند تا بخشی از رنج‌ها و آلام این بیماران را با همراهی مهربانانه خود تسکین دهند. تماس نزدیک با بیماران کرونایی یعنی گذشتن از جان برای هم‌وطنی که نمی‌شناسمش اما جان او را همچون جان خود عزیز می‌دارم. 
در همین راستا  اعظم سادات کاظمی، مدیر مدرسه علمیه ریحانه الرسول(س) در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، از فعالیت مجدد ستاد مدافعان سلامت گروه جهادی ریحانه الرسول(س) در بیمارستان‌ها برای ارائه خدمت به بیماران کرونایی و کادر درمان خبر داده و می‌گوید: 
« با توجه به شیوع موج دوم ویروس منحوس کرونا، ستاد مدافعان سلامت «ریحانه» در قالب قرارگاه  بقیه‌الله (عج) زیر نظر حوزه علمیه ریحانه‌الرسول(س) بار دیگر  فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای ستاد مدافعان سلامت «ریحانه» را طلاب مدارس تابعه ریحانه الرسول(س) و دیگر علاقه‌مندان جهادگر تشکیل می‌دهند و در حال حاضر مهم‌ترین هدف این ستاد خدمت‌رسانی به مردم عزیز آسیب‌دیده از کرونا و بیماران کرونایی است. طلاب جهادی این ستاد در حال حاضر با حضور در بیمارستان بقیه‌الله(عج) در حال خدمت‌رسانی و کمک به مدافعان سلامت و کادر پزشکی هستند. همچنین در حال حاضر تعدادی از بانوان طلبه در بیمارستان شهید چمران مشغول فعالیت بوده تا بتوانند با کمک به بیماران کرونایی باری از دوش کادر درمانی بردارند. » 
 جهاد در هر       بزنگاهی ادامه دارد…از سیل تا کرونا… از شرق تا غرب
گروه جهادی شهید حاجیوند الیاسی که در شهرستان اندیمشک فعالیت دارد، با شیوع ویروس کرونا، اقدام به ضدعفونی و گندزدایی مناطق محروم شهرستان اندیمشک کرده است. با توجه به کمبود ماسک در سطح شهرستان با همکاری حوزه علمیه، سفیران کارگاه تولید ماسک راه‌اندازی کرده و ماسک‌های تولیدشده را در بین خانواده‌های نیازمند و کم‌بضاعت تقسیم کرده است. تعدادی بسته مواد غذایی نیز توسط این گروه جهادی تهیه شد که بین ۲۰۰ خانواده از خانواده‌های کم‌درآمد توزیع‌شده است.  
حاجیوند، مسئول این گروه جهادی تأکید کرده که تا کرونا نابود نشده به نیت شهدای نظام سلامت مشغول عملیات ضدعفونی خواهد بود و برنامه آینده این گروه، تولید لباس‌های مخصوص برای پرستاران و کارکنان بیمارستان امام علی(ع) شهرستان اندیمشک است.
حجت‌الاسلام اسماعیل امیرزاده مسئول سازمان بسیج طلاب روحانیون استان قم نیز از فعالیت جهادی بیش از هزار و ۸۰۰ نفر از طلاب و روحانیون بسیجی از ابتدای شیوع ویروس کرونا تاکنون خبر داده و گویا « در ماه‌های اخیر و در جریان رزمایش مواسات و همدلی مؤمنانه به همت گروه‌های جهادی طلاب، حدود
 ۵۰ هزار بسته معیشتی میان خانواده‌های محروم و کم‌بضاعت توزیع‌شده و در زمان شیوع کرونا نیز طلاب و روحانیون جهادی و بسیجی همچون بسیاری دیگر از دوره‌های زمانی، حقیقتا در امر خدمت‌رسانی به مردم به‌خصوص محرومان و نیز کاهش آلام و سختی‌های ناشی از این ویروس منحوس در سطح جامعه درخشیده‌اند. 
احمد ابراهیمی، رئیس بسیج سازندگی گیلان به فعال شدن هزار و ۶۸ گروه جهادی از ابتدای شروع کرونا در این استان اشاره‌کرده است. این مجموعه با ۱۳ هزار و ۱۹ نفر مشغول به خدمات‌رسانی در بخش‌ها و حوزه‌های مختلف هستند و از بدو ورود ویروس تاکنون پنج هزار و ۲۵۰ باب مسجد و اماکن عمومی و ۱۱ هزار و ۱۰۰ نقطه توسط گروه‌های جهادی ضدعفونی و گندزدایی‌شده است. همچنین توزیع ۷۳ هزار بسته اقلام بهداشتی در میان مردم توسط این گروه‌ها صورت پذیرفته است و در حوزه آموزش مسائل بهداشتی نیز به ۱۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر، آموزش چهره به چهره برای چگونگی مقابله با ویروس کرونا داده‌شده است. به‌علاوه  ۴۲۸ کارگاه تولید ماسک و گان بیمارستانی در استان گیلان فعالیت می‌کنند که تاکنون یک‌میلیون و ۲۰۴ هزار ماسک در این کارگاه‌ها توسط گروه‌های جهادی و خیرین در استان تولیدشده است. 
«دهقان»، مدیر روابط عمومی گروه جهادی شهید ابراهیم هادی هم در گفت‌وگو با «رسالت» قدمت فعالیت‌های این گروه جهادی را حداقل مربوط به ۳ سال پیش دانسته و در رابطه با بخشی از فعالیت‌های صورت گرفته در این گروه می‌گوید: « یکی از اقدامات گروه جهادی ما بحث کمک معیشتی به افراد نیازمند و کارهای زیرساختی با محوریت مناطقی بوده است که دچار حوادث طبیعی ازجمله سیل و زلزله شده‌اند.  به‌عنوان‌مثال بهار سال گذشته ما برای طبخ غذا به سوسنگرد رفتیم و قبل از ماجراهای کرونا نیز در سیستان و بلوچستان به موضوع خانه‌سازی برای نیازمندان پرداختیم. مشارکت‌هایی هم با قرارگاه‌های شاخصی همچون جمعیت امام رضایی‌ها با مدیریت حاج حسین یکتا داشتیم. ازجمله در همین عید غدیر طبخ ۱۰ هزار غذای گرم را در قالب جهاد با مشارکت این جمعیت به عهده گرفتیم. در سوسنگرد نیز با مرجعیت حاج حسین یکتا و تقسیم‌بندی‌هایی که توسط ایشان صورت گرفته بود منطقه‌ای را به ما دادند و با استفاده از همان امکانات بومی، آشپزخانه‌ای را تجهیز و روزانه حدود ۲ تا ۳ هزار غذای گرم را طبخ می‌کردیم. » 
دهقان در خصوص فعالیت‌های این گروه جهادی در ایام کرونا نیز بیان می‌دارد: « در موضوع کرونا از همان بهمن‌ماه سال گذشته پای‌کار بودیم و در بحث طبخ غذا برای بیمارستان‌ها و تولید ماسک ، گان و کاور فعالیت‌های قابل‌ملاحظه‌ای داشتیم. در این مدت تقریبا ۱۰۰۰ بسته غذایی بین نیازمندان مناطق محروم تهران توزیع شد و برای ۴ تا ۵ مورد خاص که مشکلات مالی از بابت پول پیش اجاره خانه‌شان داشتند کمک‌هایی صورت گرفت. در بیمارستان شهید هاشمی‌نژاد و کرج فعالیت‌های جهادی داشتیم و در موضوع ضدعفونی اماکن عمومی و بیمارستانی و یا اماکن خاص نیز گروه ما به‌شدت فعال بودند. اما ازآنجایی‌که در شهر تهران کمک‌ها زیاد است ما برای جلوگیری از بحث موازی کاری کمک‌هایی که در طرح‌های مواسات و کمک مؤمنانه جمع‌آوری شد را به سوسنگرد بردیم و بین همان نیازمندانی که در ایام سیل شناسایی‌شده بودند توزیع کردیم. همچنین یک‌بخشی از ماسک‌های تولیدی‌مان را نیز به همان منطقه سوسنگرد ارسال کردیم. » 
این فعال جهادی، بچه‌های هیئت و مسجد را استوانه‌های اصلی شرکت در این‌گونه فعالیت‌ها دانسته اما نکته مهم و جالب‌توجه را حضور داوطلبانه مردم عادی می‌داند و می‌گوید: « در ایام کرونا و برای تولید ماسک و گان بسیاری از افراد عادی که حتی گرایش مذهبی هم نداشتند به‌صورت داوطلب می‌آمدند و مشارکت می‌کردند و گروه این قابلیت را داشت که کاری کند تا آن‌ها احساس غریبگی نکنند. بنابراین می‌آمدند و چرخ‌خیاطی و اتوهایشان را با خود می‌آوردند و در فضایی که در مسجد در اختیارشان گذاشته بودیم ماسک‌های برش داده‌شده را می‌دوختند. حقیقتاباید گفت اتحاد مثال‌زدنی در این موضوع بین مردم برقرار بود. » 
دهقان تأمین منابع مالی فعالیت گروه را از محل کمک‌های مردمی دانسته و توضیح می‌دهد: 
« گروه جهادی ما در منطقه شرق تهران بسیار جاافتاده و امین است و یکی از گروه‌هایی است که مردم با اطمینان کمک‌هایشان را به آن می‌سپارند و در بحث ارائه گزارش کار و مبالغ هزینه شده نیز بسیار با دقت عمل می‌شود و به‌طور منظم این گزارش‌ها از طریق فضاهای مجازی در اختیار افرادی که حالا به هر شکلی با این مجموعه در ارتباط هستند و فعالیت‌های آن را دنبال می‌کنند، قرار می‌گیرد. همچنین در بحث جمع‌آوری کمک‌ها ما پوسترهایی را تهیه می‌کنیم که در آن نوع فعالیت، شرح وضعیت و مبلغ موردنیاز قید می‌شود و آن را در فضای مجازی در معرض دید عموم دنبال کنندگان قرار می‌دهیم تا هرکسی که تمایل داشت، برای آن فعالیت خاص کمک کند. » 
وی فعالیت‌هایی ازجمله طبخ غذا را در روزهای اوج کرونا و تقریبا در مقطعی یک‌ماهه هرروز دانسته که البته بعدها و با عادی‌تر شدن شرایط تنها در مناسبت‌ها انجام پذیرفته است: «عید غدیر ما حجم بالایی طبخ غذا داشتیم و در مناسبت‌های دیگر هم بچه‌ها کارهایی انجام دادند. در حال حاضر نیز که محدودیت‌هایی برای فعالیت مساجد و هیئت‌ها ایجادشده است نذوراتی که برای این فعالیت‌ها صورت می‌گرفت به سمت تهیه غذا و توزیع آن در بین مناطق محروم رفته است.»
 توزیع ۶ هزار و ۴۰۰ لیتر الکل مخصوص ضدعفونی دست در سه مرحله
در شهرستان دلفان نیز به همت مجمع مردمی مدافعان سلامت و قرارگاه مردمی مبارزه با کرونا در دلفان، گروه‌های جهادی اقدامات خوبی جهت مقابله و پیشگیری از شیوع بیشتر ویروس انجام داده‌اند که برای اطلاع از فعالیت این گروه‌های خدوم و جهادگر، محمد دوستی، نماینده مجمع مردمی مدافعان سلامت و مسئول قرارگاه مردمی مبارزه با کرونا در دلفان در گفت‌وگو با «رسالت» تولید ماسک، توزیع مواد ضدعفونی، تجهیز درمانگاه‌ها، گندزدایی و ضدعفونی معابر، تهیه مواد شوینده،شناسایی و حمایت از مشاغل آسیب‌دیده از کرونا، تهیه و توزیع مواد غذایی و اقلام موردنیاز خانواده‌های کرونایی را ازجمله فعالیت‌های این قرارگاه می‌داند. 
دوستی با اشاره به راه‌اندازی کارگاه تولید ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در این شهرستان می‌گوید: «در کارگاه تولید ماسک روزانه دو هزار و ۵۰۰ ماسک با پارچه مخصوص نانو  تولید و در کارگاه تولید شیلد روزانه ۱۰۰ عدد شیلد مخصوص بیمارستانی تولید می‌شود و یکی دیگر از فعالیت‌های گروه‌های جهادی دلفان بسته‌بندی و توزیع اقلام بهداشتی جهت مقابله با کرونا در شهرستان است که در این راستا تاکنون هزار و ۸۰۰ بسته توزیع‌شده است.» 
مسئول قرارگاه مردمی مبارزه با کرونا در دلفان بابیان این‌که تاکنون ۶ هزار و ۴۰۰ لیتر الکل مخصوص ضدعفونی دست در سه مرحله توزیع‌شده است خاطرنشان می‌کند: « ۱۰۰ هزار محلول پروکلرین رقیق‌شده توزیع و گندزدایی بیش از ۱۰۰ روستا انجام‌شده است.»
اما اقدامات جهادی فقط به این مسائل،محدود نمی‌شود و خیلی از افراد در سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف، مرتبط با فعالیت و زمینه کاری خویش اقداماتی جهادی انجام می‌دهند. درست مثل «محمدرضا کرمی نژاد»، معاون نظارت بر بهره‌برداری آبفای استان تهران که در گفت‌وگو با «رسالت» در خصوص فعالیت‌های شرکت
 آب و فاضلاب این استان در ایام کرونا می‌گوید: « شرکت آبفای استان تهران یکی از شرکت‌های پیشتاز در موضوع کرونا بود.  ما به دلیل حساسیت کارمان که بحث تأمین آب شرب پایتخت را به عهده‌داریم از همان روزهای نخست که زمزمه ورود کرونا به کشور بود در جریان موضوع قرار گرفتیم و به‌منظور ایجاد تمهیدات لازم اطلاعاتی را از سازمان بهداشت جهانی، شرکت مهندسی آب و فاضلاب و پدافند غیرعامل دریافت کردیم. اطلاعاتی نظیر این‌که میزان کلر باقی‌مانده در نقطه مصرف و در پساب فاضلاب چه میزان باید باشد و چه‌کارهایی را بایستی به انجام برسانیم. از همان ساعات اولیه نیز پیگیری‌ها، بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم را برای همکاران‌مان صادر کردیم. یکی از این بایدها این بود که استاندارد مصرف کلر در نقطه مصرف  می‌بایست ۸ دهم باشد هرچند که استاندارد بهداشت محیط ماقبل از این هم نزدیک به همین عدد بود اما طبق آنچه از سازمان بهداشت جهانی دریافت کرده بودیم برای رساندن نقطه مصرف کلر به ۸ دهم اقدام کردیم و تا الان نیز در هر نقطه‌ای از تهران که اندازه‌گیری کنید به همین ۸ دهم میلی‌گرم در لیتر می‌رسید.  این نکته کلیدی بود که توانست ما را در بحث کرونا و آب بیمه کند.  کلر موجود در پساب فاضلاب خروجی را نیز که سابقا محیط‌زیست می‌گفت بین ۲ دهم تا یک باشد، ما بر روی ۵ دهم تنظیم کردیم و تا همین امروز نیز کنترلش را در دست داریم. ما از همان ایام کرونا تا به امروز ۳۷۹ ایستگاه آنلاین کیفی داریم و بنا داریم تعداد این ایستگاه‌ها را تا پایان امسال به ۱۰۰۰ برسانیم. هر ایستگاه به ما اطلاعاتی نظیر میزان کلر، کدورت، PH، هدایت الکتریکی و دمای آن تصفیه‌خانه را می‌دهد.
 ۸۰ آزمایشگاه تخصصی در استان تهران داریم. تمام آزمایشگاه‌های ما مجهز به گواهینامه اعتبار دهی فنی به نتایج آزمون هستند، یعنی خوشبختانه تمام آن‌ها ایزو ۱۷۲۵ را دارا هستند. کار جدیدی هم که اخیرا شروع کردیم و مراحل آن رو به اتمام است اندازه‌گیری کرونا در آب است که این مهم، هم در آب، هم در فاضلاب خام و هم در فاضلاب تصفیه شده یعنی خروجی صورت می‌گیرد. در این رابطه تجهیزات مدرنی نیز خریداری‌شده است که همه آن‌ها مطابق با آخرین استانداردهای جهانی ارزیابی می‌شوند و ما در آینده‌ای نزدیک، استان‌های اطراف و یا دیگر استان‌های کشور را هم در این قضیه پوشش خواهیم داد. » 
کرمی نژاد فعالیت‌های جهادی که توسط شرکت آب و فاضلاب استان تهران در ایام کرونا صورت پذیرفته است را بسیار مثبت ارزیابی کرده و بیان می‌دارد: « علاوه بر فعالیت تخصصی خودمان علاقه‌مند بودیم در ایام کرونا یک‌سری کارها را به‌صورت جهادی انجام دهیم که یکی از آن‌ها ضدعفونی ۳۶۰ نقطه از مناطق شهر تهران بود.  حتی خیلی از این محله‌ها را تا ۳ بار نیز ضدعفونی کردیم. برای این منظور خودمان
 ۳۲ دستگاه واتر جت سبک و سنگین و ۴۵ دستگاه وانت مجهز به تانک ۲۰۰۰ لیتری و دستگاه‌های کارواش مخصوص داشتیم. نیروهای پای‌کار این اقدام جهادی جمعا ۴۵۰ نفر بودند که حدود ۲۵۰ نفر از این‌ها نیروهای خودمان بودند و حدود ۲۰۰ نفر هم از نیروهای خادم الشهدا و جهادی مناطق ۲۲ گانه تهران در این مهم ما را همراهی کردند. ۱۵ رزمایش مشترک نیز با قرارگاه ثارالله داشتیم. در این عملیات‌های شبانه ضدعفونی، اداره برق، گردان‌های امام علی (ع) و امام حسین(ع)، ناحیه مقاومت شهید رجایی و تیپ امنیتی حضرت زهرا (س)، بسیج مردمی، شهرداری‌های مناطق و یگان ویژه  نیروی انتظامی به ما کمک می‌کردند.  این فعالیت‌ها تقریبا از نیمه اسفندماه تا اول ماه مبارک رمضان ادامه داشت و بعدازآن با پایین آمدن ضرورت کار، فعالیت ما نیز متوقف شد. » 
معاون نظارت بر بهره‌برداری آبفای استان تهران موضوع تغسیل اموات کرونایی را یکی از سندهای افتخار شرکت آب و فاضلاب استان تهران می‌داند و در این خصوص توضیح می‌دهد: « در بحث شستشو و غسل اموات کرونایی سازمان بهشت‌زهرا در رابطه با پساب خروجی شستشوی اموات دچار چالش شد. در جلسه‌ای که روز ۱۴ فروردین با حضور سران تهران ازجمله معاون وزیر بهداشت، محیط‌زیست و فرماندهان سپاه تهران داشتیم اعلام کردیم مسئولیت راه‌اندازی پساب تصفیه‌خانه فاضلاب بهشت‌زهرا را به عهده خواهیم گرفت و این مهم را با توجه به اطلاعاتی که از سازمان‌های مختلف مخصوصا سازمان بهداشت جهانی به دست آورده بودیم به انجام رساندیم. خوشبختانه از همان روزهای فروردین‌ماه تا به امروز اموات کرونایی بدون هیچ مشکلی غسل داده می‌شوند و پساب خروجی کاملا بر طبق استانداردهای محیط زیستی در کنترل ماست. »