حسن شجاعی- دبیر گروه فرهنگی
در طول هفته‌ای كه گذشت تلاش کردیم تا به موضوع عفاف و حجاب در جامعه از زوایای مختلف نگاه کرده و در گفت‌وگو با صاحب‌نظران مختلف چالش‌های این حوزه و راهکارهای رفع مشکلات آن را بررسی نماییم و با ارائه راهکارهای عملی زمینه را برای بهبود فضای حجاب در جامعه فراهم آوریم.شاید در این مقطع کوتاه زمانی پرداختن به‌تمامی جوانب این حوزهکار دشواری باشد و با توجه به تلاشی که در طول ۴۰ سال گذشته برای فرهنگ‌سازی در این بخش صورت گرفته انتظار بیشتری از گرایش مردم به حجاب وجود داشته باشد. در آخرین گزارش از این مبحث به موضوع مغفول مانده و واجب مظلوم، امربه‌معروف و نهی از منکر اشاره خواهیم کرد و در  ادامه  با علی تقوی یگانه، مؤلف و پژوهشگر و مدیر مرکز تخصصی آموزش امربه‌معروف و نهی از منکر گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که   آن را می‌خوانید.
وی در ابتدای این گفت‌وگو با اشاره به این نکته که باوجود تلاش‌های صورت گرفته در طول سال‌های انقلاب اسلامی برای تبیین جایگاه حجاب در جامعه و تشویق مردم و به‌ویژه نسل جوان به شناخت و رعایت آن اما شاهد عقب‌گرد در این حوزه هستیم که عوامل مختلفی باعث آن هستند. باوجودی که آمارها همچنان نشان از اقبال بالای جامعه به استفاده از حجاب و پوشش‌دارند اما در عمل دیده می‌شود که در سطح جامعه این رویکرد و نظر کمتر موردتوجه قرار دارد و مردم کمتر به رعایت حجاب توجه دارند.
یگانه ادامه داد: موضوعی که در زمینه میزان گرایش خانم‌های ایرانی به مقوله حجاب وجود دارد و سنجش آن با میزان حضور افراد در سطح جامعه قابل‌اندازه‌گیری نیست این است که بسیاری از بانوان محجبه ما در عرصه جامعه حضور ندارند و به همین دلیل میزان حضور افراد کم حجاب در سطح شهرها ملاکی برای کم بودن گرایش مردم به حجاب تلقی می‌شود. شما درراه پیمایی های مختلف کشور اعم از ۲۲ بهمن یا ۹ دی و یا همین اواخر در تشییع پیکر مطهر شهید حاج قاسم سلیمانی میزان بانوان محجبه جامعه را ملاحظه کردید و به همین دلیل عرض می‌کنم که حضور کم‌رنگ بانوان محجبه در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی جامعه یکی از دلایل مهم کم‌رنگ بودن نگاه به کاهش میزان اقبال مردم به حجاب است. به عقیده من منفعل بودن و اثرگذار نبودن طیف وسیعی از بانوان محجبه ما برای حضور در عرصه‌های مختلف اجتماع یکی از دلایل مهم این اتفاق است زیرا اگر بانوان محجبه ما با پوشش اسلامی در جامعه حاضرشده و با این نماد در عرصه‌های مختلف حضور یابند آن زمان آمارها برای تشخیص میزان گرایش جامعه به حجاب متفاوت‌تر خواهد بود.
این پژوهشگر حوزه امربه‌معروف و نهی از منکر در ادامه صحبت‌های خود به موضوع مهم و اثرگذاری که می‌تواند فضای جامعه را به سمت‌وسوی رعایت الزامات حجاب رهنمون سازد اشاره می‌کند و بابیان این‌که تذکر صامت و یا همان استفاده از ابزار بدن و ظاهر برای تشویق مردم به حجاب مؤثر خواهد بود، می‌گوید: بانوان محجبه ما به خاطر شأن و حرمتی که برای خود قائل هستند کمتر در جامعه حضور پیدا می‌کنند اما اگر این حضور پررنگ‌تر و همراه با تذکر زبانی و رفتاری باشد اثر بسیار زیادی در بین افراد کم حجاب خواهد داشت. بانوان محجبه ما باید در نظر داشته باشند که الگوی ما حضرت زهرا سلام‌الله علیها باوجود رعایت حجاب و عفاف کامل خود در تمامی موضوعات اجتماعی مشارکت داشتند و خطبه‌ها و مناظرات و نشست‌های علمی و فقهی ایشان جزء مستندات عینی ما هستند. پس نباید حجاب را مانعی برای حضور فعال در جامعه قلمداد کرد و همین حضور و تکثر در جامعه به همراه امربه‌معروف و نهی از منکر می‌تواند زمینه را برای کاهش بی‌حجابی در جامعه فراهم آورد.
یگانه خاطرنشان کرد: متأسفانه با تکرار گناه و دیده شدن بیش‌ازاندازه در جامعه قبح آن می‌ریزد و چه بسیار افراد متدین به خاطر همین موضوع آرام‌آرام از فضای دینی و اعتقادی فاصله گرفته و گناه برایشان عادی می‌شود. امام باقر علیه‌السلام در وسایل الشیعه جلد ۱۶ می‌فرمایند: در آخر زمان آدم‌های نادان و سفیهی هستند که تمام اوقات سرشان به قرآن و دعا و نماز گرم است اما به‌محض این‌که بحث امربه‌معروف و نهی از منکر پیش می‌آید سکوت می‌کنند. این‌ها افرادی هستند که در آینده نماز را هم ترک خواهند کرد. به همین خاطر توصیه‌شده تا به فرزندانمان امربه‌معروف و نهی از منکر را بیاموزیم تا ثبت علی دینک را در آن‌ها تقویت کرده و با تذکر خطای دیگران این اثر مثبت در اعتقادات ما نیز اثر مثبت خود را برجای بگذارد.
وی با اشاره به نکته‌ای دیگر در مقوله حجاب که حجاب برتر هم می‌تواند در مواقعی بی‌حجابی تلقی شود، یادآور شد: زن باوقار مسلمان هیچ‌گاه خودنمایی نمی‌کند و برخی افراد معدود که با چادر هم خود را آرایش‌کرده و با خودنمایی وارد جامعه می‌شوند هم مصداق بی‌حجاب هستند و باید توجه کرد که اصل بر عدم جلب‌توجه و رعایت حرمت چادر به‌عنوان حجاب برتر است.
این پژوهشگر حوزه امربه‌معروف و نهی از منکر در ادامه به ارائه راهکار برای بهبود شرایط حجاب در جامعه پرداخت و با ذکر این نکته که در طول ۴۰ سال
بعد از انقلاب همواره به دنبال کار فرهنگی و فرهنگ‌سازی در مقوله حجاب بوده‌ایم و کمتر به شیوه‌های عملی متوسل شده‌ایم، می‌گوید: در سوره آل‌عمران آیات ۱۱۰ تا ۱۱۴ خداوند متعال می‌فرماید شما باید امتی باشید که دعوت به کار خیر و امر به معروف و نهی از منکر کنید. در بحث حجاب هم ما در طول این سال‌ها با هزاران برنامه فرهنگی و تولید محتوای رسانه‌ای و غیره تنها دعوت به کار خیر کرده‌ایم اما از امربه‌معروف و نهی از منکر غافل شده‌ایم. فرق دعوت به خیر با امربه‌معروف و نهی از منکر در مقوله حجاب کاری است که در طول این سال‌ها انجام داده‌ایم و نتیجه این شده که امروز شاهد گسترش پدیده بی‌حجابی در جامعه هستیم. به عقیده من فرهنگ‌سازی به‌تنهایی در تشویق جامعه به رعایت الگوهای اسلامی و حجاب کارساز نیست و بایستی از ابزار امربه‌معروف و نهی از منکر این پدیده را در جامعه احیا کرد. کار فرهنگی دیرباز دهاست و برای این‌که مقوله مهمی مانند حجاب در جامعه مغفول واقع نشود نیاز به کار اورژانسی هم هست که همین موضوع امربه‌معروف و نهی از منکر می‌تواند مصداق واقعی آن باشد.
وی ادامه داد: بسیاری از افراد از سر جهالت و غفلت از حجاب دوری می‌کنند درحالی‌که با تذکر لسانی و رفتاری و درنهایت احترام و  ادب یک فرد مسلمان می‌توان افراد زیادی را از اشتباه در رفتار آگاه کرد. من اعتقاددارم بسیاری از مؤمنین جامعه ما به بهانه کار فرهنگی امربه‌معروف و نهی از منکر را ترک کرده‌اند و نتیجه همین شده كه  امروز در جامعه می‌بینیم.
یگانه در پایان خاطرنشان کرد: این مطلب آیه قرآن است که جامعه اسلامی مانند پرنده‌ای است که یک بال آن دعوت به خیر و بال دیگر آن امربه‌معروف و نهی از منکر است و برای پرواز به هردو نیاز دارد. به همین خاطر در مواقعی که در جامعه افراد خود را در مسیر دعوت به خیر قرار نمی‌دهند و در مراسم‌های مذهبی و رویدادها و محتواهای فرهنگی مشارکت نمی‌کنند به اصطلاح باید منبرها را به خیابان ببریم و در این مسیر امربه‌معروف و نهی از منکر بهترین وسیله برای تشویق مردم به حفظ شعائر دینی است تا به‌این‌ترتیب بتوان پازل گم‌شده دعوت مردم به امر خیر که همان امربه‌معروف است را کامل نماییم.