گروه اجتماعی
سوانح جاده‌ای همچنان در ایران قربانی می‌گیرد. حادثه واژگونی اتوبوس خبرنگاران حوزه محیط‌زیست در ارومیه و به دنبال آن واژگونی اتوبوس حامل سربازان در محور زاهدان به آباده، تازه‌ترین حوادثی از این دست است که افکار عمومی را تحت‌تأثیر قرار داده و دوباره نگاه‌ها را متوجه موضوع تصادفات جاده‌ای کرده است. به‌طور میانگین در ایران روزانه ۴۸ نفر بر اثر سوانح رانندگی جان‌باخته و حدود ۳ هزار و ۳ نفر مصدوم می‌شوند! این‌ها آمارهای کمی نیست؛ آمارهایی که به اثبات می‌رساند سیاست و برنامه‌ای در این حوزه اعمال نشده و انگار حمل‌ونقل برون‌شهری و جاده‌ها به حال خود رها شده‌اند. اگر غیرازاین بود، نقاط حادثه‌خیز ما بنابر گفته سردار هادیانفر به ۵۳۰۰ نقطه نمی‌رسید که از این تعداد حدود ۳۲۰۰مورد آن راه‌های بین‌شهری است. جاده‌های برون‌شهری مانند هر سال بیش‌ترین قربانی‌ها را به خود اختصاص داده است. بیش از نیمی از قربانیان در جاده‌های برون‌شهری جان‌باخته‌اند. یعنی حدود ۵۲۴۲نفر در محورهای برون‌شهری و ۲۰۷۵ نفر نیز در مسیرهای درون‌شهری،  ۵۳۳نفر هم در مسیرهای روستایی، ۹نفر در راه‌های اختصاصی و ۳۲ نفر نیز در سایر راه‌ها جان خود را از دست داده‌اند. 
 ۴۵ درصد تلفات جاده‌ای ناشی از خودروهای ناایمن
زنگ خطر واژگونی اتوبوس‌ها، سوانح و تلفات جانی، خسارات و مصدومان حاصل از تمامی تصادفات که بسیاری را به كام مرگ می‌كشد و موجب مصدومیت و معلولیت صدها نفر دیگر می‌شود، خانواده‌های بسیاری را دچار خسارات جبران‌ناپذیر می‌سازد. هزینه اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی نیز سالانه به‌اندازه ۷ تا ۸ درصد تولید ناخالص داخلی است و باید دولتمردان و نهاد‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی را هوشیار كنند تا این موضوع به عنوان یک مطالبه عمومی مطرح و رسانه‌ای شود. درحالی‌که بسیاری از مردم، سفرهای برون‌شهری خود را با خودروهای شخصی انجام می‌دهند، آمار رسمی سفرها نشان می‌دهد كه اتوبوس‌های مسافربری، سهم بزرگی در جابه‌جایی مسافران دارند و مسافران زیادی در طول سال به ویژه در ایام تعطیلات نوروزی و تابستان با وسایل عمومی مانند اتوبوس، مینی‌بوس و میدل‌باس و سواری كرایه، سفر می‌كنند كه در بین این وسایل نقلیه، سهم اتوبوس‌ها بیش از ۵۰ درصد است. غالبا در حوادث جاده‌ای كه اتوبوس‌ها در ایجاد آن‌ها نقش دارند، اعلام می‌شود این سوانح به دلیل خطای انسانی و مقصر بودن راننده، اتفاق افتاده است اما بررسی‌های دقیق‌تر در اكثر تصادفات اتوبوس‌ها نشان می‌دهد كه بخش عمده‌ای از این تقصیرها خصوصا درزمینه نقص فنی به شركت‌های تعاونی مسافربری و پایانه‌ها برمی‌گردد؛ همان كسانی كه وظیفه دارند مشخصات فنی وسیله نقلیه‌ای را كه قرار است مسافرین را سالم از مبدأ به مقصد برساند بررسی كرده و چک كنند. البته وسایل نقلیه دیگری هم در جاده تردد می‌كنند كه فاقد شرایط و استانداردهای ایمنی هستند و موجبات بروز برخی از سوانح اتوبوس‌ها، در جاده‌ها می‌شوند اما به‌طورکلی۴۵درصد تلفات جاده‌ای ناشی از خودروهای ناایمن است.  
امروزه استانداردهای ایمنی در صنعت خودروسازی یک اجبار و الزام پذیرفته شده بین‌المللی و جهانی است. در این‌كه نباید اجازه تولید خودروهای غیراستاندارد و ناایمن در داخل كشور داده شود و خودروهای بی‌كیفیت نیز از خارج كشور به داخل وارد نشود، تردیدی وجود ندارد و باید به ضوابط و دستورالعمل‌های ایمنی در این صنعت و افزایش استانداردهای ایمنی خودروها مخصوصا در ناوگان حمل‌ونقل عمومی همواره توجه شود نه این‌كه منتظر باشیم حادثه‌ای اتفاق بیفتد و آن وقت این‌گونه مباحث در اولویت سخنان و مطالبات مردم و مسئولان قرار گیرد!
به موازات افزایش سطح استانداردهای ایمنی در صنعت تولیدات داخلی و نظارت بر واردات خودروهای استاندارد خارجی باید به موضوع نظارت بر حسن بهره‌برداری از خودروها مخصوصا در ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای نیز توجه ویژه‌ای معطوف شود؛ هرچند بعد از شدت گرفتن حریق‌های اتوبوس‌های جاده‌ای كه چند سال پیش اتفاق می‌افتاد، قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی بازنگری و ابلاغ شده و براساس ماده ۴ این ضوابط، وسایل نقلیه مسافربری حداقل یک ساعت قبل از سفر، بازدید می‌شوند و حسب مورد، فرم‌های كنترل اجزای فنی وسیله نقلیه عمومی، توسط مدیر فنی تكمیل و سلامت فنی و مجاز بودن حركت آن جهت سفر جاده‌ای با امضا و مهر مدیر فنی، كتبا تأیید می‌شود. 
اعمال نظارت دقیق و مستمر در انجام معاینه‌های فنی و دوره‌ای و خارج كردن خودروهایی كه عمر مفید خود را سپری كرده است یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر بوده و باید با سرعت و دقت بیشتری ادامه یابد و دستگاه‌های فرادستی نیز باید بیشتر در این زمینه فعالیت كنند. امروز اتوبوس‌هایی مورداستفاده قرار می‌گیرند و در جابه‌جایی مسافر به كار گرفته می‌شوند كه متأسفانه از حداقل‌های فنی و استانداردها برخوردار نیستند! با تمام احترامی كه ملت بزرگوار ایران برای اكثریت قریب به اتفاق رانندگان زحمتكش اتوبوس‌ها قائل هستند و بخش قابل‌توجهی از جابه‌جایی مسافر و كالا در كشور و حتی در بیرون از مرزها مدیون تلاش‌های آنان است، باید رانندگان كلیه‌ وسایل نقلیه عمومی با در دست داشتن گواهینامه و دفترچه مخصوص و برگ معاینه معتبر برای خودروها به این مهم بپردازند و باید كلیه رانندگان بخش حمل‌ونقل عمومی از طریق مراجع ذی‌ربط (وزارت بهداشت و درمان) كارت معتبر صحت و سلامت جسمی و روحی داشته باشندتا بتوانند جان خود و مسافرانشان را به سلامت تا مقصد هدایت كرده و تضمین كنند. رانندگان سختکوش وسیله‌های نقلیه عمومی در جاده‌ها حق ندارند و نباید به سلیقه خود، رانندگی كنند بلكه باید كاملا قوانین و مقررات و استانداردهای رانندگی را مراعات كنند و مدت زمان مفید رانندگی را چه در زمان رانندگی متصل و مستمر یا پس از استراحت بین‌راهی و فاصله زمانی رانندگی منفصل و منقطع، رعایت كنند. 
  لزوم نوسازی ناوگان فرسوده
بررسی آمار قربانیان حوادث رانندگی در سال‌های اخیر نشان می‌دهد، حدود ۷۴ درصد از آنان، سرنشین خودروها بوده‌اند كه علت مرگ ۷۱ درصد از این فوت‌شدگان ضربه مغزی بوده و بستن كمربند ایمنی حین حادثه‌های رانندگی می‌تواند تا حدود بسیار زیادی از این ضربات جلوگیری كند. نوسازی خودروهای فرسوده نیز در لایحه برنامه ششم توسعه كشور به یک الزام قانونی تبدیل‌شده است و دولت، شهرداری‌ها و دستگاه‌های مسئول مكلف هستند از سال دوم برنامه، سالانه ۲۰ درصد از خودروهای فرسوده را جایگزین كنند. اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده نیازمند همكاری بین‌بخشی است و پلیس راهور، وزارت راه و شهرسازی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین بانک‌ها باید در این ارتباط به وظیفه خود به درستی عمل كنند تا جایگزینی خودروهای فرسوده و استانداردهای ایمنی وسایل نقلیه عمومی جاده‌ها با اولویت اتوبوس‌ها به درستی تحقق یابد. 
آمارهای پزشکی قانونی کشور گویای آن است که در سالیان اخیر به‌طور متوسط سالانه
 ۱۷ هزار نفر از شهروندان قربانی تصادفات جاده‌ای بوده‌اند و بین ۳۳۰ تا ۳۶۰ هزار نفر نیز سالانه براثر این اتفاق، دچار مصدومیت شده‌اند که بعضا به معلولیت دائمی و از کارافتادگی انجامیده است و از مجموع ۱۷ هزار و ۱۸۳ نفر متوفی تصادفات رانندگی در سال ۹۷، چیزی در حدود ۱۳ هزار و ۴۵۸ نفر از قربانیان، مردان بوده‌اند که هم در زمره نیروی کار و هم سرپرست خانوار قرار داشته‌اند. 
حال مسئله محوری در موضوع تصادفات، عوامل شکل‌دهنده این موضوع هستند. به‌صورت کلی گفته می‌شود سه عامل در بروز تصادفات اثرگذارند؛ انسان، خودرو و جاده و اگر خودروها ایمن شوند، ۴۰ تا ۴۵ درصد تصادفات کاهش خواهد یافت. ایران از نظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین ۱۹۰ كشور جهان، رتبه ۱۸۹ را از آن خود کرده و از نظر تصادفات منجر به فوت نیز در دنیا سرآمد هستیم. مرگ‌ومیر بر اثر حوادث رانندگی در جهان از هر ۱۰۰هزار نفر، چیزی در حدود ۱۴ تا ۱۵ نفر است، اما در ایران این نسبت به ۳۰نفر در هر ۱۰۰هزار نفر می‌رسد؛ یعنی ۲برابر میانگین جهانی! که این مسائل به ضعف نظارت نیز بازمی گردد. 
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، محمدرضا رضایی کوچی در صفحه توییتر خود نوشته است: « ضعف مدیریت و نظارت در سیستم حمل ونقل جاده‌ای کاملا مشهود است.» و در سایه نبود نظارت‌ها، تصادفات جاده‌ای در روزهای اخیر رقم خورده و در جریان واژگونی اتوبوس حامل خبرنگاران، مشخص شد این اتوبوس که متعلق به کارخانه سیمان بوده است، یکی از بی‌کیفیت‌ترین اتوبوس‌ها بوده و راننده آن ۶ ماه پیش به منظور اسقاط‌کردن آن درخواست داده بود. 
« سمیرا خباز» خبرنگار خبرگزاری مهر درباره این حادثه به خبرنگار ایلنا گفته: یک اتوبوس اسکانیای کهنه بود.به قول یکی از مسئولان می‌گفت اگر در تهران اتوبوس اسقاطی ۱۵ سال عمر دارد در اینجا ۳۰ سال عمر دارد و اینجا از این اتفاق‌ها می‌افتد و گفتند اتوبوسی که به ما دادند از اتوبوس‌های خوبشان بوده است که نمی‌دانم چقدر این حرف درست است، چراکه اگر ماشین سالم بود، یک‌باره این اتفاق رخ نمی‌داد. 
  آمارها چه می‌گوید؟
بررسی داده‌های آماری سازمان پزشکی قانونی کشور گویای آن است که متوفیان حوادث رانندگی کشور از حدود ۲۳ هزار نفر در سال ۸۸ به ۱۹ هزار نفر در سال ۹۰، به ۱۸ هزار نفر در سال ۹۲، به ۱۶ هزار نفر در سال ۹۵ و به ۱۷ هزار و ۱۸۳ نفر در سال ۹۷ رسیده است. در چهارماهه سال ۹۸ نیز تعداد متوفیان حوادث رانندگی پنج‌هزار و ۸۳۳ نفر بوده است و بیش از سه هزار و ۴۰۰ نفر در تصادفات بهار ۹۹ جان خود را از دست دادند. 
این آمارها نشان می‌دهد که مرگ‌های جاده‌ای و تصادفات در صدر لیست حوادث مرگبار  قرار دارد و حتی گفته می‌شود    دومین علت مرگ‌ومیر بعد از کروناست. این را سرهنگ محمد رازقی، معاون عملیات پلیس راهور تهران بزرگ گفته و بر رقابت کرونا و تصادفات در آدم‌کشی تأکید کرده است. وی به ایسنا گفته: «دومین عامل مرگ‌ومیر در کشور ما تصادفات هستند که با روزی میانگین ۴۲نفر جان‌باخته، بعد از بیماری کرونا قرار گرفته است.»