محمدجواد مهریار
وحدت مسلمانان، مهم‌ترین شاخصه‌ای است که درآیات و روایات بزرگان دین به آن اشاره‌شده است. اساسا هجرت نبی اکرم از مکه به مدینه که سرآغاز دولت کریمه رسول خدا و تشکیل مدینه فاضله و حکومت اسلامی گردید اقدامی وحدت‌آفرین بین مسلمانان که دو گروه مهاجرین و انصار را تشکیل می‌دادن بود؛ پس اسلام بر بنیان وحدت پایه‌ریزی شد. امروز جمهوری اسلامی ایران که پرچمدار اسلام ناب است، سردمدار وحدت بین مسلمانان دنیا است. مسلمانانی که از فرقه‌ها و مذاهب مختلف با مشترکات در اصول دین، در کنار هم زندگی می‌کنند باید به اصل آسمانی وحدت، توجه داشته باشند؛ اما یک سؤال مهم آن است که آیا وحدت صرفا تاکتیک یا راهبردی برای پیش‌برد اهداف مسلمانان است یا آنکه وحدت اسلامی، از اساس امری اصولی و فریضه‌ای قرآنی است؟
در طرح این سؤال، باید به نکته‌ای اساسی توجه کرد. اولین نکته این‌که، غالبااستراتژی و تاکتیک به معنای نقشه و هدایت عملیات جنگی و یا هر طرح درازمدت است که برای هدفی خاص به‌کاربرده می‌شود و بیشتر به‌عنوان یک قانون موقت برای رسیدن به اهداف استفاده می‌گردد. ارزش ذاتی و دائمی ندارد و تنها برای مصلحت مهم‌تری رعایت می‌شود. اگر آن مصلحت از بین برود، الزام رعایت آن تاکتیک هم از بین می‌رود. در آن صورت باید تاکتیک جدیدی متناسب با شرایط جدید اتخاذ کرد؛ اما ایده وحدت بین مذاهب اسلامی که از جانب امامین انقلاب، از ابتدای تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی تاکنون مطرح‌شده، به معنای تاکتیک عملیاتی در مقابل دشمنان و یا سیاست موقت نبوده و امری اصولی و اعتقادی است که ریشه در مبانی فکر اسلامی دارد. چنانکه رهبر انقلاب در سخنرانی اخیرشان به مناسبت میلاد پیامبر اسلام و امام صادق علیهم‌السلام در دیدار با علمای مذاهب اسلامی به‌صراحت فرمودند: «وحدت اسلامی یک امر اصولی است نه امر تاکتیکی و مخصوص شرایط خاص‌و این هم‌افزایی موجب قوی شدن مسلمانان می‌شود تا در ارتباطات با کشورهای غیر اسلامی نیز با دست پر وارد تعامل شوند.»
با فرمایش صریح رهبر انقلاب در مورد وحدت شیعه و اهل سنت شاید بتوان این امر اعتقادی را «تاکتیک اصولی» نام گذارد. چراکه مقابله با دشمنان مشترک دنیای اسلام، مقوله‌ای همیشگی و اصولی است. با توجه به مبانی اعتقادی و شرعی مسلمانان، که پشتوانه‌ای همچون قرآن و احادیث رسول خدا و سخنان ائمه اطهار دارد، می‌توان اتحاد جوامع اسلامی را در ادامه ادای حق جامعیت اسلام دانست. چراکه اتحاد جوامع اسلامی بدون برقراری حکومت‌های اسلامی، نمی‌توان رهاورد خاصی داشته باشد. 
در شرح سخن رهبر انقلاب مبنی بر «ادای حق جامعیت اسلام» باید گفت: دشمنان، همواره در تلاش هستند تا دین را یک اعتقاد قلبی و ناکارآمد در به‌کارگیری امور زندگی و حکومت و موارد دیگر معرفی کنند. برخلاف این ادعا، اهل‌بیت رسول خدا به‌عنوان وارثان انبیا الهی، اسلام را دین جامع و کامل معرفی می‌کنند چراکه بابیان برنامه‌های مدون و منظم برای هر ساعت و لحظه عمر وزندگی انسان‌ها، قصد ایجاد جامعه و مدینه فاضله‌ای رادارند که در آن تکامل بشری صورت گیرد. اما قرآن، پشتوانه علمی و عملی برای هر فرد و جامعه مسلمان است. در جامعیت دین اسلام همین مطلب کفایت می‌کند که قرآن به‌عنوان تنها کتاب آسمانی که اولا از تحریف در امان مانده و ثانیا اوصیای پیامبر ملازم و شارح آن بوده و هستند خود اذعان می‌فرماید روشنگری برای تمام پدیده‌ها ست. خداوند رحمان با اشاره به این ویژگی بسیار مهم قرآن می‎فرماید: «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ؛ و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه‌چیز و مایه هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است.» گذشته از این، ازجمله آیات مهم قرآن اشاره به تشکیل چهار حکومت تاریخی است. حکومت فرعون و حکومت نمرود که دو پادشاه ظالم و فاسد بودند و حکومت سلیمان نبی و حکومت جناب ذوالقرنین که صاحبان آن دو پیامبر الهی و تمدن ساز مدینه فاضله بودند. قرآن با ذکر این چهار حکومت، قصد مقایسه تمدن حکومت الهی با حکومت فاسق غیر الهی را دارد که نتیجه آن در تعیین آینده مسلمانان برای انتخاب حکومت تأثیر دارد. باید گفت سیاست الهی و تشکیل حکومت و دولت در اسلام، اولین کار مهم رسول خدا بعد از هجرت به مدینه بوده و همواره خلفای بر حق رسول خدا نیز به تشکیل حکومت اسلامی که ثمره‌ آن، جامعیت در تمام امور زندگی است، می‌اندیشیدند؛ 
تا آن‌جا که بر اساس اعتقادات اهل سنت و شیعیان، آخرین حکومت بر روی زمین، دولت کریمه امام زمان است. تا جایی که ابن کثیر دمشقی، از علمای سنی مذهب، به الهی بودن حکومت امام زمان اشاره می‌کند. او همانند شیعیان، ظهور دولت کریمه‌ امام عصر را از بین برنده‌ تمام ظلم و جور در عالم می‌داند و در کتابش می‌نویسد: «معنای حدیث، بیان‌کننده‌ دوازده خلیفه‌ صالح برای زعامت بر مسلمانان است که حق را بر پا می‌دارند و در جامعه به عدالت رفتار می‌کنند و حضرت مهدی نیز آخرین نفر از آن دوازده خلیفه است که به آن بشارت داده‌اند. در روایاتی که به دست ما رسیده، حضرت مهدی همان کسی است که نامش همانند نام پیامبر و پدرش هم‌نام با پدر رسول خداست. او زمین را مملو از عدل و عدالت می‌کند، هنگامی‌که پر از ظلم و جور شده است.»