|حسن شجاعی- دبیر گروه فرهنگی|
شناخت وجوه مختلف امام رضا علیه‌السلام در روزهایی که به دهه کرامت شهره است فرصت مغتنمی است تا بتوان این امام همام را نه آن‌گونه که بایدوشاید، اما در حد درک و فهم خود شناخته و از سیره و منش ایشان برای زندگی بهره ببریم.
در طول روزهای گذشته تلاش شد تا اثرات و برکات حضور امام رضا علیه‌السلام در ایام حضور پربرکتشان در ایران موردبررسی قرارگرفته و از این زاویه به توفیقاتی که این حضور برای مردم ایران و شیعیان داشته پرداخته شود. حضور حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) در ایران برای مردمان این سرزمین سرشار از کرامت و لطف در طول تاریخ بوده است، چراکه پس از حضور امام رضا(ع) مردم ایران با علوم اهل‌بیت(ع) بیشتر مأنوس و آشنا شدند و با درک نزدیک محضر امام معصوم(ع)، علاقه آنان به اسلام بیش ازپیش شد؛ این کرامت بزرگ معنوی بود که آثار و برکات آن همچنان ادامه دارد و خواهد داشت تا قیامت. 
شاید یکی از وجوه که در سیره این امام رئوف باید بیشتر موردتوجه قرار گیرد توصیه است که ایشان همواره به موضوع توکل داشته و از شیعیان و همراهان خود می‌خواستند تا در تمامی وجوه زندگی به این موضوع مهم توجه نمایند. توكل و اعتماد به خداوند یكی از منازل رهروان راه سعادت و افضل درجات اهل ایمان و راه دستیابی به عظمت و تعالی روح و نفس و مقام ربوبی می‌باشد. توكل و امید به خدا، نیروی جدیدی را در انسان زنده می‌كند و محركی كارآمد برای رسیدن به اهداف، مقاصد و آرزوهای بلند می‌گردد. آیات فراوانی در قرآن كریم اهمیت و جایگاه توكل را بیان می‌كند.
حجت‌الاسلام سید محمد میریحیی حافظ کل قرآن کریم و استاد علوم قرآنی در گفت‌وگو با «رسالت» در این خصوص مطالبی را عنوان کرد که در ادامه می‌خوانید.
وی در ابتدا ضمن بیان روایتی از امام رضا علیه‌السلام با این مضمون که معنی و تفسیر آیه «و من یتوکل علی الله فهو حسبه» از ایشان سؤال می‌شود و ایشان در پاسخ می‌فرمایند: «توکل درجاتی دارد که یکی از آن‌ها این است که درهرکاری که به تو مربوط است به خداوند اعتماد کنی و ازآنچه که نسبت به تو انجام می‌دهد خشنود باشی و بدانی که او جز خیر برای تو نمی‌خواهد و بدانی که حکمت در این است که کارت را به او واگذار کنی. و دیگر اینکه به این امرایمان داشته باشی که خدا چیزهایی می‌داند که تو از آن‌ها بی‌اطلاعی و باید علم آن‌ها را به خدا واگذار نمایی و به غیر اعتماد نداشته باشی.» گفت:  بنابراین تفسیر از امام رضا علیه‌السلام درمی‌یابیم توکل کردن بر خدا مفهومی جز این ندارد که انسان در برابر مشکلات و حوادث زندگی و دشمنی‌ها و سرسختی‌های مخالفان و پیچیدگی‌ها و احیانا بن‌بست‌هایی که در مسیر خود به‌سوی هدف دارد درجایی که توانایی برگشودن آن‌ها ندارد او را وکیل خود سازد  ، به او تکیه کند و از تلاش و کوشش بازنایستد، بلکه در آنجا هم توانایی برانجام کاری دارد باز مؤثر اصلی را خدا بداند،زیرا از دریچه چشم یک موحد سرچشمه تمام قدرت‌ها و نیروها،او است.
وی ادامه داد:  شخصی از امام رضا علیه‌السلام پرسید:معنای توکل و حدود آن چیست ؟ ایشان در پاسخی کوتاه و زیبا فرمودند:«توکل این است که جزازخدا،از چیز دیگری نترسی.» بنابراین عدم ترس از غیر خدا می‌تواند انسان را در مسیر سخت مشکلات زندگی به‌پیش برده و راهگشای او باشد. درنهایت می‌توان گفت رضا به آن است كه هر چه خداوند متعال تصمیم گرفت، خوشحال باشیم. زیبایی مقام رضا در این است كه فرد از سر بیچارگی خود را تسلیم نمی‌كند،بلكه از سر شوق تسلیم پروردگار می‌شود و درنتیجه جنت رضوان كه مقام قرب الهی است نصیب اهل تسلیم و رضا می‌شود.حجت السلام میریحیی بابیان این نکته که ائمه معصومین تمام تصمیمات و بیاناتشان مبتنی بر روش و دستورات الهی است، گفت: در زمینه توکل به خدا نیز امام رضا علیه‌السلام همچون اجداد مطهرش عمل نمود و با این روش به شیعیان درس زندگی و اداره امور دنیوی و اخروی را تعلیم فرمود. در کنار موضوع توکل، موضوع مهم دیگر صبر است که باعث می‌شود کامل‌کننده توکل به خدا بوده و انسان مشیت و مسیر خود را به ذات احدیت پیوند بزند و نتیجه اعتماد به خدا را ببیند.
وی سپس به موضوعاتی که باید در امر توکل به آن توجه شود اشاره کرد و بابیان اینکه توكل دارای دو معنی خاص و عام است، یا به عبارتی یك معنی محدود و یك معنی فراگیر دارد. زمانی كه آن را به معنی محدود می‌گیریم مقصود ما اعتماد به خداوند است و زمانی كه مراد معنای عام‌تری است دارای مراتب تفویض، تسلیم و رضا می‌شود. وی یادآور شد: تفویض به این معنی كه چون ما اعتماد به مبدأ هستی و اثربخشی او داریم در عین وجود انوار خود، این ابزار را هیچ فرض كرده و منشأ اصلی را او می‌دانیم. و این تصور كه هر چه هست به دست اوست. در حقیقت تفویض، حواله‌  امور است به‌حق تعالی كه مبتنی بر علم و حكمت و خیرخواهی است و تسلیم در برابر اراده‌  الهی و سپردن نفس به‌حق تعالی است. تسلیم نیز بعد از تفویض است. تسلیم یعنی این‌که خداوند هر طور خواست ما را هدایت كند و صلاح را در هر چیزی می‌داند ما را به آن برساند. و درنهایت راضی در فارسی به معانی تسلیم است و به كسی اطلاق می‌گردد كه چاره‌ای ندارد؛ ولی رضا در معرفت به معنای خشنودی است. البته نه خشنودی موردی و جسمانی بلكه خشنودی قلبی. رضا، خشنودی است نه رضایت به وضع موجود. در مقام رضا وقتی به نتیجه رسیدیم، نه‌تنها به روند و مسیر اعتراض نمی‌كنیم بلكه رضا و خشنود هستیم.این حافظ کل قرآن در پایان گفت: توجه به سیره ائمه معصومین در کنار توجه به آیات قرآن کریم سبب می‌شود این دو یادگار بزرگ پیامبر گرامی اسلام موجبات عاقبت‌به‌خیری ما را فراهم نماید و در این مقطع از تاریخ که درگیر گرفتاری‌های فراوان و مشکلات زیادی هستیم بتوانیم در پیشگاه خداوند متعال سربلند باشیم.