حانیه مسجودی
بحث‌ها در وین بالاگرفته است. به حدی که کشورهای حاضر در برجام به‌ویژه تروئیکای اروپایی روش بازی خود را تغییر داده‌اند. یک مرور کوتاه از روند مذاکرات وین در دولت سیزدهم داشته باشیم.
هم‌زمان با تغییر دولت در ایران، گفت‌وگوهای مربوط به مذاکرات وین متوقف شد تا تیم جدید مذاکره‌کننده هسته‌ای و سیاست جدید دولت جدید ایران مشخص شود.
 درهمین بین فشار رسانه‌ای توسط سران کشورهای غربی علیه ایران آغاز شد. چراکه مجلس شورای اسلامی کشورمان سال گذشته قانونی را تحت عنوان «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» به تصویب رساند و پس از مهلت‌های قانونی مشخص‌شده در این مصوبه، ایران گام‌های خود را برای کاهش تعهدات برجامی تسریع بخشید. 
  مرور روزهای نخست دور جدید مذاکرات؛ بازی غربی‌ها چه بود؟
همین قانون برای عصبانیت غربی‌ها به‌ویژه آمریکا کافی بود و به آن‌ها نشان داد که دیپلماسی تعادل ،جایگزین دیپلماسی لبخند شده است و این تغییر رویکرد برای آن‌ها گران تمام شد. چراکه حال ایران بود که شرط و شروط مشخص می‌کرد و درصورت عدم اجرای آن‌ها، دست به اقدام عملیاتی می‌زد. ایران درراستای اجرای این قانون، غنی‌سازی اورانیوم را تا مرز۶۰ درصد افزایش داد، بازرسی‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را قطع کرد و در پس آن خواستار لغو تمام تحریم‌ها و راستی آزمایی اجرای تعهدات غربی‌ها به‌ویژه آمریکاست.
درهمین شرایط بودیم که سران کشورهای غربی پیش از آغاز دور جدید مذاکرات شروع به بازی رسانه‌ای علیه ایران کردند و مدام از خطرناک بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌گفتند. این درحالی است که ایران طی سال‌های اخیر حسن نیت خود را بارها ثابت کرد و حتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز بارها به اجرای تعهدات ایران و حتی فراتر از برجام اذعان کرده بود.
 بازی نخست؛ حداکثری جلوه دادن مواضع ایران
در همین کشمکش بود که دور جدید مذاکرات آغاز و در روزهای سرد پاییز در وین از سر گرفته شد. درابتدا خواسته‌های ایران حداکثری جلوه داده شد.
 خواسته‌های قانونی و منطقی ازجمله لغو تحریم‌ها، بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات غربی‌ها و راستی آزمایی و تضمین. اما کجای این خواسته‌ها حداکثری است؟ غربی‌ها در مقابل و در روزهای نخست خود را راغب نشان نمی‌دادند و حتی طی جلسات نخست هیچ حرف جدیدی برای ارائه نداشتند، درابتدا که مدام سعی می‌کردند مواضع ایران را غیرقابل اجرا جلوه دهند، فرانسه نقش پلیس بد را بازی می‌کرد و اظهاراتی علیه ایران بیان می‌کرد. اظهاراتی که درراستای سیاست‌های آمریکا بود. کشورهای اروپایی دیگر نیز لغو تمام تحریم‌ها را شدنی نمی‌دانستند و نقش سازنده‌ای ایفا نمی‌کردند. حال اما رفع تحریم‌ها را به آمریکا حواله داده‌اند.
بحث فعلی این است که آمریکا به دلیل قانون‌هایی که دارد نمی‌تواند تمام تحریم‌ها را لغو کند و درمقابل نمی‌تواند برای تداوم آن‌ها یا حتی اجرای تعهداتش تضمین دهند، چرا؟ به این دلیل که دولت جو بایدن نمی‌تواند تصمیمات و رفتارهای دولت بعدی را مشخص و تعیین کند.
 آمریکا نمی‌تواند اجرای تعهداتش را تضمین دهد؟ مشکل خودشان است
 تصمیمی بگیرد که دولت بعدی آن را نقض نکند. ازطرفی برخی عملکرد منفی بایدن در آمریکا را در این اظهارنظر مؤثر می‌دانند. تیم جو بایدن از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره ۲۰۲۲ و انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ نگران است و احتمال می‌دهد کرسی‌های کنگره یا حتی کرسی ریاست جمهوری را در کاخ سفید از دست دهد و همین نگرانی به رویکرد آن‌ها در مذاکرات تسری پیداکرده است.تیم جو بایدن درتلاش است تا توافقی «کم در برابر کم» را نهایی کند تا برگ برنده‌ای برای موفقیت آن‌ها در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره یا حتی ریاست جمهوری ۲۰۲۴ باشد. به همین دلیل سعی دارند توافقی را عملیاتی کنند تا به مردم و سیاستمداران خود نشان دهند که هنوز هم می‌توانند در مذاکرات حرف اول را بزنند و تصمیمات خود را به طرف‌های مقابل تحمیل کنند.برای تحقق این هدف نیز حتی بحث مذاکره یا گفت‌وگوی مستقیم با ایران را نیز مطرح کرده‌اند. اما جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده است این گفت‌وگوی مستقیم درصورتی عملیاتی می‌شود که شروط ایران موردپذیرش قرارگیرد. شروطی مبنی بر لغو تمام تحریم‌ها و راستی آزمایی اجرای تعهدات. چراکه پذیرش این گفت‌وگو برای ایران بدون عملیاتی شدن شروط به معنای شکست در مذاکرات و کم‌آوردن در مباحث مذکور است. 
 اگر نیاز به مذاکره مستقیم با آمریکا باشد آن را نادیده نخواهیم گرفت
حتی وزیرامورخارجه کشورمان نیز دراین رابطه بیان کرده است طرف آمریکایی به‌صورت  NonPaper پیشنهادات خودش را در موضوعات فنی به ایران ارائه داده است. ما امروز در نقطه‌ای قرار داریم که باید نتیجه کار کمیته‌های سه‌گانه را در یک تعامل سیاسی با همه طرف‌ها موردتوجه قرار بدهیم و تصمیم بگیریم که چه چیزی در مقابل چه چیزی اتفاق خواهد افتاد.
وزیر خارجه بیان کرد: طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را ارسال می‌کند که خواهان سطحی از مذاکره مستقیم با ایران است. مذاکرات ما با ۱+۴ است و مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا از طریق NonPaper و از طریق مورا و یکی دو کشور عضو برجام در وین است. گفت‌وگوهایی که بعضا در برخی از کانال‌های مجازی منتشر می‌شود که ایرانی‌ها در حال مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها هستند به‌هیچ‌وجه صحت ندارد، ولی درعین‌حال اگر درروند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگو را با آمریکا داشته باشیم، آن را نادیده نخواهیم گرفت.
بنابراین مواضع ایران مشخص و مبرهن است. موارد مذکور درصورتی عملیاتی می‌شوند که شروط ایران نیز عملیاتی شوند. حال طرف غربی نوع بازی را تغییر داده و درتلاش است تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را با ارائه پیشنهادات مختلف گیج و فضا را متشنج کند. اما مسئله‌ای که مهم است مقاومت و تداوم و پافشاری ایران بر مواضع خویش است.