اخبار ویژه »
شناسه خبر : 52308
پرینتخانه » بین الملل, سیاسی, مطالب روزنامه
تاریخ انتشار : 21 مهر 1400 - 6:32 |
آخرین تحولات رابطه ایران و عربستان بررسی شد
تهران و ریاض در مسیر تنش زدایی
به نظر می‌رسد از محل مذاکرات میان تهران و ریاض، دود سفید در حال برخاستن است. دو رقیب منطقه‌ای که پس از سال‌ها بالاخره در بغداد و با میانجیگری عراق دور یک میز نشسته و رودررو مسائل و چالش‌های فی‌مابین را قصد دارند حل کنند.
مصطفی هدایی
به نظر می‌رسد از محل مذاکرات میان تهران و ریاض، دود سفید در حال برخاستن است. دو رقیب منطقه‌ای که پس از سال‌ها بالاخره در بغداد و با میانجیگری عراق دور یک میز نشسته و رودررو مسائل و چالش‌های فی‌مابین را قصد دارند حل کنند.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران هم در این خصوص گفته است: «گفت‌وگوها با عربستان در بهترین وضعیت خود در حال پیگیری است. چند دور گفت‌وگو در بغداد در مورد موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه انجام‌شده. هیچ پیش‌شرطی از سوی دو طرف مطرح نیست و تلاش داریم در چارچوب مرضی‌الطرفین به آغاز یک روابط پایدار برسیم. اعزام هیئتی از عربستان به ایران تأیید نمی‌شود.»
همچنین خبرگزاری فرانسه نوشته؛ رسانه‌های سعودی نیز در هفته‌های گذشته لحن خودشان را نسبت به تهران تعدیل کرده‌اند. شبکه تلویزیونی الاخباریه که یک رسانه دولتی است هفته گذشته گفت‌وگوهای میان دو کشور را مذاکراتی «مستقیم و صادقانه» توصیف کرد که «به ایجاد ثبات در منطقه منجر خواهد شد.»
الاخباریه، علاوه بر این به گفت‌وگوهای «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی اشاره کرده که گفته ریاض خواستار «روابط خوب و خاص» با تهران است.
رصد تحولات در هفته‌های آتی نشان از عزم دولت ابراهیم رئیسی برای برقراری روابط و توسعه روابط در منطقه و با کشورهای همسایه دارد. این سیاست کلی در تمامی ابعاد و با بیشتر کشورهای همسایه در حال اجراست و حتی از بازگشت به مذاکرات برجام در وین نیز از اهمیت بیشتری برخوردار است. تماس‌های میان ایران و عربستان به پنج ماه پیش بازمی‌گردد و در دولت جدید این مذاکرات جدی‌تر و روبه‌جلو توصیف‌شده است.
چرا عربستان تهاجم را جایگزین محافظه‌کاری کرد؟
حکومت آل سعود در سال‌های گذشته روند محافظه‌کارانه خود در قبال ایران را به ناگهان کنار گذاشت و سیاست تهاجمی را با بر روی کار آمدن ملک سلمان به کار گرفت. از سال ۹۴ سیاست تهاجمی با شدت و حدت بیشتری دنبال شد و جنگ علیه یمن نقطه آغازین عینیت بخشی به انزوای ایران و مقابله بااقتدار ایران در منطقه می‌توان برشمرد. هرچند در چند دهه گذشته نیز روابط ایران و عربستان فرازوفرودهای زیادی داشت ولی حکام سعودی سعی می‌کردند خود به‌صورت مستقیم با تهران شاخ‌به‌شاخ نشوند و با محافظه‌کاری سیاستمدارانه‌ای، هزینه تهاجم مستقیم با تهران را بسیار زیاد ارزیابی می‌کردند و تلاش داشتند به کمک غرب یا ائتلافی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و عربی فشارها را بر کشورمان تشدید کنند.
اما محمدبن سلمان، فرزند ملک سلمان و تقریبا همه‌کاره رژیم آل سعود، آرزوهای بزرگی در ابتدای بر روی کار آمدن در سر داشت و چه در جنگ لفظی و چه در سیاست‌های خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران، رویه جدیدی را در پیش گرفت که به وخامت اوضاع و روابط افزود. اظهارات محمد بن سلمان و مقایسه رهبر ایران با هیتلر و همچنین اذعان مستقیم به کشاندن ناامنی به مرزهای ایران، نشان داد که وی سنگ بنای دشمنی را به امید عقب‌نشینی تهران در منطقه بر روی پایه سستی بنا کرده و هر آن امکان دارد اوضاع از کنترل خارج شود.
روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا و افزایش فشارها بر کشور، انگیزه حکام سعودی برای افزایش تنش‌ها را دوچندان کرد. آل سعود بر موفقیت سیاست فشار حداکثری ترامپ حساب ویژه بازکرده و حاضر به هر نوع سرمایه‌گذاری بر روی این قمار بودند. تصور آن‌ها این بود که تهران نمی‌تواند از زیر بار تحریم‌های طاقت‌فرسای آمریکا بربیاید و برای موفقیت این تحریم‌ها با مشتریان نفتی ایران نیز هر نوع همکاری برای دادن نفت ارزان‌تر را شروع کردند. دولت ترامپ، کینه‌توزترین سیاستمداران آمریکایی ازجمله جان بولتون و مایک پمپئو را نیز به تیمش اضافه کرد تا نشان دهد حالت جنگی علیه ایران در پیش گرفته است. برخوردهای گاه‌وبیگاه در خلیج‌فارس و آشوب‌های داخل ایران، انگیزه حکام سعودی را برای گرفتن جشن پیروزی بر ایران افزایش داده بود و از هر نوع پیشنهاد گفت‌وگو که از سوی واسطه‌ها داده می‌شد، استقبال نمی‌کردند. دولتمردان ایران در آن سال‌ها همواره از باب گفت‌وگو با عربستان استقبال می‌کردند و هیچ ابایی برای نشستن پشت میز مذاکره با همسایه مسلمان خود نداشتند.
بازگشت به عقب
برآوردهای اشتباه حکام سعودی از سطح مقاومت جمهوری اسلامی ایران، بر رفتار آن‌ها تأثیر شدیدی گذاشته بود. دشمنی‌شان با ایران باعث شده بود تا با رژیم صهیونیستی نیز تعاملات داشته باشند. اما این معادلات و امتیاز دادن‌ها همه به شکست انجامید. عربستان به قلک ترامپ تبدیل شده بود و بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار برای خرید اسلحه قرارداد بسته شد. بااین‌حال ترامپ در سخنرانی‌هایش حکام سعودی را به تمسخر می‌گرفت و آن‌ها را گاو شیرده خطاب می‌داد. شکست ترامپ در انتخابات و نتانیاهو در اسرائیل، تمام تصورات سعودی‌ها را از ضربه‌پذیری تهران تغییر داد. هرچند پیش‌ازاین نیز نشانه‌های شکست آشکار بود و ایران بااقتدار کامل در برابر زیاده‌خواهی‌های ترامپ ایستادگی کرد و هر نوع تهدید و تهاجمی را در سطح بالاتر پاسخ می‌داد. الگوی مقاومت ایران درس بزرگی برای حکام منطقه است که هرگز از آن درس نگرفته‌اند.
به‌هرروی عربستان در باتلاقی گیر کرده بود که تنها راه نجاتش از تهران و نه واشنگتن و پایتخت‌های غربی، می‌گذشت. میلیاردها دلار هزینه نظامی در جنگ بی‌سرانجام در یمن و ارتکاب جنایات جنگی در این کشور مظلوم، کارنامه بدی از سیاست ورزی ملک سلمان و فرزندش بر جای گذاشت. انتخاب‌های غلط و اصرار به ادامه آن‌ها جواب عکس داد. این اختلافات تا حدی زیاد شد که ملک سلمان برای جلوگیری از کودتا و شورش داخلی دست به دستگیری شاهزاده‌های سعودی و ضبط اموال آن‌ها زد. اختلافات با امارات متحده عربی در جنگ یمن نیز عیان شد و پای خود را از باتلاق یمن بیرون کشید. مقاومت یمن ضربات هولناکی به عربستان زد و آرامکو بارها مورد تهدید و تهاجم قرار گرفت. آسمان عربستان میزبان خوبی برای موشک‌ها و پهپادهای انصارالله و ارتش یمن تبدیل شده است و با پایان ماه‌عسل آل سعود با ترامپ، فصل جدیدی برای پشیمانی از سیاست‌ها فرارسید.
سیاست تهران برای تنش صفر با همسایگان
سیاست جمهوری اسلامی همواره بر نبود هیچ نوع تنش و درگیری با همسایگان بوده است. حتی زمانی که عربستان ناجوانمردانه شیخ نمر را اعدام کرد و احساسات جوانان ایرانی باعث حمله به کنسولگری و سفارت این کشور در تهران شد، بازهم ایران خواهان قطع روابط نبود. حتی رهبر معظم انقلاب اسلامی آسیب زدن به اماکن دیپلماتیک را مورد نکوهش قراردادند که این خود نشانه قوی برای رفع اختلافات بود. ولی سعودی‌ها و به‌ویژه محمدبن سلمان جوان، تهاجم را در پیش گرفت و روابط خود را با تهران قطع کرد. بازگشت عربستان برای برقراری روابط به معنای عقب‌نشینی تهران نیست و کشورمان همواره بر مواضع اصولی و روابط گرم با همسایگان تأکید کرده‌اند. برقراری مجدد روابط با ایران نشان خواهد داد که دشمنی با تهران هیچ‌گاه به سرمنزل مقصود نخواهد رسید و هیچ منافعی برای طرف مقابل ندارد. ایران پس از انقلاب اسلامی به یک کشور مقتدر تبدیل‌شده که هزینه دشمنی با آن بسیار بالاست و تجربه عربستان سعودی برای دیگر کشورها می‌تواند درس عبرت مناسبی باشد تا به‌جای دشمنی و جاه‌طلبی همکاری و دوستی را در پیش گیرند.
به نظر می‌رسد از محل مذاکرات میان تهران و ریاض، دود سفید در حال برخاستن است. دو رقیب منطقه‌ای که پس از سال‌ها بالاخره در بغداد و با میانجیگری عراق دور یک میز نشسته و رودررو مسائل و چالش‌های فی‌مابین را قصد دارند حل کنند.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران هم در این خصوص گفته است: «گفت‌وگوها با عربستان در بهترین وضعیت خود در حال پیگیری است. چند دور گفت‌وگو در بغداد در مورد موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه انجام‌شده. هیچ پیش‌شرطی از سوی دو طرف مطرح نیست و تلاش داریم در چارچوب مرضی‌الطرفین به آغاز یک روابط پایدار برسیم. اعزام هیئتی از عربستان به ایران تأیید نمی‌شود.»
همچنین خبرگزاری فرانسه نوشته؛ رسانه‌های سعودی نیز در هفته‌های گذشته لحن خودشان را نسبت به تهران تعدیل کرده‌اند. شبکه تلویزیونی الاخباریه که یک رسانه دولتی است هفته گذشته گفت‌وگوهای میان دو کشور را مذاکراتی «مستقیم و صادقانه» توصیف کرد که «به ایجاد ثبات در منطقه منجر خواهد شد.»
الاخباریه، علاوه بر این به گفت‌وگوهای «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی اشاره کرده که گفته ریاض خواستار «روابط خوب و خاص» با تهران است.
رصد تحولات در هفته‌های آتی نشان از عزم دولت ابراهیم رئیسی برای برقراری روابط و توسعه روابط در منطقه و با کشورهای همسایه دارد. این سیاست کلی در تمامی ابعاد و با بیشتر کشورهای همسایه در حال اجراست و حتی از بازگشت به مذاکرات برجام در وین نیز از اهمیت بیشتری برخوردار است. تماس‌های میان ایران و عربستان به پنج ماه پیش بازمی‌گردد و در دولت جدید این مذاکرات جدی‌تر و روبه‌جلو توصیف‌شده است.
چرا عربستان تهاجم را جایگزین محافظه‌کاری کرد؟
حکومت آل سعود در سال‌های گذشته روند محافظه‌کارانه خود در قبال ایران را به ناگهان کنار گذاشت و سیاست تهاجمی را با بر روی کار آمدن ملک سلمان به کار گرفت. از سال ۹۴ سیاست تهاجمی با شدت و حدت بیشتری دنبال شد و جنگ علیه یمن نقطه آغازین عینیت بخشی به انزوای ایران و مقابله بااقتدار ایران در منطقه می‌توان برشمرد. هرچند در چند دهه گذشته نیز روابط ایران و عربستان فرازوفرودهای زیادی داشت ولی حکام سعودی سعی می‌کردند خود به‌صورت مستقیم با تهران شاخ‌به‌شاخ نشوند و با محافظه‌کاری سیاستمدارانه‌ای، هزینه تهاجم مستقیم با تهران را بسیار زیاد ارزیابی می‌کردند و تلاش داشتند به کمک غرب یا ائتلافی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و عربی فشارها را بر کشورمان تشدید کنند.
اما محمدبن سلمان، فرزند ملک سلمان و تقریبا همه‌کاره رژیم آل سعود، آرزوهای بزرگی در ابتدای بر روی کار آمدن در سر داشت و چه در جنگ لفظی و چه در سیاست‌های خصمانه علیه جمهوری اسلامی ایران، رویه جدیدی را در پیش گرفت که به وخامت اوضاع و روابط افزود. اظهارات محمد بن سلمان و مقایسه رهبر ایران با هیتلر و همچنین اذعان مستقیم به کشاندن ناامنی به مرزهای ایران، نشان داد که وی سنگ بنای دشمنی را به امید عقب‌نشینی تهران در منطقه بر روی پایه سستی بنا کرده و هر آن امکان دارد اوضاع از کنترل خارج شود.
روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا و افزایش فشارها بر کشور، انگیزه حکام سعودی برای افزایش تنش‌ها را دوچندان کرد. آل سعود بر موفقیت سیاست فشار حداکثری ترامپ حساب ویژه بازکرده و حاضر به هر نوع سرمایه‌گذاری بر روی این قمار بودند. تصور آن‌ها این بود که تهران نمی‌تواند از زیر بار تحریم‌های طاقت‌فرسای آمریکا بربیاید و برای موفقیت این تحریم‌ها با مشتریان نفتی ایران نیز هر نوع همکاری برای دادن نفت ارزان‌تر را شروع کردند. دولت ترامپ، کینه‌توزترین سیاستمداران آمریکایی ازجمله جان بولتون و مایک پمپئو را نیز به تیمش اضافه کرد تا نشان دهد حالت جنگی علیه ایران در پیش گرفته است. برخوردهای گاه‌وبیگاه در خلیج‌فارس و آشوب‌های داخل ایران، انگیزه حکام سعودی را برای گرفتن جشن پیروزی بر ایران افزایش داده بود و از هر نوع پیشنهاد گفت‌وگو که از سوی واسطه‌ها داده می‌شد، استقبال نمی‌کردند. دولتمردان ایران در آن سال‌ها همواره از باب گفت‌وگو با عربستان استقبال می‌کردند و هیچ ابایی برای نشستن پشت میز مذاکره با همسایه مسلمان خود نداشتند.
بازگشت به عقب
برآوردهای اشتباه حکام سعودی از سطح مقاومت جمهوری اسلامی ایران، بر رفتار آن‌ها تأثیر شدیدی گذاشته بود. دشمنی‌شان با ایران باعث شده بود تا با رژیم صهیونیستی نیز تعاملات داشته باشند. اما این معادلات و امتیاز دادن‌ها همه به شکست انجامید. عربستان به قلک ترامپ تبدیل شده بود و بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار برای خرید اسلحه قرارداد بسته شد. بااین‌حال ترامپ در سخنرانی‌هایش حکام سعودی را به تمسخر می‌گرفت و آن‌ها را گاو شیرده خطاب می‌داد. شکست ترامپ در انتخابات و نتانیاهو در اسرائیل، تمام تصورات سعودی‌ها را از ضربه‌پذیری تهران تغییر داد. هرچند پیش‌ازاین نیز نشانه‌های شکست آشکار بود و ایران بااقتدار کامل در برابر زیاده‌خواهی‌های ترامپ ایستادگی کرد و هر نوع تهدید و تهاجمی را در سطح بالاتر پاسخ می‌داد. الگوی مقاومت ایران درس بزرگی برای حکام منطقه است که هرگز از آن درس نگرفته‌اند.
به‌هرروی عربستان در باتلاقی گیر کرده بود که تنها راه نجاتش از تهران و نه واشنگتن و پایتخت‌های غربی، می‌گذشت. میلیاردها دلار هزینه نظامی در جنگ بی‌سرانجام در یمن و ارتکاب جنایات جنگی در این کشور مظلوم، کارنامه بدی از سیاست ورزی ملک سلمان و فرزندش بر جای گذاشت. انتخاب‌های غلط و اصرار به ادامه آن‌ها جواب عکس داد. این اختلافات تا حدی زیاد شد که ملک سلمان برای جلوگیری از کودتا و شورش داخلی دست به دستگیری شاهزاده‌های سعودی و ضبط اموال آن‌ها زد. اختلافات با امارات متحده عربی در جنگ یمن نیز عیان شد و پای خود را از باتلاق یمن بیرون کشید. مقاومت یمن ضربات هولناکی به عربستان زد و آرامکو بارها مورد تهدید و تهاجم قرار گرفت. آسمان عربستان میزبان خوبی برای موشک‌ها و پهپادهای انصارالله و ارتش یمن تبدیل شده است و با پایان ماه‌عسل آل سعود با ترامپ، فصل جدیدی برای پشیمانی از سیاست‌ها فرارسید.
سیاست تهران برای تنش صفر با همسایگان
سیاست جمهوری اسلامی همواره بر نبود هیچ نوع تنش و درگیری با همسایگان بوده است. حتی زمانی که عربستان ناجوانمردانه شیخ نمر را اعدام کرد و احساسات جوانان ایرانی باعث حمله به کنسولگری و سفارت این کشور در تهران شد، بازهم ایران خواهان قطع روابط نبود. حتی رهبر معظم انقلاب اسلامی آسیب زدن به اماکن دیپلماتیک را مورد نکوهش قراردادند که این خود نشانه قوی برای رفع اختلافات بود. ولی سعودی‌ها و به‌ویژه محمدبن سلمان جوان، تهاجم را در پیش گرفت و روابط خود را با تهران قطع کرد. بازگشت عربستان برای برقراری روابط به معنای عقب‌نشینی تهران نیست و کشورمان همواره بر مواضع اصولی و روابط گرم با همسایگان تأکید کرده‌اند. برقراری مجدد روابط با ایران نشان خواهد داد که دشمنی با تهران هیچ‌گاه به سرمنزل مقصود نخواهد رسید و هیچ منافعی برای طرف مقابل ندارد. ایران پس از انقلاب اسلامی به یک کشور مقتدر تبدیل‌شده که هزینه دشمنی با آن بسیار بالاست و تجربه عربستان سعودی برای دیگر کشورها می‌تواند درس عبرت مناسبی باشد تا به‌جای دشمنی و جاه‌طلبی همکاری و دوستی را در پیش گیرند.
برچسب ها
ایران , عربستان , مصطفی هدایی
به اشتراک بگذارید
https://resalat-news.com/?p=52308
تعداد دیدگاه : دیدگاه‌ها برای تهران و ریاض در مسیر تنش زدایی بسته هستند
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.