اخبار ویژه »
شناسه خبر : 28321
پرینتخانه » اجتماعی, مطالب روزنامه
تاریخ انتشار : 11 شهریور 1399 - 7:34 |
بررسی یک دهه مشکلات دپوی زباله در مازندران ؛
تفکیک زباله از مبدأ، حلقه مفقوده مدیریت پسماند
بیش از یک دهه است که مازندران با مشکل دپوی زباله مواجه است و میلیون‌ها تن زباله در این منطقه رهاشده که شیرابه‌های آن وارد زمین‌های کشاورزی می‌شود و صدمات ناشی از انباشت زباله سلامت هم‌وطنان مناطق ساحلی را تهدید می‌کند
بیش از یک دهه است که مازندران با مشکل دپوی زباله مواجه است و میلیون‌ها تن زباله در این منطقه رهاشده که شیرابه‌های آن وارد زمین‌های کشاورزی می‌شود و صدمات ناشی از انباشت زباله سلامت هم‌وطنان مناطق ساحلی را تهدید می‌کند.این پسماندها در ۲۷ نقطه مازندران وجود دارند و شیرابه‌های آن در رودخانه‌ها سرازیر می‌شود و تمام این حیوانات اهلی از همین آب‌ها استفاده می‌کنند. بااین‌که دفن پسماند در شهرهای شمالی با جمعیت بیش از ۲۰۰ هزار نفر ممنوع است اما اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است و شیرابه‌ها در حال نفوذ به منابع آبی و زیرزمینی است. در حال حاضر ۷۵۳ هزار شیرابه در جنگل‌های مازندران جای گرفته و فاصله دپوی زباله با ساحل تنها ۱۵۰ متر است.
در همین زمینه، «مجید پیروی» عضو هیئت‌علمی دانشكده مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به این‌که چنانچه یک چالش حل نگردد تبدیل به معضل می‌شود، معضل زباله‌های شمال کشور را نتیجه همین عدم توجه طی سالیان دانسته و می‌گوید: « گاهی وقت‌ها مدیران استانی یا شهری، دنبال این هستند که در استان معجزه‌ای رخ دهد و یک‌شبه بتوانند معضل پسماند را حل کنند. واقعیت این است که استان‌های شمالی به سبب حجم بالای ورودی گردشگر و از طرفی عدم به‌کارگیری فناوری‌های روز با این معضل مواجه شده‌اند. مدیران نیز در چند سال اخیر فقط خواسته‌اند مسئله را کتمان کرده و به‌گونه‌ای از جلوی چشم مردم بردارند و بگویند همه‌چیز عادی است. نتیجه چنین رویکردی این است که امروز حتی دیگر این مشکل را هم نمی‌توانیم کتمان کنیم. »
تفکیک زباله از مبدأ، همان اصل پیشگیری است
این استاد دانشگاه با ذکر مثال پیشگیری بهتر از درمان است، تفکیک زباله از مبدأ را همان پیشگیری دانسته و توضیح می‌دهد: «اگر بگوییم سه یا چهار فناوری کلی برای امحای زباله وجود دارد از قبیل دفن بهداشتی زباله، زباله سوزها یا کمپوست کردن و یا ترکیبی از این روش‌ها، عملا در همه این‌ها یک‌بخشی وجود دارد به نام تفکیک زباله از مبدأ و این همان بخش پیشگیری کار است. ما در بحث تفکیک زباله از مبدأ لزوما دنبال این نیستیم که بخشی از سرمایه‌مان را ذخیره کنیم اگرچه این هم قسمتی از هدف ماست اما بحث تفکیک زباله بیشتر به این دلیل است که ۱- حجم زباله‌مان را کاهش بدهیم
۲- فناوری‌های موجود بتوانند در این خصوص کاربرد داشته باشند. به‌عنوان‌مثال آیا در دفن بهداشتی که یک فرآیند طبیعی اتفاق می‌افتد، پلاستیک‌ها تجزیه می‌شوند؟ چند صدسال طول می‌کشد که این اتفاق بیفتد. حالا فرض کنید ما موضوع تفکیک را نداشته باشیم، آیا دفن بهداشتی می‌تواند کاملا جوابگو باشد؟ قطعا خیر. در حال حاضر مشکلی که داریم این است که ما حتی دفن بهداشتی را هم با اصول و موازین علمی پیش نمی‌بریم.»
پیروی در خصوص علت علاقه مدیران استانی شهرهای شمالی به موضوع ساخت زباله‌سوز می‌گوید:«یک دلیل این علاقه‌مندی بالا بودن میزان بارش سالیانه در استان‌های شمالی است. اگر متوسط بارش سالیانه مثلا چیزی حدود ۲۵۰ میلی‌متر باشد، ما در مازندران ممکن است طی یک یا دو هفته این مقدار بارش را داشته باشیم. این یعنی سِل لندفیل‌ها بسته نمی‌شود و خود این مسئله به یک معضل تبدیل می‌شود و این یعنی ما به خاطر حجم بارش زیاد عملا نمی‌توانیم سراغ دفن بهداشتی برویم. دلیل دوم این است که این زباله سوزها به زمین خاصی نیاز ندارند. شما دقت کنید مثلا در اطراف تهران، اصفهان، مشهد و یا تبریز، زمین‌های خالی زیادی وجود دارد که متعلق به ارگان یا شخص خاصی نیستند. اما در مازندران ما با نبود زمین خالی مواجه هستیم. یعنی زمین‌ها یا متعلق به سازمان جنگل‌ها و مراتع است، یا متعلق به ارگان‌های دیگر و یا شخصی است. متأسفانه در مورد بسیاری از لندفیل های ما پروتکل‌های اعلامی از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست رعایت نشده است چراکه زمین خالی وجود ندارد. به همین خاطر مدیران استانی ما سراغ زباله سوزها رفتند. »
هنوز زباله‌سوز به معنای واقعی کلمه نداریم
وی در ادامه به بیان مشکلات موجود در رابطه با زباله سوزها پرداخته و می‌گوید:
« زباله سوزها نمی‌توانند جوابگو باشند. یکی از مشکلاتی که در رابطه با آن‌ها وجود دارد صرف‌نظر از هزینه‌ها و اعتبارات بسیار زیادی که طلب می‌کند، موضوع تقسیم‌بندی زباله‌ها و انرژی مصرفی برای هر یک از آن‌هاست. اگر بخواهیم زباله‌ها را از جهت اش حرارتی آن‌ها تقسیم‌بندی کنیم، به سه گروه زباله می‌رسیم: زباله‌هایی با اش حرارتی صفر، مثبت و منفی. زباله‌هایی با اش حرارتی مثبت مثل زباله‌های خشک و اساسا هر چیزی که کربن داشته باشد. این‌ها را شما می‌توانید به‌راحتی بسوزانید و به آن‌ها زباله‌های آلی می‌گویند. یک‌سری زباله‌هازباله‌هایی هستند که اش حرارتی‌شان صفر است. این‌ها هم خشک هستند ولی مقدار انرژی‌ای که مصرف می‌کنند برای سوختن با آن مقدار انرژی که تولید می‌شود برابر است. مثل نخاله‌ها، ترکیبات معدنی یا شیشه‌ها. یک سری زباله‌ها با اش حرارتی منفی‌اند و متأسفانه در مورد این سری از زباله‌ها، زباله‌سوز نمی‌تواند کارآمد باشد به چند دلیل: اول این‌که انرژی بسیار زیادی می‌خواهد. یعنی شما بدون این‌که انرژی تولید کنید، باید انرژی مصرف کنید. مثلا زباله‌های مازندران شاید بعضا شصت‌تا هفتاد درصد رطوبت داشته باشند. می‌گویم شاید! شاید هم خیلی بیشتر. این‌ها برای این‌که بخواهند انرژی‌شان تأمین شود یک انرژی بسیار زیادی مصرف می‌کنند. دوم این‌که مشکلات فناوری‌ای برای زباله ایجاد می‌کند و این مشکل فناوری شاید اصلا خود پایدار بودن زباله‌سوز را با مشکل همراه کند. درنتیجه ما چون گاهی وقت‌ها این نکات را در نظر نمی‌گیریم، می‌گوییم حالا یک فناوری مثل زباله‌سوز بیاید و همه زباله‌هایمان را بسوزاند و خیالمان را راحت کند. درصورتی‌که بنده با ضرس‌قاطع می‌گویم که اصلا چنین چیزی به لحاظ علمی امکان‌پذیر نیست. ما حتما باید بخش تفکیک زباله از مبدأ را در دستور کار قرار دهیم و خیلی سریع آن را عملیاتی کنیم. اگر بخواهیم از فناوری موجود استفاده کنیم، باید در درجه اول به‌صورت علمی از این فناوری‌ها استفاده کنیم و نه غیراصولی به‌گونه‌ای که فقط اسمش استفاده از فناوری باشد. دوم این‌که به‌صورت تلفیقی از فناوری استفاده شود و سوم این‌که حتما نگاه ویژه‌ای به بخش تفکیک زباله از مبدأ هم داشته باشیم.» وی مشکل تولید شیرابه را در هر سه روش امحای زباله شامل دفن بهداشتی، زباله‌سوز و کمپوست کردن پابرجا می‌داند و با تأکید بر این‌که شرکت‌های مختلفی در راستای ایجاد فناوری تبدیل این شیرابه به آب کشاورزی گام‌هایی برداشته‌اند توضیح می‌دهد:«دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در این زمینه پیشگام بوده است. وقتی شما زباله را یکجا دپو می‌کنید، قطعا چون مرطوب است شیرابه تولید می‌شود و باید فکری برای تصفیه شیرابه‌اش کرد. در همه جای دنیا این قضیه اتفاق می‌افتد و باید مدیریتش کرد. مثلا در شهرهای کویری این‌ها را می‌شود تبخیر و بازچرخانی کرد اما در شهرهای شمالی با توجه به این‌که رطوبت هوا بالاست این اتفاق نمی‌افتد و حتما باید برای این امر از فناوری‌های پیشرفته‌تری استفاده کنیم. این اتفاق صورت گرفته است، چند شهرداری در استان پیشگام شده‌اند و تا آنجایی که اطلاع دارم در حال استفاده از این فناوری‌ها هستند البته نه با تمام ظرفیت، اما به‌هرحال دارند استفاده می‌کنند.»
این فعال محیط زیستی می‌گوید: «هنوز زباله‌سوز به معنای واقعی کلمه نداریم اما دو شهرستان استان در این زمینه پیشگام شده‌اند:«یکی زباله‌سوز نوشهر است که می‌گویند ۹۰درصد پیشرفت داشته؛ البته استارت این کار ۱۰ سال پیش زده‌شده اما هنوز هم کار به اتمام نرسیده است. یک زباله‌سوز هم در شهرستان ساری است و آن‌هم گفته می‌شود باوجود دو، سه سال از گذشت استارت کارش، تا ۴۰درصد پیشرفت کرده است. در حال حاضر بیش از ۸۰ تا ۹۰درصد فناوری‌ای که در استان‌های شمالی برای امحای زباله استفاده می‌شود فناوری دفن بهداشتی است و ۲۰درصد باقی‌مانده نیز فرآیند کمپوست است. در کمپوست نیز باید تفکیک زباله صورت بگیرد. اساسا تفکیک را در محل دپوی زباله انجام می‌دهند. بعضی شهرها نیز تلفیقی از این دو روش را انجام می‌دهند. اصطلاح دفن بهداشتی زباله، اصول و موازینی دارد که متأسفانه این اصول و موازین اصلا رعایت نمی‌شود یا اگر هم رعایت بشود خیلی کم و محدود است. بنده خارج از استان را خیلی اطلاع ندارم اما می‌دانم در شهرستان‌های مازندران، چند تا از این لندفیل‌ها آن‌هم تا حدودی، بحث را علمی پیگیری می‌کنند، مابقی به‌صورت کاملا سنتی انجام می‌شود.»
در همین زمینه، «مجید پیروی» عضو هیئت‌علمی دانشكده مهندسی شیمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به این‌که چنانچه یک چالش حل نگردد تبدیل به معضل می‌شود، معضل زباله‌های شمال کشور را نتیجه همین عدم توجه طی سالیان دانسته و می‌گوید: « گاهی وقت‌ها مدیران استانی یا شهری، دنبال این هستند که در استان معجزه‌ای رخ دهد و یک‌شبه بتوانند معضل پسماند را حل کنند. واقعیت این است که استان‌های شمالی به سبب حجم بالای ورودی گردشگر و از طرفی عدم به‌کارگیری فناوری‌های روز با این معضل مواجه شده‌اند. مدیران نیز در چند سال اخیر فقط خواسته‌اند مسئله را کتمان کرده و به‌گونه‌ای از جلوی چشم مردم بردارند و بگویند همه‌چیز عادی است. نتیجه چنین رویکردی این است که امروز حتی دیگر این مشکل را هم نمی‌توانیم کتمان کنیم. »
تفکیک زباله از مبدأ، همان اصل پیشگیری است
این استاد دانشگاه با ذکر مثال پیشگیری بهتر از درمان است، تفکیک زباله از مبدأ را همان پیشگیری دانسته و توضیح می‌دهد: «اگر بگوییم سه یا چهار فناوری کلی برای امحای زباله وجود دارد از قبیل دفن بهداشتی زباله، زباله سوزها یا کمپوست کردن و یا ترکیبی از این روش‌ها، عملا در همه این‌ها یک‌بخشی وجود دارد به نام تفکیک زباله از مبدأ و این همان بخش پیشگیری کار است. ما در بحث تفکیک زباله از مبدأ لزوما دنبال این نیستیم که بخشی از سرمایه‌مان را ذخیره کنیم اگرچه این هم قسمتی از هدف ماست اما بحث تفکیک زباله بیشتر به این دلیل است که ۱- حجم زباله‌مان را کاهش بدهیم
۲- فناوری‌های موجود بتوانند در این خصوص کاربرد داشته باشند. به‌عنوان‌مثال آیا در دفن بهداشتی که یک فرآیند طبیعی اتفاق می‌افتد، پلاستیک‌ها تجزیه می‌شوند؟ چند صدسال طول می‌کشد که این اتفاق بیفتد. حالا فرض کنید ما موضوع تفکیک را نداشته باشیم، آیا دفن بهداشتی می‌تواند کاملا جوابگو باشد؟ قطعا خیر. در حال حاضر مشکلی که داریم این است که ما حتی دفن بهداشتی را هم با اصول و موازین علمی پیش نمی‌بریم.»
پیروی در خصوص علت علاقه مدیران استانی شهرهای شمالی به موضوع ساخت زباله‌سوز می‌گوید:«یک دلیل این علاقه‌مندی بالا بودن میزان بارش سالیانه در استان‌های شمالی است. اگر متوسط بارش سالیانه مثلا چیزی حدود ۲۵۰ میلی‌متر باشد، ما در مازندران ممکن است طی یک یا دو هفته این مقدار بارش را داشته باشیم. این یعنی سِل لندفیل‌ها بسته نمی‌شود و خود این مسئله به یک معضل تبدیل می‌شود و این یعنی ما به خاطر حجم بارش زیاد عملا نمی‌توانیم سراغ دفن بهداشتی برویم. دلیل دوم این است که این زباله سوزها به زمین خاصی نیاز ندارند. شما دقت کنید مثلا در اطراف تهران، اصفهان، مشهد و یا تبریز، زمین‌های خالی زیادی وجود دارد که متعلق به ارگان یا شخص خاصی نیستند. اما در مازندران ما با نبود زمین خالی مواجه هستیم. یعنی زمین‌ها یا متعلق به سازمان جنگل‌ها و مراتع است، یا متعلق به ارگان‌های دیگر و یا شخصی است. متأسفانه در مورد بسیاری از لندفیل های ما پروتکل‌های اعلامی از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست رعایت نشده است چراکه زمین خالی وجود ندارد. به همین خاطر مدیران استانی ما سراغ زباله سوزها رفتند. »
هنوز زباله‌سوز به معنای واقعی کلمه نداریم
وی در ادامه به بیان مشکلات موجود در رابطه با زباله سوزها پرداخته و می‌گوید:
« زباله سوزها نمی‌توانند جوابگو باشند. یکی از مشکلاتی که در رابطه با آن‌ها وجود دارد صرف‌نظر از هزینه‌ها و اعتبارات بسیار زیادی که طلب می‌کند، موضوع تقسیم‌بندی زباله‌ها و انرژی مصرفی برای هر یک از آن‌هاست. اگر بخواهیم زباله‌ها را از جهت اش حرارتی آن‌ها تقسیم‌بندی کنیم، به سه گروه زباله می‌رسیم: زباله‌هایی با اش حرارتی صفر، مثبت و منفی. زباله‌هایی با اش حرارتی مثبت مثل زباله‌های خشک و اساسا هر چیزی که کربن داشته باشد. این‌ها را شما می‌توانید به‌راحتی بسوزانید و به آن‌ها زباله‌های آلی می‌گویند. یک‌سری زباله‌هازباله‌هایی هستند که اش حرارتی‌شان صفر است. این‌ها هم خشک هستند ولی مقدار انرژی‌ای که مصرف می‌کنند برای سوختن با آن مقدار انرژی که تولید می‌شود برابر است. مثل نخاله‌ها، ترکیبات معدنی یا شیشه‌ها. یک سری زباله‌ها با اش حرارتی منفی‌اند و متأسفانه در مورد این سری از زباله‌ها، زباله‌سوز نمی‌تواند کارآمد باشد به چند دلیل: اول این‌که انرژی بسیار زیادی می‌خواهد. یعنی شما بدون این‌که انرژی تولید کنید، باید انرژی مصرف کنید. مثلا زباله‌های مازندران شاید بعضا شصت‌تا هفتاد درصد رطوبت داشته باشند. می‌گویم شاید! شاید هم خیلی بیشتر. این‌ها برای این‌که بخواهند انرژی‌شان تأمین شود یک انرژی بسیار زیادی مصرف می‌کنند. دوم این‌که مشکلات فناوری‌ای برای زباله ایجاد می‌کند و این مشکل فناوری شاید اصلا خود پایدار بودن زباله‌سوز را با مشکل همراه کند. درنتیجه ما چون گاهی وقت‌ها این نکات را در نظر نمی‌گیریم، می‌گوییم حالا یک فناوری مثل زباله‌سوز بیاید و همه زباله‌هایمان را بسوزاند و خیالمان را راحت کند. درصورتی‌که بنده با ضرس‌قاطع می‌گویم که اصلا چنین چیزی به لحاظ علمی امکان‌پذیر نیست. ما حتما باید بخش تفکیک زباله از مبدأ را در دستور کار قرار دهیم و خیلی سریع آن را عملیاتی کنیم. اگر بخواهیم از فناوری موجود استفاده کنیم، باید در درجه اول به‌صورت علمی از این فناوری‌ها استفاده کنیم و نه غیراصولی به‌گونه‌ای که فقط اسمش استفاده از فناوری باشد. دوم این‌که به‌صورت تلفیقی از فناوری استفاده شود و سوم این‌که حتما نگاه ویژه‌ای به بخش تفکیک زباله از مبدأ هم داشته باشیم.» وی مشکل تولید شیرابه را در هر سه روش امحای زباله شامل دفن بهداشتی، زباله‌سوز و کمپوست کردن پابرجا می‌داند و با تأکید بر این‌که شرکت‌های مختلفی در راستای ایجاد فناوری تبدیل این شیرابه به آب کشاورزی گام‌هایی برداشته‌اند توضیح می‌دهد:«دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در این زمینه پیشگام بوده است. وقتی شما زباله را یکجا دپو می‌کنید، قطعا چون مرطوب است شیرابه تولید می‌شود و باید فکری برای تصفیه شیرابه‌اش کرد. در همه جای دنیا این قضیه اتفاق می‌افتد و باید مدیریتش کرد. مثلا در شهرهای کویری این‌ها را می‌شود تبخیر و بازچرخانی کرد اما در شهرهای شمالی با توجه به این‌که رطوبت هوا بالاست این اتفاق نمی‌افتد و حتما باید برای این امر از فناوری‌های پیشرفته‌تری استفاده کنیم. این اتفاق صورت گرفته است، چند شهرداری در استان پیشگام شده‌اند و تا آنجایی که اطلاع دارم در حال استفاده از این فناوری‌ها هستند البته نه با تمام ظرفیت، اما به‌هرحال دارند استفاده می‌کنند.»
این فعال محیط زیستی می‌گوید: «هنوز زباله‌سوز به معنای واقعی کلمه نداریم اما دو شهرستان استان در این زمینه پیشگام شده‌اند:«یکی زباله‌سوز نوشهر است که می‌گویند ۹۰درصد پیشرفت داشته؛ البته استارت این کار ۱۰ سال پیش زده‌شده اما هنوز هم کار به اتمام نرسیده است. یک زباله‌سوز هم در شهرستان ساری است و آن‌هم گفته می‌شود باوجود دو، سه سال از گذشت استارت کارش، تا ۴۰درصد پیشرفت کرده است. در حال حاضر بیش از ۸۰ تا ۹۰درصد فناوری‌ای که در استان‌های شمالی برای امحای زباله استفاده می‌شود فناوری دفن بهداشتی است و ۲۰درصد باقی‌مانده نیز فرآیند کمپوست است. در کمپوست نیز باید تفکیک زباله صورت بگیرد. اساسا تفکیک را در محل دپوی زباله انجام می‌دهند. بعضی شهرها نیز تلفیقی از این دو روش را انجام می‌دهند. اصطلاح دفن بهداشتی زباله، اصول و موازینی دارد که متأسفانه این اصول و موازین اصلا رعایت نمی‌شود یا اگر هم رعایت بشود خیلی کم و محدود است. بنده خارج از استان را خیلی اطلاع ندارم اما می‌دانم در شهرستان‌های مازندران، چند تا از این لندفیل‌ها آن‌هم تا حدودی، بحث را علمی پیگیری می‌کنند، مابقی به‌صورت کاملا سنتی انجام می‌شود.»
برچسب ها
دپوی زباله , زباله , مازندران
به اشتراک بگذارید
https://resalat-news.com/?p=28321
تعداد دیدگاه : دیدگاه‌ها برای تفکیک زباله از مبدأ، حلقه مفقوده مدیریت پسماند بسته هستند
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.