گروه اجتماعی- مریم رمضانی
کرونا در این مدت، اتفاقات نامبارکی را رقم زده و همین که ستاد ملی مقابله با کرونا تصمیم به تعطیلی می گیرد، قوم همیشه در سفر، چمدان‌ می بندند و می روند شمال، می روند جنوب، می روند هرجا که شد. قرمز شدن نقشه کرونا که هیچ، حتی با سیاه شدن این نقشه هم بی خیال سفر نمی شوند. در این تعطیلات ۶ روزه هم مسافران به مبادی ورودی استان های شمالی هجوم آوردند. 
پزشکان، متخصصان و مسئولان بهداشت و درمان و سایر مقامات بر رعایت بهداشت فردی ، عمومی و همچنین در خانه ماندن برای قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا تأکید دارند، اما برخی افراد نسبت به رعایت نکات و دستورهای بهداشتی بی تفاوت هستند و با رفتارهای بدون ملاحظه و پر خطر سلامت خود و دیگر افراد جامعه را به خطر می اندازند و به تعبیر امیرمحمود حریرچی- جامعه شناس عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی نوعی خودخواهی و خشونت در شرایط فعلی است و برخی درک 
نمی کنند که عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی نوعی خشونت رفتاری است.  او تأکید می کند که برخی مردم رعایت پروتکل‌های بهداشتی را به شوخی گرفته‌اند، حال آنکه رعایت این توصیه‌ها موضوع پیچیده‌ای نیست و فقط باید فاصله فیزیکی را رعایت کرد، در مراکز تجمعی حضور پیدا نکرد و تنها استفاده از ماسک کافی نیست. 
به جای ویروس، با خودمان می جنگیم!
البته برای شهروندانی که اکثریت آن‌ها با کلماتی مانند اپیدمی، قرنطینه  و خانه نشینی غریبه هستند، شاید خو گرفتن با این شرایط کمی سخت باشد، اما شرایط بحرانی کنونی باید بی تفاوتی این دسته را به مسئولیت پذیری و مشارکت اجتماعی تبدیل کند اما هنوز رعایت پروتکل های بهداشتی در کشور به امر اجتماعی بدل نشده است. 
سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است که عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی به معنی این است که خودمان به جنگ خودمان می‌رویم و تنها راه برای مقابله با این ویروس در کنار واکسیناسیون، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مقید بودن تک تک افراد برای رعایت پروتکل‌ها و تشویق یکدیگر به این موضوع است. 
در همین ارتباط مقام معظم رهبری هم بارها مباحثی را مطرح و گوشزد کرده اند که«بعضی‌ها خیال می‌کنند قضیه‌ کرونا تمام شد، حل شد؛ نه، مسئله‌ کرونا ادامه دارد. باید مراقبت کنیم؛ هم مردم مراقبت کنند، هم مسئولین مراقبت کنند. خوشبختانه مجموعه‌های درمانی همچنان پای کار ایستاده‌اند، بایستی ما کاری کنیم که بارروی دوش این‌ها، این قدر سنگین نباشد. خدایی نکرده اگر چنانچه پرستار ما، پزشک ما و بقیه‌ عناصر مربوط به درمان و بیمارستان و مانند این ها از کار خسته بشوند، خب واقعاکارها لنگ خواهد ماند و وضع بدتر خواهد شد.» این سخن بر رعایت مسئولیت پذیری اجتماعی در قبال همنوعان تأکید دارد. 
با تخلیه جمعی مواجه ایم
برخی از شهروندان در حالی به مسئولیت پذیری اجتماعی توجهی ندارند که آمار روزانه مرگ و میر ناشی از کرونا همچنان بالاست و بنا بر آمار منتشر شده، میزان پوشش و استفاده از ماسک در بین مردم کمتر از ۵۰ درصد است و از طرفی وضعیت ابتلا و مرگ و میر کرونا به ویژه در خراسان رضوی، اصفهان، مازندران، کرمان، ، فارس، آذربایجان غربی و خوزستان به گفته مقام‌های مسئول فوق بحرانی است، مدیرعامل بهشت زهرا هم گفته که ۲ تا ۲/۵ برابر شدن جان‌باختگان روزانه کرونا در پایتخت نسبت به ماه گذشته، افزایش جان‌باختگان کرونا در شهر تهران به بیش از ۲۱۶ نفر رسیده و سعید خال تأکید کرده، فوت ۲۱۶ بیمار کرونا در تهران طی یک روز را تجربه نکرده بودیم حتی در دوران جنگ نیز بی‌سابقه است.
مدیرعامل سازمان بهشت زهرا افزوده که بر اساس اعلام وزارت بهداشت حدود ۴۰ درصد جان‌باختگان کرونا مربوط به شهر تهران است و شمار جان‌باختگان روزانه کرونا و غیرکرونا در «شهر تهران» از دستکم ۴۰۰ نفر در روز نیز عبور کرده است و در موج پنجم کرونا و با غالب شدن گونه دلتای این ویروس، شاهد جان باختن افراد در همه گروهای سنی از جمله جوانان و حتی کودکان هستیم.
همزمان علی بیرجندی‌نژاد، رئیس نظام پزشکی مشهد، با اشاره به آمار بالای مبتلایان و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در این شهر، تأکید کرده است: وضعیت مشهد بحرانی و وخیم است و هم‌اکنون خانواده‌ای را در این شهر سراغ نداریم که تعدادی از افراد خانواده مبتلا نشده و یا جان‌شان را در اثر کرونا از دست نداده باشند.
رئیس نظام پزشکی مشهد، تصریح کرده که آمار ایران در مقایسه با آمار جهانی از نظر میزان مرگ‌ومیر و ابتلا فاصله قابل توجه‌ای دارد و در شرایط بسیار نامطلوبی نسبت به سایر کشورهای جهان به سر می‌بریم، آمار‌های ما به لحاظ ابتلا و مرگ‌و‌میر به علت کرونا در صدر آمار جهانی قرار دارد.
مهدی مهدی کریمی، معاون دانشکده علوم پزشکی آبادان، نیز روز پنج‌شنبه با اشاره به کمبود شدید کادر درمان و حجم زیاد بیماران کرونا، عنوان کرده: ظرفیت بیمارستان‌های جنوب غرب خوزستان تکمیل شده، در حال حاضر هیچ چیزی نداریم و در این موج کرونا از مرز بحران صد درصدی عبور کرده‌ایم و در شرایط جنگی قرار داریم.
شکرالله سلمان‌زاده، رئیس دانشکده علوم پزشکی آبادان نیز مطرح کرده که دیگر نمی‌گوییم فاجعه نزدیک است و امروز باید بگوییم در اوج بحران و در دل فاجعه کرونایی قرار داریم اما باز هم می‌بینیم که هیچ همراهی خاصی انجام نمی‌شود. برای درک این امر که چرا به رغم آمار بالای مر گ و میر وضعیت نگران کننده شیوع کرونا در کشور، هنوز برخی افراد چندان التزامی در رعایت پروتکل های بهداشتی ندارند با «آیدین ابراهیمی» جامعه شناس 
گفت و گو کرده ایم. 
او به ما می گوید: «از دو وجه می‌توان این مسئله را تحلیل کرد، یک وجه آن، رابطه بین دولت و مردم است یعنی جامعه در یک سمت و دولت هم از سمت دیگر. وجه دیگر فرهنگ عمومی و جامعه پذیری در بین اقشار مختلف است. اما در وجه اول، انسان موجودی اجتماعی و زیستمند و نیازمند است و زیستمندی و نیازمندی صرفا به مسائل غریزی بستگی ندارد بلکه یکسری از مسائل فرهنگی و اجتماعی هم جزء نیازهای انسان است چون انسان موجودی اجتماعی تعریف می شود و در بحران کرونا هم مسئله اصلی از اجتماع دور شدن است و یک جامعه گریزی اجباری پیش آمده و این مردم را دچار خلاء اجتماعی- فرهنگی می کند. یعنی روان جمعی را بیمار کرده و افسردگی جمعی در مردم ایجاد می شود و این افسردگی در شکل های مختلفی خود را نشان می دهد و 
می توان بازتاب آن را در حضور افراطی مردم در فضاهای مجازی و در تصمیم گیری های ناگهانی برای رفتن به سفر و عدم رعایت پروتکل ها مشاهده کرد. 
در واقع استمرار وضعیت اضطراری باعث شده که آن نیاز اجتماعی و فرهنگی انسان به مراوده و مناسبات اجتماعی و ارتباطات و سفر کردن و حضور در جامعه خودش را به شکل رادیکال نشان دهد و بروز کند و این اجتناب ناپذیر است و دولت‌ها فقط می توانند با برنامه ریزی درست در حوزه فرهنگی و رسانه ای کاری کنند که روان جمعی مردم خدشه دار نشود. مردم به سرگرمی و حضور در فضاهای باز نیاز دارند و عدم واکسیناسیون سراسری و استمرار این وضعیت اضطراری موجب شده نتوانیم فضاهایی را با رعایت پروتکل ها برای مردم فراهم کنیم. در مورد عزاداری‌ها نیز به عنوان مناسک جمعی، مردم سال گذشته بیشتر بر رعایت پروتکل های بهداشتی تأکید داشتند؛ بنابراین چه آن‌هایی که سفر می روند و چه آن‌هایی که در عزاداری ها پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنند، به دنبال تخلیه اند و ما به نوعی با تخلیه جمعی مواجه شده ایم. یعنی عدم تسریع واکسیناسیون و انجام وظایف از سوی دولت، مردم را ناگزیر کرده که به سوی ارتباطات و جامعه روی بیاورند و از پروتکل‌ها دورتر شوند و نام این را نمی توان لجبازی گذاشت. این را از سر نیاز یا اضطرار می بینم چون انسان اساسا موجود غارنشین نیست و اجتماعی است. ما حتی در جنگ هم انسان اجتماعی بودیم. یعنی آن فضاهای جمعی وجود داشت و انسان‌ها در کنار هم بودند. این دوری و فاصله گذاری بین مردم، معنای زیستن و اجتماعی بودن را از انسان می گیرد.»
فرهنگ عمومی باید آن یکپارچگی و مسئولیت طلبی اش را نشان دهد
ابراهیمی ادامه می دهد: «مردم تا جایی احساس وظیفه خواهند کرد که این وضعیت اضطراری، افقی از رهایی را در نظر آن‌ها مجسم کند و بدانند یک ماه و یا یکسال دیگر این بیماری فروکش خواهد کرد. وقتی نتوانیم نقطه پایانی برای بحران متصور باشیم، مردم هم از یک جایی به بعد خسته خواهند شد. وقتی خودمان را با کشورهایی که در آن پروتکل‌های بهداشتی رعایت می شود، مقایسه کنیم می بینیم در این کشورها، فضاهای جمعی وجود دارد. وقتی تنفس جامعه مسدود شود، حتی مرگ هم نمی تواند جلوی اجبار به تنفس را بگیرد. درست است که مرگ یک فاجعه است و از دست دادن عزیزان سخت است اما با این ها نمی توان انسان را خانه نشین کرد. انسان امروز نیاز به ارتباطات جمعی دارد، البته از منظر لجبازی اجتماعی هم می توان به موضوع عدم رعایت پروتکل ها نگریست چون مردم می گویند دولت مساعدت ها و حمایت‌های لازم را نداشته، ما هم پروتکل ها را رعایت نکرده و به سفر می رویم و برای جان خودمان ارزش قائل نیستیم. ما حضور اجتماعی را می پذیریم اما از آن سو به خاطر همین اجتماعی بودن در برابر خود و دیگران مسئول هستیم. اینجا فرهنگ عمومی ما باید آن یکپارچگی و مسئولیت طلبی اش را نشان بدهد، همانطور که سال‌های قبل در جنگ و واکسیناسیون های عمومی نشان داده ایم. موضوع دیگر هم این است که فاجعه در نظر ما عادی شده و این بسیار خطرناک است و کرونا برای ما به امر روزمره تبدیل شده و باید از این عادی انگاری فاصله بگیریم و تأکید می کنم که نباید فوبیای جمعی ایجاد شود. متأسفانه رادیکال عمل کرده ایم. از یکسو، رسانه تصاویر وحشتناک نشان می دهد و از آن سو، عکس العمل به این فوبیای جمعی، سهل انگاری در ارتباط با رعایت پروتکل‌های اجتماعی خواهد بود و افراد مرگ را نادیده می گیرند. بنابراین باید تعادلی بین این دو رعایت شود، یعنی این‌که نباید فوبیای جمعی ایجاد کنیم که مردم عکس العمل شدید نشان بدهند و تصور کنند آب از سرشان گذشته  و همه چیز را هم نباید رها کنیم و لازمه این امر فرهنگسازی است. ما مردم آگاهی داریم اما بحران های مکرر، مردم را به گوشه رینگ برده است و کسی که گوشه رینگ افتاده و منتظر مرگ است، ترس از مرگ را هم از دست خواهد داد و حتی حداقل عقلانیت را هم از دست می دهد. ما باید آدم‌ها را از گوشه رینگ بلند کرده و نسبت به زندگی امیدوار کنیم و راه‌های مقابله با مرگ را هم به آن‌ها بیاموزیم. به نظر می رسد ما باید در مؤلفه امید اجتماعی بازنگری کنیم و شور و شادی را به جامعه بازگردانیم و افقی روشن را ترسیم کنیم. این ها می تواند جامعه را امیدوار کرده و می تواند کاری کند که مردم پروتکل های بهداشتی را رعایت کرده و در قبال جان دیگران احساس وظیفه کنند.»
با امید دادن می توان حال عمومی جامعه را بهتر کرد
این جامعه شناس با تأکید براین‌که مرگ و زندگی فاکتورهای مهمی هستند و باید ببینیم چه کرده‌ایم که امروز کاسه صبر مردم لبریز شده و نسبت به رعایت پروتکل ها بی توجه اند، توضیح می دهد: «ما آن‌قدر بد عمل کرده ایم که مردم منتظر مرگ خودشان هستند و با یکسری اقدامات و تبیین شرایط فعلی می توان به آن‌ها امید داد و حال عمومی جامعه را بهتر کرد و اگر وظایف دولت را فاکتور بگیریم، مردم باید بتوانند صورت مسئله را به گونه ای حل و خودشان به خودشان کمک کرده و از بحران عبور کنند. البته توانایی عبور از بحران شرایطی دارد که از جمله آن‌ها امید اجتماعی و آینده داشتن است و جامعه همواره باید تصوری از آینده داشته باشد و برای این تصور باید با فرهنگسازی و گفت وگو و پررنگ کردن مسئله زندگی، کاری کنیم که پروتکل های بهداشتی رعایت شود. بعد از اعمال تعطیلی ها، حجم انبوه سفرها به شمال قابل پیش بینی بود چون مردم احساس می کنند اگر حال روانی شان بهبود یابد بهتر می توانند در برابر این بیماری دوام بیاورند، اما این را هم باید در نظر داشته باشیم که راه‌های تخلیه جمعی به آن معنا در جامعه ما فراهم نشده و در شرایط اضطراری کنونی، رسانه های ما هم بسیار ضعیف عمل کرده‌اند. فکر می کنم مجموعه این عوامل باعث شده مردم پروتکل ها را نادیده بگیرند و این همت و عزمی راسخ را از سوی گروه‌های مرجع می طلبد و باید رعایت پروتکل های بهداشتی را نه برای ایجاد ترس بلکه برای ایجاد همگرایی و همبستگی و امید زندگی دادن، تبلیغ و رسانه ای کنند.»