نفیسه امامی 
ایران یکی از کشورهای دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز در جهان محسوب می‌شود که سال‌ها از طریق فروش این منابع توانسته بخش زیادی از هزینه‌های کشور را پاسخ داده و درآمدزایی کند اما در سال‌های اخیر به‌واسطه تحریم‌های نفتی و گازی ایران و تلاش آمریکا در جهت کاهش درآمدهای ارزی، فروش و دریافت مطالبات ایران با مشکلات زیادی همراه شده است. 
کشورهای کره جنوبی، عراق، چین، ژاپن و آمریکا از مهم‌ترین کشورهای بدهکار به ایران هستند اما بدهکارترین این کشورها را کره جنوبی و عراق تشکیل می‌دهند که از دو سال گذشته رقم بالای بدهی آنان به کشور خبرساز شده است.  
 بدعهدی کره جنوبی در پرداخت بدهی 
کره جنوبی پیش از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، جزء پنج کشور خریدار فرآورده‌های نفتی ایران بود و حتی پس از اعمال تحریم‌ها در مرداد ۹۷ هم از معافیت ۱۸۰ روزه برخوردار شد و در این مدت هم روزانه نزدیک به ۳۵۰ هزار بشکه نفت و میعانات گازی از ایران خریداری کرد، اما باوجود گذشت بیش از ۳ سال هنوز هزینه خرید این فرآورده‌ها را پرداخت نکرده‌ است.
میزان بدهی این کشور رقمی در حدود ۷ تا ۹ میلیارد دلار برآورد می‌شود و روایت‌های مختلفی از میزان آن عنوان‌شده است. در پی بی تعهدی که مسئولان کره جنوبی در عدم پرداخت بدهی خود به ایران به نمایش گذاشتند، تلاش‌های مسئولان کشور برای آزادسازی پول ایران از حدود ۳ سال قبل آغاز شد و تاکنون هم ادامه پیداکرده اما نتیجه قابل قبولی را به همراه نداشته است. 
مقامات کره جنوبی بارها طی مذاکراتی که با طرف ایرانی داشته‌اند تنها به وعده‌های بی‌عمل خودبسنده کرده‌اند و به‌تازگی نیز با اهدای یک کارتن ماسک به بیمارستانی در تهران توسط سفیر این کشور بی‌شرمی را در قبال ایران که به آن میلیاردها دلار بدهکار است، نشان داده‌اند.
مقامات ایرانی برای دسترسی به منابع ارزی خود، پیشنهادات متعددی ازجمله خرید داروهای اساسی، تجهیزات پزشکی، بهداشتی و واکسن کرونا که در ذیل تحریم‌ها قرار ندارد را به کره جنوبی داده‌اند که با تأيید این کشور همراه شده بود اما در عمل اقدام جدی برای پرداخت بدهی‌های ایران از سوی این کشور برداشته نشده است. 
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی روز چهارشنبه ششم اسفند سال گذشته به خبرنگاران گفته بود که هفت میلیارد دلار از منابع ایران در کره جنوبی مسدود شده است و در مرحله نخست یک میلیارد دلار از بدهی کره جنوبی به ایران به‌صورت نقدی به‌حساب بانک‌های ایرانی واریز می‌شود، اما بعد از اعلام این خبر بازهم مقامات کره‌ای به قولی که داده بودند، عمل نکردند.عدم پرداخت مطالبات ایران توسط کره جنوبی باعث شد ایران تهدید به پیگیری‌های حقوقی علیه این کشور کند و سئول هم تنها به میزان ۵۰۰ هزار دلار از پول کشورمان را آن‌هم به‌صورت تعداد محدودی تجهیزات پزشکی و دارویی به کشور ارسال کرد. کره‌ای‌ها از ۳ سال گذشته بارها اعلام کرده‌اند در حال رایزنی با آمریکا هستند تا بتوانند راهی برای پرداخت بدهی خود به ایران پیدا کنند، اما تابه‌حال هیچ نتیجه‌ای دربرنداشته است. این موضوع نشان می‌دهد که کره جنوبی یا توان لازم برای متقاعد کردن آمریکا را ندارد و یا گفتار و رفتار صادقانه‌ای با ایران ندارد.حسین تنهایی رئیس اتاق ایران و کره جنوبی درباره آخرین وضعیت پرداخت بدهی کره جنوبی به ایران به «رسالت» می‌گوید: درهفته جاری قرار است جلسه‌ای با سفیر کره جنوبی برگزار کنیم تا درباره راه‌های دریافت بدهی کشور رایزنی صورت بگیرد. متأسفانه تا پیش‌ازاین همه قول‌هایی که سفیر کره جنوبی به ما داده بود، محقق نشد و ما هم نسبت به این مسئله به آن‌ها انتقاد داریم.  
تنهایی با اشاره به انتظار کره جنوبی برای اجازه آمریکا در پرداخت پول‌های ایران می‌افزاید:
 کره جنوبی از کشور کره شمالی می‌هراسد و آمریکا را حامی خود در برابر این کشور می‌داند. به همین علت نمی‌تواند بدون رضایت آمریکا بدهی ایران را پرداخت کند چون نمی‌خواهد پشتیبانی این کشور را از دست بدهد.
بدهی ۷ میلیارد دلاری عراق
عراق هم به‌واسطه واردات برق و گاز از ایران در فهرست بدهکاران به ایران قرار دارد و میزان آن بنا بر اعلام مسئولین، حدود ۷ میلیارد دلار برآورد می‌شود. این کشور تاکنون بخشی از بدهی‌های خود را پرداخت کرده اما چون به‌طور مداوم در حال خرید برق و گاز از ایران است، بر میزان بدهی‌اش افزوده می‌شود. 
تحریم‌های آمریکا باعث شد پرداخت پول گاز و برق ایران با مشکل روبه‌رو شود چون عراقی‌ها موظف بودند پول گاز را با یورو و پول برق را با دلار به ایران پرداخت کنند اما به علت تحریم‌ها عراقی‌ها اعلام کردند امکان پرداخت دلار ندارند و پیشنهاد پرداخت با دینار را مطرح کردند.
با توجه به توافقاتی که برای پرداخت مطالبات ایران انجام گرفت، عراق اقدامی در این زمینه انجام نداد و درنهایت در دی‌ماه سال گذشته شرکت گاز ایران پس از اخطارهای چندباره به این کشور به کاهش صادرات گاز اقدام کرد تا جایی که میزان صادرات روزانه از ۵۰ میلیون مترمکعب گاز را به روزانه حدود ۵ میلیون مترمکعب کاهش داد. این کاهش صادرات گاز بهانه‌ای برای پرداخت بخشی از مطالبات ایران شد.
اردکانیان وزیر وقت نیرو اردیبهشت‌ماه امسال نیز در دیدار با وزیر برق عراق، با اعلام این‌که بخشی از بدهی‌های عراق به شرکت ملی گاز ایران پرداخت‌شده است، گفته بود: «طبق قرارداد موجود بین وزارت نیروی ایران و وزارت برق عراق ما تا حداکثر ۱۳۰۰ مگاوات برق به عراق صادر خواهیم کرد و وزارت برق عراق نیز باید بر اساس فرمولی که تعیین‌شده بهای انرژی را به یورو به شرکت توانیر پرداخت کند.»
طبق توافق انجام‌گرفته میان دو کشور برای محاسبه بدهی به‌جای دینار، یورو مبنا قرار گرفت تا حساب‌های دیناری به واحد یورویی لحاظ شود. حمید حسینی عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک ایران و عراق خردادماه امسال نیز در مورد وضعیت پول‌های بلوکه‌شده ایران در عراق بیان کرده بود: «بدهی عراق به ایران از بابت صادرات برق پرداخت‌شده و ظاهرا 
وزارت نیرو طلب خود از عراق را به‌صورت دینار دریافت کرده است، اما به‌دلیل آنکه شرکت گاز اصرار به بازگشت ارز حاصل از صادرات گاز به ایران را دارد ارز حاصل از صادرات گاز از طریق خرید کالا به کشور بازمی‌گردد.»به گفته وی «برخی از محموله‌های مواد غذایی واردشده به ایران از محل طلب ایران از عراق بوده است. همچنین درباره واردات ۱۶ میلیون دوز واکسن کوواکس از عراق از محل بدهی ایران از این کشور توافق شده است.»در تازه‌ترین اقدام در جهت پرداخت بدهی‌های عراق به ایران 
علی صالح‌آبادی رئیس‌کل بانک مرکزی به عراق سفرکرده و با مصطفی غالب مخیف رئیس بانک مرکزی عراق دیدار کرده تا درباره پرداخت بدهی‌های عراق به‌طرف ایرانی بر اساس توافق جدید گفت‌وگو کنند.  
  کشورها بر سر مکانیسم پرداخت بدهی‌ها به توافق کامل نرسیده‌اند
حسینی در گفت‌وگو با «رسالت» درباره آخرین وضعیت پرداخت بدهی عراق به ایران بیان می‌کند: کشور عراق بر اساس توافقاتی که انجام‌گرفته در حال پرداخت بدهی خود به ایران است و طبق توافقی که انجام‌گرفته۱۲۵ میلیون دلار تهاتر کالا انجام داده است.  وی اضافه می‌کند: عراق  دو و نیم میلیارد دلار از بدهی خود به ایران را در بانک تجارت عراق (TBI) مسدود کرده است که به علت تحریم‌های بانکی و فشار آمریکا به بانک‌های خارجی امکان آزاد کردن آن‌ها وجود ندارد.حسینی ادامه می‌دهد: عراق دارای مشکلات مالی به علت پایین آمدن قیمت نفت در پی شیوع کرونا قرار دارد. ضمن این‌که وزیر برق این کشور هم تغییر کرده و فعلا با حضور سرپرست اداره می‌شود. این دلایل بر روند پرداخت بدهی‌های عراق اثرگذار شده است و دو کشور همچنان بر سر مکانیسم پرداخت بدهی‌ها به توافق کامل نرسیده‌اند. عضو هیئت‌رئیسه اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به‌احتمال کاهش صادرات گاز به عراق می‌گوید: با توجه به‌قرار گرفتن در ماه‌های سرد سال و افزایش مصرف گاز در داخل کشور انتظار می‌رود به‌تدریج از میزان صادرات گاز به عراق کاسته شود.