مصطفی هدایی
روز سه‌شنبه ۲۸ بهمن‌ماه ۱۳۹۹ رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ایران و روسیه در شمال اقیانوس هند آغاز شد. امیر دریادار دوم طحانی سخنگوی رزمایش درباره ابعاد این رزمایش گفته بود: «رزمایش با شعار «همکاری جمعی در دریا برای امنیت تجارت دریایی» در منطقه‌ای به وسعت ۱۷ هزار کیلومتر برگزار می‌شود.
 هدف صلح، دوستی و امنیت تجارت بین‌الملل
امیر طحانی هدف از برگزاری این رزمایش راتحکیم امنیت و مبانی آن در منطقه و گسترش همکاری‌های دوجانبه میان دو کشور اعلام کرده و عنوان داشت: «این رزمایش برابر برنامه‌های از پیش تعیین‌شده در شمال اقیانوس هند گسترش خواهد داشت.  تمرین‌های تاکتیکی متنوعی ازجمله نجات شناور دچار حریق، آزادسازی شناور مورد تعرض قرارگرفته، تیراندازی علیه اهداف مشخص، تیراندازی شبانه به اهداف هوایی و سایر تمرینات تاکتیکی و عملیاتی در این رزمایش پیش‌بینی‌شده است. از اهداف این رزمایش می‌توان به تقویت امنیت تجارت دریایی بین‌المللی و مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی و تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عملیاتی و تاکتیکی اشاره کرد.»
روز دوشنبه ۲۷ بهمن‌ماه، ناوگان نیروی دریایی روسیه در دریای بالتیک برای پیوستن به رزمایش به سمت اقیانوس هند حرکت کردند و روز سه‌شنبه ناوگروه کشور روسیه متشکل از فریگت Stoiky و ناو سوخت‌رسان Kola مورد استقبال نیروی دریایی ایران قرار گرفتند. 
در همان روز، امیر دریادار «حبیب‌الله سیاری» معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران گفته بود: «رزمایش دریایی مشترک با کشور روسیه بیانگر اقتدار دریایی نیروهای مسلح ایران است که این رزمایش به‌منظور برقراری امنیت در شمال اقیانوس هند برگزار می‌شود. این رزمایش دومین رزمایش کشورهای ایران و روسیه در جنوب کشور است که به‌منظور برقراری امنیت در شمال اقیانوس هند برگزار خواهد شد.»
پیش‌ازاین نیز مانور دریایی مشترک ایران، روسیه و چین در دی‌ماه سال ۹۸ برگزار شده بود. رزمایش مشترک ایران و دو قدرت نظامی جهانی برای اولین‌بار پس از انقلاب اسلامی بود که اتفاق می‌افتاد و براساس اعلام مسئولان نظامی و دفاعی کشور، رزمایش مرکب دریایی به‌عنوان نقطه عطفی برای ادامه همکاری‌ها محسوب می‌شد. 
این همکاری‌ها به برگزاری رزمایش مرکب ایران و روسیه در بهمن امسال ختم شد و گزارش‌هايی از رزمایش‌های مشترک دیگر با حضور چین نیز مخابره شده است.  
رزمایش سال گذشته ایران، روسیه و چین بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان و محافل نظامی در پی داشت. 
نشریه دولتی گلوبال تایمز چین، آن رزمایش را پیامی به آمریکا تفسیر کرده بود که پکن در مقابل تهدیدات و تنش‌های ایجادشده در خلیج‌فارس و جریان صدور امن نفت از این منطقه متعهد است و توانایی این کشور را در حراست از امنیت دریایی خلیج‌فارس به آمریکا نشان داد. 
همچنین از دیگر پیام‌های رزمایش سه‌جانبه، هشدار به آمریکا برای ایجاد ناامنی در خلیج‌فارس در پی خروج از برجام عنوان شده بود. 
 تحولات بنیادین امنیتی در منطقه
 روند موجود در معادلات قدرت در جهان به‌ویژه در بخش‌های اقتصادی و نظامی نشان می‌دهد که پیمان‌های متنوعی خارج از قطب‌های نظام لیبرالیستی غرب در حال شکل‌گیری و تقویت است. 
حوزه نظامی و دفاعی که راهبردی‌ترین بخش‌ها برای حفظ و افزایش قدرت کشورهاست، در این روند شاهد ظهور قطب‌های قدرتمندی است که می‌توانند پیمان‌های دفاعی و امنیتی جدیدی را شکل ببخشند. 
ایران، روسیه و چین در چند سال گذشته توانسته‌اند به نحو قابل‌تأملی بر این محور حرکت کنند و روابط خود را در بخش نظامی و دفاعی تقویت سازند. 
به‌طورکلی از دو دهه قبل روابط این سه کشور موردتوجه استراتژیست‌ها و اتاق فکرهای جهان بوده و  در اصطلاحی از پیوند «اژدها، شیر و خرس» در آینده خبر می‌دادند. شیر نماد ایران، اژدها نماد چین و خرس نماد روسیه است. با افزایش خودباوری و آگاهی دولت‌ها و ملت‌های جهان در نظام سلسله مراتبی و هژمونی دو دهه اخیر، انحطاط قدرت در زمینه‌های مختلف از دست آمریکا خارج شده و درحال‌حاضر شاهد جهان پساآمریکایی هستیم. 
توزیع قدرت در شکل و شمایل جدیدی در حال وقوع است و قدرت‌های اقتصادی و نظامی در گوشه و کنار جهان سر برآورده‌ و خود را در فضای سلسله مراتبی بالا کشیده‌اند. چین، روسیه، کره جنوبی، هند، برزیل، آفریقای جنوبی، ژاپن، ایران و … ازجمله کشورهایی هستند که ابعاد مختلف قدرت خود را تقویت کرده‌اند. ایران پس از تثبیت انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی و پایان جنگ تحمیلی عراق، در نظام جهانی به‌عنوان یک قدرت برتر منطقه‌ای شناخته می‌شود که در حال تثبیت این قدرت و ارتقاء به سطح جهانی است. کشوری که می‌تواند به‌راحتی قدرت آمریکا را در منطقه به چالش بکشد و با قدرت‌های بزرگ نظامی دیگر رزمایش و مانور مشترک برگزار کند. 
از سه کشور ایران، روسیه و چین به‌عنوان سه قدرت برتر جهانی در آینده‌ای نزدیک یاد می‌شود. تهدیدات جهانی و منافع منطقه‌ای و جهانی این سه قدرت را بیش‌ازپیش در کنار یکدیگر قرار داده است. بیشتر تهدیدات مشترک این سه کشور از حوزه غرب و اروپا شکل گرفته است. به‌طور مثال رفتارهای آمریکا در قبال ایران در چهار دهه گذشته و تهدید و فشار به قدرت‌های دیگر جهان برای اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه تهران، باعث شده تا پکن و مسکو رفتار مستقل‌تری نسبت به ایران در پرونده‌های سیاست خارجی داشته باشند. ازجمله پیام‌هایی که از رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه در دی‌ماه ۹۸ از سوی رسانه‌های جهان برداشت شد، هشدار پکن و مسکو به آمریکا در قبال رفتارش با ایران بود. 
واشنگتن در دو دهه گذشته بدون توجه به تغییرات قدرت در جهان، مداخلاتش را در مناطق مختلف افزایش داده و نوعی قیمومیت و نقش هژمونی برای خود قائل شده است. این نوع مداخلات به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم منافع کشورهای قدرتمندی چون چین و روسیه را تحت‌الشعاع قرار داده و آن‌ها را بر آن داشته تا در ائتلاف‌ها و پیمان‌های نوینی مشارکت کرده و دامنه تهدیدات را کاهش داده و حتی با آن مقابله کنند.
 چین به‌عنوان غول اقتصادی نوظهور جهان وارد یک جنگ اقتصادی عمیقی با آمریکا شده که تبلور عینی آن را در دوره دونالد ترامپ شاهد بودیم. 
همچنین آمریکا به بهانه تأمین امنیت ژاپن، کره جنوبی و تایوان مانورهای بزرگی را در دریای چین برگزار می‌کند و این موارد به محرک‌های اصلی پکن برای افزایش قدرت نظامی و گسترش روابط با کشورهایی چون ایران و روسیه بدل شده است. در سوی دیگر، روسیه پس از صاف کردن قامت خود از خرابه‌های اتحاد جماهیر شوروی قصد بازیابی قدرت خود را دارد ولی با مانعی به نام آمریکا روبه‌رو است. ناتو مرزهای خود را تا مرز روسیه گسترش داده و تهدیدات جدی را متوجه مسکو کرده است. 
تهدیدات مشترک میان روسیه، چین و ایران که هر یک در مناطق خود قدرت برتر هستند و در معادلات جهانی نیز توانسته‌اند به قدرت تأثیرگذار تبدیل شوند، منافع مشترکی را میان این سه رقم زده است. همکاری اقتصادی، نظامی- دفاعی، انرژی و دیپلماتیک بستری را فراهم ساخته که ائتلاف قدرتمندی را در آینده نوید می‌دهد. همکاری ایران و روسیه در بحران جنگ داخلی سوریه نشان داد حرکت اجتناب‌ناپذیری به‌سوی اتحاد و ائتلاف باثبات در حال وقوع است و سیاست بین‌الملل شاهد ورود وزنه جدید  در معادلات قدرت است.