تحریمها پابرجا بماند، پیوستن به FATFهیچ نفعی ندارد
نفیسه امامی
همزمان با طرح دوباره موضوع تایید یا عدم تایید FATF در کشور به نظر میرسد این مسئله بیشتر به یک موضوع سیاسی تبدیلشده است تا موضوعی اقتصادی و عاملی برای رفع تحریمهای بینالمللی، بهطوریکه دولتیها اعم از رئیسکل بانک مرکزی هم به اثرگذاری محدود FATF در مقایسه با تحریمهای آمریکا اشارهکرده و دلیل اصلی ایجاد مشکل در تعاملات اقتصادی در عرصه بینالمللی را تحریمهای مالی و بانکی عنوان کرده اند.
جریانی در داخل در تلاش است FATF را بهمثابه راه نجاتی در جهت رفع مشکلات اقتصادی و حتی سیاسی کشور معرفی نماید، درحالیکه در واقعیت فضای بینالمللی، پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی معجزهای برای ما به همراه نخواهد داشت. پیوستن به FATF بهمنزله رفع تحریمهای بینالمللی نیست و FATF هم در بیانیههای خود وعدهای برای برداشتن ایران از فهرست سیاه یا خاکستری نمیدهد و تصمیمگیری هم در این رابطه نمیکند. این نکته حاکی از آن است که تعامل یکطرفه نمیتواند منافع اقتصادی و سیاسی کشور را به همراه داشته باشد.
باید به این نکته توجه داشت که طرح مسئله انتفاع اقتصاد کشور از همکاری با FATF موضوعی فرعی است. تا زمانی که تحریمهای بینالمللی بهجای خود باقی بمانند، همکاری با FATF نمیتواند مشکلات ایران را رفع کند. بهعنوان نمونه بااینکه ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در لیست اقدام مقابلهای FATF قرار داشت، پس از اعمال تحریمهای بانکی و مالی آمریکا در سال ۹۱ با مشکل مبادلات مالی با کشورهای خارجی روبه رو گردید و بانکهای خارجی نه به دلیل قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF، بلکه از ترس تحریمهای آمریکا و جریمههای سنگین آن، از همکاری با ایران امتناع کردند.
تجربه برجام که بعد از امضای آن تحریمها رفع نشدند و اقتصاد شکوفا نگردید، میتواند بهعنوان الگویی برای عدم پیوستن به FATF تلقی گردد به این معنا که دولت نباید دوباره زیر بار تعهد یکطرفهای برود. درواقع مردم نهتنها از توافق برجام خیری ندیدند، بلکه شاهد افزایش روزافزون مشکلات اقتصادیشان نیز شدند.
هسته اصلی استانداردهای FATF شفافیت نظام مالی و بانکی کشورها در عرصه بینالمللی است، اما لزوم شفافیت راههای دور زدن تحریمها را برای ایران که در محاصره تحریمهای یکجانبه قرار دارد، خواهد بست. در همین راستا دیوید کوهن یکی از افراد مهم و کلیدی در اعمال تحریمها علیه ایران، اولین علت موفقیت در اعمال تحریمها را شفافیت در نظام بانکی عنوان کرده است.
مشکل مهم واصلی کشور در روابط بانکی و مالی با کشورهای دیگر، تحریمها هستند و اولویت اصلی در هر مذاکره و اتخاذ سیاست جدیدی باید در راستای خنثی کردن اثرات تحریمها باشد، درحالیکه تصویب لوایح الحاق ایران به کنوانسیونهای پالرمو و CFT به اهرمی برای آشکار شدن کانالهای دور زدن تحریمها تبدیل خواهد شد.
FATF به مسئله جناحی و سیاسی تبدیلشده است
سید مرتضی نبوی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتوگو با «رسالت» درباره فرآیند پیوستن ایران به FATF گفت: FATF ارتباطدهنده بینبانکی میان کشورهاست که در همین راستا بعضی از کشورها را همکار خوب تشخیص میدهد و ارتباطات بینبانکی این کشورها را تسهیل میکند و بعضی از کشورها را هم پرخطر میداند و به کشورهای دیگر برای ارتباط با آنها هشدار میدهد. برای اینکه کشوری به عضویت FATF درآید در ابتدا باید به دو کنوانسیون بپیوندد و دو لایحه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم را هم در کشور خود به تصویب برساند که کشور مابه این اتفاق رسیده است.
وی ادامه داد: کشورها باید به عضویت کنوانسیونهای پالرمو یا جرایم سازمانیافته فراملی و CFT یا تأمین مالی تروریسم درآیند و بیشتر کشورها هماکنون به این دو پیوستهاند. در سال گذشته عضویت ایران در این دو کنوانسیون با اختلاف میان شورای نگهبان و مجلس به مجمع تشخیص مصلحت فرستاده شد. مجمع به علت وجود نگرانیهایی ازجمله درز اطلاعات در شرایط تحریم و خنثیسازی آنها و فشاری که کشورهای اروپایی برای عضویت ایران تحمیل کرده بودند، رأی به عضویت کشور نداد.
نبوی اضافه کرد: در اواخر سال قبل پیوستن ایران به این دو کنوانسیون به مرحله رأیگیری رسید که پیشبینی میشد در آن شرایط بازهم رأی نیاورد، اما به پیشنهاد بعضی از وزرا این مسئله بنابر مصلحت مسکوت ماند و به همین علت در این مورد رأیگیری نشد. مجمع طبق آییننامه یک سال برای تعیین تکلیف مسائل اختلافبرانگیز ارجاع دادهشده، فرصت تصمیمگیری دارد، اما بعد از گذشت یک سال از این موضوع و عدم رأیگیری درباره آن در مجمع، نظر شورای نگهبان مدنظر قرار میگیرد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره بهقرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF بیان کرد: در فاصله تعلیقی که FATF برای ایران در نظر گرفته بود، برنامه اقدام دولت برای تطبیق با شرایط FATF هم به سرانجام نرسید و ایران از حالت تعلیق به لیست سیاه وارد شد. بعدازآن رئیسجمهور نامهای به محضر مقام معظم رهبری فرستاد مبنی بر اینکه طبق آییننامه، یک سال از زمان تصمیمگیری درباره کنوانسیون گذشته است و از ایشان درخواست کرد دوباره بررسی درباره آنها توسط مجمع انجام بگیرد و ایشان هم موافقت کردند.
وی با اشاره به اینکه اکنون بررسی عضویت ایران در دو کنوانسیون پالرمو و CFT در مجمع به جریان افتاده است، افزود: گزارشهایی از وزرای اقتصاد و دارایی، نفت، رئیس بانک مرکزی و معاون حقوقی ریاست جمهوری در جلسات مجمع تشخیص مصلحت ارائهشده و قرار است درباره گزارش نهایی در صحن مجمع تصمیمگیری شود.
نبوی معتقد است: به نظر میرسد بهطور مطلق پیوستن ایران به کنوانسیونها تایید نشود، اما نظر جدیدی پیرامون این موضوع شکلگرفته است که با درنظر گرفتن پیششرطهایی پیوستن ایران به رأی گذاشته شود.
وی با اشاره به اینکه پیوستن ایران به FATF تبدیل به مسئلهای جناحی و سیاسی در کشور شده است، افزود: تا جایی که من مطلع هستم بیشتر اعضای مجمع به دنبال درنظر گرفتن مصلحت کشور، مردم و نظام هستند. در فضای رسانهای عدهای سعی کردند استفادههای تبلیغاتی از این موضوع داشته باشند و بعضی از دلواپسان پیوستن به FATF را مخالف رفع شدن مسائل مردم معرفی کنند تا جایی که عدهای اظهار کردند اگر کنوانسیونها تصویب شوند، روی نرخ ارز تأثیر میگذارد، درحالیکه طرح این موارد بیشتر جنبه سیاسی دارد.
تحریمها، عامل اصلی عدم دسترسی ایران به تبادلات بانکی
نبوی وجود تحریمهای آمریکا را عامل اصلی در عدم دسترسی ایران به تبادلات بانکی بینالمللی عنوان کرد و افزود: اگر ما کنوانسیونها را تصویب و جزو FATF شده بودیم، بازهم باوجود تحریمهای آمریکا کشوری با ما تبادلات مالی نداشت، زیرا آمریکا از ابزار فشار اقتصادی و تحریمهای ثانویه استفاده میکند به این معنا که اگر هر کشوری در دنیا بخواهد با ایران معامله کند، مشمول جریمههای سنگین میشود. وی با تأکید بر اینکه پیوستن به کنوانسیونهای پالرمو و CFT باید مشروط باشد، گفت: دولت در صورتی باید اجازه پیوستن به کنوانسیونها را داشته باشد که تحریمهای اولیه و ثانویه آمریکا لغو گردد. من در رأیگیری گذشته مجمع مخالف پیوستن به کنوانسیونها بودم، اما این بار به دلیل پیوستن بیشتر کشورها معتقدم امکان عضویت ایران هم وجود دارد، زیرا ما در داخل لوایح مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم را تصویب کردهایم. نبوی یادآور شد: درصورتیکه تحریمها پابرجا بمانند، پیوستن به FATFهیچ نفعی برای کشور به همراه نخواهد داشت، بلکه شرایط باید برای ایران عادیسازی شود. ما در شرایط فعلی تلاشهای خوبی برای دور زدن یا خنثی کردن تحریمها انجام دادهایم. با توجه به اینکه در قانون نحوه انتقال اطلاعات پیشبینیشده، جلوگیری از افشای اطلاعات محرمانه هم امکانپذیر خواهد بود. وی در پاسخ به این سؤال که در صورت پیوستن ایران به کنوانسیونهای پالرمو و CFT، آیا از لیست سیاه FATF خارج میشود و یا ایران بهعنوان همکار خوب پذیرفته میشود یا خیر؟ افزود: این مسئله در اختیار ما نیست. دولت برنامه اقدامی را با FATF در زمان حضور علی طیب نیا در وزارت اقتصاد در حدود ۲۰ بند تصویب کرده بود، ولی چون بندهایی ازجمله پالرمو و CFT را نپذیرفته بود، هیچکدام از بندهای اعمالشده دیگر هم موردقبول واقع نشد. احتمال دارد FATF دوباره برنامه اقدام مشترک جدیدی را ارائه بدهد تا راستی آزمایی کند و ایران را در آن صورت از لیست سیاه خارج کنند، اما همه این موارد در اندازه حدس و گمان است و معلوم نیست چه اتفاقی در آینده رخ دهد.
نبوی در پایان درباره امکان اثرگذاری مذاکرات وین در راستای احیای برجام و تأثیر آن بر عضویت ایران در کنوانسیونهای پالرمو و CFT اظهار کرد: آینده مذاکرات وین معلوم نیست و اگر ما بخواهیم کشور را معطل آن نگهداریم و اقتصاد را شرطی کنیم، با سراب مواجه خواهیم شد، زیرا طرف مقابل از یکسو در باغ سبز نشان میدهد و همزمان خرابکاری در نیروگاه هسته ما رخ میدهد و از سوی دیگر اتحادیه اروپا چند مقام رسمی کشور را تحریم میکند. آمریکا هم اعلام میکند ابتدا ایران باید گام اول را در راستای احیای برجام بردارد. دلبستگی به وعدههای غرب هرگز نمیتواند شکوفایی برای اقتصاد ما به همراه بیاورد و درواقع دلبستن به سراب است.
FATF , برجام , سید مرتضی نبوی , نفیسه امامی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.