نفیسه امامی 
در هفته‌های اخیر قیمت زعفران با جهش قیمت روبه رو شده است درحالی‌که ابتدای امسال نایب‌رئیس شورای ملی زعفران از افزایش ۱۰ درصدی قیمت زعفران در بازار خبر داده بود و احتمال رشد مجدد قیمت را با توجه به کاهش عرضه زعفران داده بود. قیمت این محصول در مردادماه امسال نیز در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد در هر کیلو بالا رفت و ازدیاد تقاضا و مصرف برای خرید در دهه اول محرم علت اصلی گرانی زعفران عنوان‌شده بود.  
بعضی از فعالان بازار، نوسان در نرخ ارز را عاملی برای تغییر قیمت زعفران عنوان می‌کنند چون به تعبیر آن‌ها وقتی ۹۰ درصد از تولید یک محصول به صادرات اختصاص پیدا می‌کند، قیمت آن‌هم براساس دلار تعیین می‌شود. حتی اگر تسویه آن به‌صورت ریالی صورت گیرد، اما قیمت آن برمبنای دلار تعیین می‌شود. به همین دلیل طی یک‌سال گذشته با روند صعودی بهای دلار در کشور، قیمت زعفران در بازار ایران نیز با افزایش همراه شد که این روند تحت تأثیر مابه‌التفاوت نرخ ارز بوده است.
قیمت زعفران امسال تاکنون به‌طور دقیق مشخص نشده است اما سال گذشته از کیلویی ۸ تا ۱۶ میلیون تومان و برای مصرف‌کننده هم مثقالی ۵۰ تا ۸۵ هزار تومان فروخته شد. 
اگرچه قیمت زعفران در سال جاری برای مصرف‌کنندگان بالا رفته ولی این افزایش قیمت به جیب کشاورزان نرفته است و طبق گفته آن‌ها قیمت عوامل تولید ازجمله نرخ دستمزد، کرایه حمل‌ونقل، آب و کود افزایش داشته است اما زعفران براساس افزایش قیمت عوامل تولید گران نشده است و این موضوع انگیزه کشاورزان را برای تولید کاهش داده است.
ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران جهان است که به‌طور میانگین در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن طلای سرخ در سال صادر می‌کند. بخش زیادی از تولید زعفران کشور صادر می‌شود و میزان مصرف داخلی آن‌هم به سبب افزایش قیمت و کاهش قدرت خرید مردم در طول یک سال گذشته کاهش پیدا کرده است.
تولید محصول استراتژیک زعفران در کشور رو به افزایش است و انحصار تولید آن در خراسان شکسته شده و در بسیاری از استان‌ها کشت می‌شود. این در شرایطی است که با توجه به رشد میزان تولید، روش‌های اصولی در تولید و تجارت این کالا افزایش پیدا نکرده است و بیم آن می‌رود با وجود توسعه کشت زعفران در کشورهای رقیب، ایران جایگاه نخست خود را در میان کشورهای دیگر از دست بدهد. 
 خام فروشی زعفران، اقتصاد دیگر کشورها را شکوفا کرد!
سیدعلی حسینی، عضو شورای ملی زعفران در گفت‌وگو با «رسالت» درباره دلایل بالا رفتن قیمت زعفران در هفته‌های اخیر اظهار کرد: امسال قیمت زعفران به‌طور دقیق مشخص نشد چون التهابی در بازار این محصول توسط عده‌ای به وجود آمد و در این شرایط خریدار و فروشنده امکان تصمیم‌گیری درست را پیدا نکردند. این شرایط به نفع کشور و تولیدکنندگان ما در آینده نیست و این شرایط به نفع افراد خاصی که انبارهای انباشته‌شده از زعفران دارند، خواهد بود. 
وی ادامه داد: افزایش قیمت زعفران همیشه به نفع تولید نیست. عده‌ای از سال گذشته زعفران را از کشاورزان باقیمت‌های نازل خریداری کردند و امسال با دریافت سودهای بالا به فروش می‌رسانند. طی روزهای گذشته جریان مدیریت‌شده‌ای باعث جهش قیمت شده است و عمده منافع آن شامل کشاورزان نمی‌شود و فقط به جیب عده‌ای دلال می‌رود.
حسینی با اشاره به اینکه در زمان برداشت زعفران هجوم بی‌رویه‌ای برای خرید آن انجام می‌گیرد، افزود: اکنون زمان برداشت زعفران است و تا یک ماه آینده ادامه دارد. در این مدت افرادی با دادن وعده بالا رفتن قیمت زعفران، کشاورز را از فروش منصرف کرده‌اند و باعث ایجاد سردرگمی در بازار شده‌اند. در غیراین‌صورت چرا باید قیمت یک مثقال زعفران که در یک ماه گذشته ۷۰ هزار تومان بود الآن به دو برابر قیمت رسیده باشد. 
عضو شورای ملی زعفران اضافه کرد: علی‌رغم وجود خشکسالی در سال جاری زعفران به‌اندازه مصرف داخلی تولید شد. میزان مصرف زعفران در داخل کشور افزایش پیدا نکرده و از ۱۳۰ هزار هکتار زمین برای تولید زعفران می‌توان نیاز داخل و کشورهای دیگر را پاسخ داد.  
حسینی درباره اهمیت بسته‌بندی در صادرات زعفران و ایجاد جذابیت برای خرید آن گفت: بسته‌بندی زعفران ایرانی برای صادرات قابل‌قبول است اما صادرات آن مانند تولید دارای مدیریت مناسبی نیست و هیچ‌کدام از این بخش‌ها دارای نقشه راه تخصصی نیستند. به همین علت می‌توانستیم از صادرات زعفران درآمدزایی بیشتری داشته باشیم. ما خام فروشی زعفران می‌کنیم و عمده صادرات به ۶ کشور انجام می‌گیرد و صادرات در حجم کمتر به حدود ۶۰ کشور جهان انجام می‌شود.  
وی با اشاره به اینکه ایران از طریق خام فروشی زعفران توانسته اقتصاد کشورهای دیگر را شکوفا کند، افزود: کشورهای دیگر زعفران ایران را با بسته‌بندی زیبا صادر می‌کنند. اسپانیا شرایط فعلی ایران را در ۲۵ سال گذشته داشت و تولید عمده زعفران در اختیار این کشور بود. ایران در ۳۰ سال قبل کمتر از ۲۵ تن زعفران تولید می‌کرد و اسپانیا تولید بالای ۲۵ تن داشت ولی اکنون اسپانیا کمتر از دو تن تولید دارد ولی ما بالاتر از ۴۰۰ تن تولید زعفران داریم، درحالی‌که این کشور مهمترین صادرکننده زعفران در دنیاست و سود بالایی از این راه کسب می‌کند.
حسینی به توسعه کشت زعفران در کشورهای دیگر اشاره کرد و ادامه داد: انتظار می‌رود به علت مناسب نبودن روش‌های تولید و تجارت زعفران در ایران، کشورهای دیگر جایگزین ما شوند. ایران مهمترین تولیدکننده زعفران دنیاست اما تنها کشور تولیدکننده نیست. هند، مراکش، اسپانیا، افغانستان و یونان از کشورهای تولیدکننده زعفران هستند. کشورهای اروپایی هم در آسیای میانه در حال سرمایه‌گذاری برای تولید زعفران هستند. 
به گفته حسینی، کشت زعفران در کشورهای آسیای میانه به‌سرعت در حال رشد است و به‌صورت گلخانه‌ای و زمینی در حال انجام است. بنابراین در این شرایط نباید فقط بر خام فروشی زعفران تکیه شود بلکه باید ارزش‌افزوده بالا برود. 
وی افزود: اگر ایران با عدم عرضه، قیمت‌ها را برای مدت کوتاهی بالا ببرد، در میان‌مدت متضرر می‌شود. کشت زعفران به‌سرعت در کشورهای دیگر درحال‌توسعه است و می‌توانند به‌راحتی جایگزین ایران شوند. باید مدیریت تولید و صادرات زعفران به‌طور هوشمندانه انجام بگیرد و آموزش‌های لازم به کشاورزان داده شود تا با وجود محدودیت‌ها و کم‌آبی، تولید اقتصادی داشته باشند.  
وی با اشاره به میزان صادرات زعفران در دو سال اخیر و با توجه به شیوع کرونا گفت: کرونا تأثیر جزئی در میزان صادرات داشته اما میزان آن زیاد نبوده است. زعفران کالای صادراتی است و در این بازه دوساله عده‌ای برای تأمین ارز موردنیازشان و بدون داشتن تخصص در این کار اقدام به تولید زعفران کردند. این افراد به دلیل عدم آشنایی با این کار مشکلاتی را به وجود آوردند به‌طوری‌که بسیاری از تولیدکنندگان مهم زعفران دست از تولید کشیدند و به‌جای آن‌ها افراد بدون دانش وارد این حوزه شدند. 
حسینی ادامه داد: صادرات زعفران در دو سال گذشته رشد پیدا کرد اما درنهایت از مسیری که درگذشته توسط صادرکنندگان واقعی در حال حرکت بود، خارج شد.
 وی کشت بی‌رویه زعفران را یکی از عوامل از دست دادن جایگاه صادراتی کشور عنوان کرد و گفت: کشت عمده زعفران در استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و شمالی انجام می‌گیرد اما ۲۰ استان کشور هم اقدام به تولید زعفران می‌کنند. اکنون در بسیاری از استان‌ها که امکان کشت زمینی وجود ندارد، کشت گلخانه‌ای انجام می‌شود. با این شرایط در ۵ سال آینده کشور نمی‌تواند موقعیت فعلی صادرات زعفران را حفظ کند چون برای کاشت زعفران، مشکلاتی که برای افزایش تولید دیگر محصولات کشاورزی رخ داد هم ایجاد می‌شود.