‌|حسن شجاعی- دبیرگروه فرهنگی|
این روزها حال و هوای فضاهای هنری در کشور به دلیل شیوع دوباره کرونا اصلا خوب نیست و فعالان این حوزه که انتظار داشتند پس از افول نسبی این بیماری در اواخر بهار، تابستانی داغ را داشته باشند ناامیدانه به آینده‌ای نه‌چندان روشن چشم دوخته‌اند. در این میان تماشاخانه‌های خصوصی که باهمت جمعی از علاقه‌مندان و فارغ‌التحصیلان تئاتر اعلام موجودیت کرده و فعالیت می‌گرد در سایه عدم‌حمایت دولت از این صنف و نیز مهیا نبودن ادامه شرایط کاری به دلیل پایه‌های اقتصادی ضعیف از شرایط بسیار دشوارتری برخوردار است.
پیش‌ازاین رئیس انجمن صنفی تماشاخانه‌های خصوصی ایران تأکید کرده بود: در شرایط فعلی بحران کرونا که هیچ حمایتی از این تماشاخانه‌ها صورت نگرفته به‌احتمال‌زیاد بخش اعظمی از این سالن‌ها ناچار به تعطیلی هستند.
شاهین چگینی بابیان اینکه قبل از بازگشایی سالن‌ها گفته بود در شرایط فعلی باز شدن يا باز نشدن تماشاخانه‌های خصوصی هیچ فرقی نمی‌کند، گفت: دوستان موضوع را به این سمت برده بودند که پروتکل‌های بهداشتی رعایت و ظرفیت سالن‌ها نصف شود، درحالی‌که موضوع برای ما این نیست. ما پروتکل‌ها را رعایت می‌کنیم ولی وضعیت اصلا مناسب نیست. در حال حاضر تمام تماشاخانه‌ها بدهکاری سنگین دارند. ضمن اینکه فعالیت سالن‌ها با نصف ظرفیت مناسبات جدیدی میان تماشاخانه‌های خصوصی و گروه‌ها ایجاد می‌کند و آیا گروه‌ها با توجه به هزینه‌ای که برای تولید اثرشان صرف می‌کنند راضی هستند که با مناسبات جدید و ظرفیت ۵۰ درصد وارد تعامل شوند؟
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که اهالی تئاتر به‌ویژه بخش خصوصی از مسئولان وزارت ارشاد و سایر نهادهای فرهنگی انتشار داشتند تا با درک شرایط بد اقتصادی که این بخش از جامعه هنری با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند فضا را برای ادامه حیات آن‌ها مهیا ساخته و جمع زیادی از علاقه‌مندان به این حوزه را به آینده کاری امیدوار سازند.
متأسفانه مشکلی که بیش از همه به این بخش از بدنه تئاتر ضربه می‌زند به‌ظاهر، عدم اعتقاد دولت به حمایت از تماشاخانه‌های خصوصی است و این رویکرد در ایام کرونایی بیش از همه به چشم آمده است. این اتفاق درحالی  رخ می‌دهد که اهالی تئاتر به‌ویژه در بخش خصوصی به آسانی با تکان‌های اقتصادی در جامعه دچار ضربه و خسران می‌شوند و هیچ حمایت‌کننده‌ای هم برای جبران مافات ندارند و سیاست‌گذاری‌ها و نگاه نامهربان به این بخش سبب شده تا اکثر دلسوزان این بخش عطای ماندن را به لقای آن ببخشند.
برای آشنایی بیشتر با مشکلات تماشاخانه‌های خصوصی به سراغ مصطفا کوشکی، کارگردان تئاتر و مدیر تماشاخانه خصوصی مستقل تهران رفتیم تا از زیان وی در این مورد بشنویم.
وی در ابتدا بابیان این نکته با توجه به فضای فعلی تئاتر کشور چیزی به‌عنوان تئاتر خصوصی وجود خارجی ندارد، گفت: درحال حاضر كه تمامی تماشاخانه‌های ما استیجاری هستند و صاحبان آن‌ها باوجود شرایط اقتصادی فعلی توان اداره آن را ندارند و به همین دلیل می‌توان عنوان کرد که درحال حاضر فعالیت این بخش متوقف‌شده است.
این کارگردان تئاتر با تعریف کارکرد تماشاخانه‌های خصوصی گفت: در همه دنیا فعالیت این بخش مشخص و تعریف‌شده و بر مبنای فعالیت اقتصادی و تولید محتوای کیفی بنانهاده شده است و تا زمانی که این تفکر در کشور جا نیفتد که این حوزه هم باید همانند حوزه سینما از شرکت‌های قوی تولیدی برخوردار باشد فضا به همین روال  ادامه خواهد یافت.
وی ادامه داد: متأسفانه تمام تلاشی که از اواخر دهه ۸۰ برای فعال‌سازی و احیای تماشاخانه‌های خصوصی صورت گرفته بود در این ایام از بین رفته و به نظر می‌رسد باید نزدیک به ۱۸ تماشاخانه موجود جمع‌آوری شوند. نگاه ما به تولید محتوا در تئاتر بر اساس تولید اندیشه و ارائه آن به جامعه شکل‌گرفته و وجه سرگرمی آن در اولویت بعدی قرار دارد به همین دلیل  فکر می‌کنم اگر به این بعد از تأثیرگذاری تئاتر در جامعه توجه نشود شاهد کوچک شدن و لاغر شدن این هنر خواهیم بود و در درازمدت فاجعه بزرگی انتظار آن را می‌کشد.
کوشکی بابیان این نکته که مردم ما اهل اندیشه و تفکر و نیز تمایل به دیدن کارهای کیفی و فاخر دارند، تصریح کرد: باید فضایی در تئاتر خصوصی کشور ایجاد شود که این انتقال اندیشه با ابزار هنر و تئاتر با بالاترین کیفیت ممکن صورت گیرد و تماشاخانه‌های خصوصی یکی از بهترین مکان‌ها برای این ارزش‌آفرینی محسوب می‌شوند. اما گویا دولت و نهادهای تصمیم‌ساز قصدی برای هدایت این تفکر و اندیشه به جامعه نداشته و برای آن برنامه‌ای هم ندارند.
 این کارگردان تئاتر کشورمان سپس به نشانه‌های عدم‌حمایت دولت از تماشاخانه‌های خصوصی اشاره کرد و گفت: دولت در زمینه مشارکت در فعالیت تماشاخانه‌های خصوصی تنها به صدور مجوز فعالیت بسنده می‌کند و به‌هیچ‌عنوان در زمینه چگونگی حیات و فعالیت آن‌ها هیچ کمکی را در نظر نمی‌گیرد. درحالی‌که این مجموعه‌ها با سرمایه شخصی افراد علاقه‌مند به تئاتر فعال‌شده و نیازمند حمایت در تمامی شرایط هستند. این حمایت در دوران کرونایی لزوم بیشتری دارد که متأسفانه در این خصوص هیچ قدمی از سوی دولت برداشته نشده است. مسئولان دولتی باید بدانند هزینه اداره تماشاخانه‌های خصوصی بالاست و از هیچ نهادی هم حمایت مادی از آن‌ها صورت نمی‌گیرد اگر این روال ادامه یابد باید شاهد نابودی این بخش باشیم.
وی همچنین به خسارت‌های ناشی از کرونا بر تئاتر نیز اشاره کرد و یادآور شد: پیش از شیوع کرونا و در ماه‌های دی و بهمن ما شاهد اجرای ۱۴۰ اجرا تنها در تهران بودیم که این اتفاق در دنیا
 کم سابقه است، اما امروز شاهد هستیم این عدد به ۱۰اجرا رسیده که نشان از خسارتی است که کرونا بر این صنعت داشته است.