گروه اجتماعی 
هرسال با آغاز فصل بهار، از آلودگی هوا در تهران و اغلب مناطق کشور خبری نبود اما امسال وضعیت با گذشته متفاوت است و طوفان ریزگرد و خیزش گردوغبار، به پدیده غالب و تعیین‌کننده کیفیت هوا بدل شده است. 
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست شروع ریزگردها در اردیبهشت‌ماه را هشداری جدی برای تجربه این بحران در ابعادی گسترده‌تر دانسته و درعین‌حال احتمال داده است که این بحران طی تابستان امسال در بخش مرکزی کشور و شهرهای مرزی گسترش یابد.
روز گذشته در پی ورود موج جدید گردوغبار به برخی استان‌های کشور و تداوم آلودگی هوا، مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات استان‌های تهران، همدان، لرستان، ایلام، البرز، کرمانشاه، مرکزی، خوزستان، بوشهر و کردستان تعطیل شد. از ابتدای امسال ریزگردها استان‌های مختلف کشورمان از جنوب تا غرب و شرق و مرکز را درگیر کرده است، پدیده‌ای که هربار با شدت و آسیب بیشتری همراه است. 
وقوع طوفان‌های گردوغبار در شهر تهران طی سالیان گذشته نیز کم‌وبیش رخ‌داده اما همان‌طور که مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران می‌گوید: «توالی وقوع این طوفان‌ها و شدت آن‌ها، حداقل در ۱۲ سال گذشته هیچ‌گاه به شدتی که در سال ۱۴۰۱ شاهد آن هستیم، نبوده است و ازاین‌رو، بررسی‌های کارشناسی برای تعیین دلایل و عوامل وقوع طوفان‌های ریزگرد و کانون آن‌ها در دستور کار شرکت کنترل کیفیت هوا قرار گرفت.»
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در این شرکت با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های هواشناسی ثبت‌شده در ایستگاه‌های بین‌المللی، کانون‌های اصلی تولید طوفان‌های ریزگرد در شهر تهران، عمدتا در خارج از کشور واقع‌شده‌اند. 
دکتر سید محمدمهدی میرزائی قمی با اعلام این خبر، تشریح می‌کند که وقوع این پدیده‌ها همواره با وزش باد با سرعت‌بالا همراه است، بدیهی است طوفان ریزگرد در طول مسیر خود با گذر از کانون‌های داخلی، این کانون‌ها را  نیز فعال می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، امسال در جریان طوفان‌های ریزگرد و به‌ویژه طوفان‌هایی که به محدوده شهر تهران رسیده‌اند، کانون‌های ریزگرد واقع در خارج از کشور، نقش بسیار پررنگ‌تری از کانون‌های داخلی داشته‌اند و مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران دراین‌باره می‌گوید: «به‌طور مشخص، سهم عمده طوفان‌های ۱۹ و ۲۰ فروردین‌ماه گذشته، مربوط به کانون‌های واقع در کشورهای عراق، سوریه و اردن بوده و در طوفان‌های ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت‌ماه جاری نیز کانون‌های واقع در کشورهای عراق و عربستان، نقش اصلی را داشتند.»
میرزائی قمی بابیان این‌که بر مبنای بررسی‌های اخیر، فعالیت کانون‌های ریزگرد به ترتیب در کشورهای عراق و سوریه که در پایین‌دست رودخانه‌های دجله و فرات قرار دارند، در سال‌های اخیر افزایش داشته که با سرعت نه‌چندان بالای باد، حجم بسیار بالایی از ریزگردها، تولید و در هوا پخش می‌شوند، تصریح می‌کند: در این میان، تنها بخشی از طوفان‌های ریزگرد شکل‌گرفته به محدوده شهر تهران می‌رسد و عمده این طوفان‌ها، صرفامناطق غربی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
البته در این‌که منشأ  طوفان‌های ریزگرد و وقوع گردوغبار داخلی یا خارجی است، نظرات متفاوتی ارائه‌شده و برخی سهم کانون‌های داخلی را پررنگ‌تر دانسته‌اند. در همین رابطه علی درویشی بلورانی عضو  هیئت‌علمی دانشگاه تهران  می‌گوید: کشورهای عراق و سوریه با مشکلات زیست‌محیطی و بحران آب درگیرند و ایران نیز از گردوغبار رنج می‌برد که تنها راه ممکن انجام کارهای دقیق علمی برای شناخت پدیده و استفاده از بسترهای بین‌المللی برای حل این موضوع است. اما ترکیه این مشکلات را ندارد درنتیجه دیپلماسی را با مشکل همراه ساخته است. بااین‌حال تنها راه ممکن انجام کارهای دقیق علمی برای شناخت پدیده و استفاده از بسترهای بین‌المللی برای حل این موضوع است.
این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران بابیان این‌که ریشه اصلی گردوغبار حوضه 
دجله و فرات است می‌گوید: «براساس بررسی‌های علمی صورت گرفته در پهنه‌های آبی دجله و فرات، افزایش جمعیت، سدسازی‌های بی‌رویه و افزایش دما در منطقه خاورمیانه موجب تشدید گردوغبار شده است.»
براین اساس تغییرات مذکور که براثر احداث سدهای متعدد در مسیر رودخانه‌های 
دجله و فرات در سال‌های اخیر توسط کشور ترکیه ایجادشده، با افزایش بیابان‌زایی در کشورهای عراق و سوریه، کانون‌های متعدد ریزگرد را در آن‌ها فعال کرده که تا حد زیادی مناطق غربی کشورمان را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
 میرزائی قمی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اعلام این موضوع، پیش‌بینی کرده است که با ادامه روند حاضر، شاهد افزایش وقوع طوفان‌های ریزگرد در کشور خواهیم بود. ازاین‌رو فعال‌سازی دیپلماسی محیط‌زیست و همکاری با کشورهای دخیل در این پدیده به‌ویژه ترکیه، عراق و سوریه باهدف اتخاذ و اجرای اقدامات لازم به‌منظور مهار کانون‌های ریزگرد از اهمیت و ضرورت ویژه‌ای برخوردار است.