بلاگرها از آنچه می‌بینیم از ما دورترند
اینفلوئنسرها دنبال‌کننده‌های چندصدهزار نفری یا حتی بیش از میلیون نفری دارند و البته صفحاتشان منهای محتوایی که به مخاطبان تحویل می‌دهند، الگوهای بزرگی برای سبک زندگی است و مخاطبانشان سعی می‌کنند جزءبه‌جزء زندگی آنها را در زندگی خود پیاده کنند. از لباس‌هایی که آنها می‌پوشند الگو بگیرند. همان زیورآلات را استفاده کنند. به همان شکل تولد بگیرند. همان رستوران غذا بخورند. همان عکس‌ها را بگیرند و رفته‌رفته خودشان و زندگیشان را تبدیل به یک کپی دسته‌چندمی از بلاگر و یا اینفلوئنسر محبوبشان کنند. بی‌آنکه حواسشان باشد بلاگر روزبه‌روز پولدارتر خواهد شد، خانه بزرگتر و لوکس‌تری خواهد گرفت و دنبال‌کننده به مرور می‌بیند هرچه تلاش می‌کند بیشتر شبیه او شود از او دورتر خواهد شد و دیگر حتی توان کپی‌سازی از او را نخواهد داشت.
سال‌هاست که بارونق شبکه‌های اجتماعی افراد غیرسلبریتی که به عنوان بلاگر یا«اینفلوئنسر» نامیده می شوند با انجام یک مهارت در بخش‌های مختلف از مدل و غذا و سرگرمی تا سفر و تکنولوژی به صورت گسترده فعالیت‌هایی را انجام می‌دهند و به کسب درآمدهای هنگفت مشغولند. مهم‌تر از همه اینکه بدون هیچ شایستگی مشخص، حتی سواد یا مدرک معتبر بر روی مخاطب تأثیر می گذارند و تعیین می‌کنند چه بپوشیم، چه بخریم، چگونه رفتار کنیم؛ چطور تولد بگیریم و حتی چطور ازدواج کنیم…
«اینستاگرام در چند سال اخیر مورد توجه و استفاده بسیاری از کاربران بوده و این شبکه اجتماعی، چهره‌های مشهوری را تحت عنوان بلاگر یا اینفلوئنسر خلق کرده است. این چهره‌ها با ارضای هم‌زمان نیازهای عقلی، منطقی و عاطفی، افراد را به خود جذب کرده و از این فرصت علاوه بر درآمدزایی، برای انتقال نوعی سبک زندگی و مفاهیم فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مدنظر خود در قالب نرم و پنهان استفاده می‌کنند.» حسین میرزایی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این عبارت تأکید می کند: «بلاگرها از راه تولید محتوا در فضای مجازی با مخاطب خود ارتباط برقرار می‌کنند، این ارتباط پس از جذب تعداد قابل توجهی از دنبال‌کنندگان، به معرفی و فروش محصول، جذب تبلیغات و درآمدزایی منتهی می‌شود. مد و شیک پوشی و زندگی لوکس از جمله مهم‌ترین زمینه‌های کاری بلاگرهاست. انگیزه کسب درآمد و ثروت بیشتر، احساس آزادی و وابستگی به فضای مجازی، کسب شهرت و معروف شدن وتلاش برای کسب اعتبار اجتماعی از دلایل ورود به فضای بلاگری است. بلاگرها این امکان را دارند تا بر شیوه تغذیه، نوع پوشاک و پیروی از مد، نوع صحبت کردن و ادبیات گفتاری، دکوراسیون منزل، نوع وسیله نقلیه شخصی، شیوه‌های گذران اوقات فراغت، سبک مسافرت و رفتار‌ها و سبک تعاملات اجتماعی اثر بگذارند. با فعالیت بلاگرها می‌توان شاهد افزایش فرهنگ مصرف‌گرایی و تغییر سبک زندگی در جامعه بود.»
این استاد دانشگاه عنوان می‌کند: «آنچه بدیهی به نظر می‌آید این است که اکثر بلاگرها، صفحاتی دارند که افراد جامعه از آن بازدیدهای پرشمار دارند و بر شیوه زیست بسیاری اثرگذارند.
در این صفحات، تولید محتوا از سوی کسانی انجام می‌شود که عمدتا تخصصی ندارند و با استفاده از ابزار رسانه توانسته‌اند ذهن و زندگی مخاطب را در دست بگیرند، به‌تصویرکشیدن مسافرت‌ها، مهمانی‌ها، جشن تولدها و مراسم پرهزینه و پرزرق‌وبرق، جشن تعیین جنسیت، طراحی اتاق زایمان، جشن‌های عروسی، ماه گردها، سایت‌های شرط‌بندی و… همه و همه نوعی مصرف‌گرایی فزاینده را تشویق می‌کنند. آنها در زمینه های مختلفی بدون هیچ تخصص و مدرک مرتبطی فعالیت می کنند، بعضا بسیاری از آنها نه به سن قانونی رسیده‌اند و نه حتی مدرک تحصیلی مطلوبی کسب کرده اند. این بلاگر ها نمی‌توانند همه بخش های زندگی خود را به نمایش بگذارند بلکه فقط بخش هایی را به نمایش می گذارند که پر زرق و برق است و مخاطب را وادار به تقلید و پیروی می‌کند.»
آنان با اشتراک گذاشتن خصوصی‌ترین اتفاقات زندگی خود سعی در جذب مخاطب دارند و با ویدئوهای غیرواقعی باعث ایجاد چشم‌وهم‌چشمی، افزایش تجمل‌گرایی، سردی در روابط خانوادگی، طلاق عاطفی و حتی طلاق حقیقی می‌شوند. بسیاری از زنان با تأثیرپذیری از زندگی لاکچری بلاگرها، اعتمادبه‌نفس خود را ازدست‌داده و تصور می‌کنند
ظاهر زندگی همیشه خوشبخت بلاگرها حقیقت دارد. آنها وقتی ظاهر زندگی بلاگرها را با باطن زندگی خویش مقایسه می‌کنند دچار احساس شکست و ناکامی می‌شوند.
اما بلاگرها فقط روی زنان تأثیرگذار نیستند، بلکه مردان هم تحت تأثیر تصاویر خوش آب و رنگ آنها خیال می‌کنند که آنچه می‌بینند واقعی است و همین قیاس اشتباه با همسر خود باعث شده که نزاع‌های جدی میان زن و مرد شکل بگیرد. زنانی با موهای همیشه سشوار کشیده، با لباس‌هایی که انگار در مهمانی نشسته‌اند و همیشه طوری در عکس‌ها حضور دارند که انگار هیچ لحظه بهم ریخته و آشفته‌ای در زندگی ندارند.
کنشـگران ایرانـی در فضای مجازی، شـبکه اینسـتاگرام را بسـتری برای نمایش زندگـی روزانه، اشـتراک‌گذاری جنبه هـای جذاب سـبک زندگـی و ارائـه گزارشـی از تفریحات و لذت هـای خود می‌دانند. به‌این‌ترتیب، راهبردهـای نمایشـی کنشـگران در شـبکه اجتماعـی اینسـتاگرام، بیشـتر در جهت بازنمایی سـبک زندگی مدرن اسـت و کاربران نیـز به دنبـال محتواهـا، برنامه ها و شـبکه هایی می رونـد کـه جوابگـوی نیازهـا، ذائقه‌ها و علاقه منـدی آنـان باشـد. روشـن اسـت که هرچه میزان اسـتفاده از اینسـتاگرام و پیروی از بلاگرها بیشتر باشـد، تغییـر در سـبک زندگی نیز بیشـتر خواهـد بود.
مخاطبان فقط جذابیت‌های زندگی بلاگرها را می‌بینند
جامعه شناسان می گویند، «رسانه‌های مجــازی از جملــه اینســتاگرام در دنیــای امــروز بــا خلــق معیارهــای زیبایــی آرمانــی و غیرواقعــی، زمینــه ســاز نیازهــای کاذب در زنــان (بــه ویــژه دختــران جــوان) شــده و توجــه صــرف بــه زیبایی‌های ظاهــری را بـرای آنـان برجسـته نموده انـد. در حالی کـه توجـه بـه زیبایی‌های باطنـی در برجسـته سـازی محتـوا کمتـر موردتوجه قـرار گرفتـه اسـت. نتیجـه چنیـن فرآینـدی آن اسـت کـه زنانـی کـه بیشـتر در معـرض ایـن نـوع پیام هـای رسانه‌ای قــرار می‌گیرند و ایــن پیام هــا را درونــی می‌کنند، تمایــل بیشــتری بـرای انجـام جراحـی زیبایـی و تغییـر بـدن خـود نشـان می‌دهند و آمـار تـکان دهنـده جراحــی هــای زیبایــی در ایــران مؤید ایــن ماجــرا اســت. همچنین یکی از علت‌های استفاده بسیار زیاد از لوازم‌آرایشی در ایران نیز فعالیت همین فشن‌بلاگر‌ها و ارائه مدل‌های متعدد توسط این افراد است که این آموزش‌ها به خورد نسل نوجوان و جوان داده می‌شود و متأسفانه درحال‌حاضر نسل میانسال ما نیز در حال تأثیرگرفتن از این فضاست. این مسائل باعث ایجاد تعارض میان ارزش‌های فرهنگی و بومی کشور شده و احساساتی همچون خودزشت‌پنداری، خودکم‌بینی و احساس حقارت را در درون افراد ایجاد می‌کند. از هم گســیختگی بنیــان خانـواده، تنـش و تعـارض در روابـط زوجیـن و عـدم اعتمادبه‌نفس و بـروز اختلالات روان‌شناختی در زندگــی تنهــا بخشــی از آســیب هــای ایــن موضــوع اســت.»
جامعه شناسان بر این مهم تأکید می‌کنند که «بلاگرهای اینستاگرام با به اشتراک گذاشتن زندگی روزمره خود، سطح توقعات مخاطبان را افزایش می دهند و همین موضوع باعث بروز مشکلات بسیاری در بین خانواده ها می شود. آنها مدام به دنبال این هستند که لحظه‌به‌لحظه کارهای خود را با انتشار فیلم و یا عکس به مخاطبانشان نشان دهند، اما نکته حائز اهمیت اینجاست که مخاطبان نباید تحت تأثیر هر محتوایی قرار گیرند و اجازه دهند که شبکه های اجتماعی، نحوه تفکر و تصمیمات زندگیشان را در دست بگیرند.»
اگر صفحه بلاگرها را بررسی کنید، محتوای اغلب آنها در خرید‌ن، خوردن و پوشیدن و عکس گرفتن خلاصه می شود. اما درباره بلاگرها و شخصیت‌های فضای مجازی دو اصل وجود دارد، «اول اینکه آنها حقیقت زندگی خود را نشان نمی‌دهند. نکته بعدی این است که خیلی از حقایق زندگی خود را اغراق گونه نشان می‌دهند. این دو اصل همیشه در فضای مجازی مخصوصا در رابطه با چهره‌های مشهور، مشهود است چراکه اگر آنها بخواهند همه حقیقت زندگی خود را نشان دهند دیگر جذابیت‌هایی را که مخاطب دنبال آن است از دست می‌دهند. همین مسئله باعث می‌شود که مردم در الگو گرفتن و تغییر و تبدیل‌ها در زندگی، معمولا دچار خطاهای شناختی شوند.» این روایتی است که علیرضا لاور، مدرس دانشگاه و مشاور خانواده از تصویر زندگی بلاگرها ارائه می‌دهد. او معتقد است: «مخاطبان فقط نکات مثبت و جذابیت‌های زندگی بلاگرها را می‌بینند یعنی از پشت پرده و حقایق زندگی اطلاع و شناختی ندارند؛ همین باعث چالش می‌شود. مخاطب همیشه پیام مثبت و رشد را می‌بیند و هیچ فرازوفرودی و هیچ حرکت سینوسی را نمی‌بیند، این خود باعث می‌شود که مخاطب توان و طاقت در برابر شکست‌ها را از دست بدهد. نظر ما در مورد عموم مردم و دنبال‌کننده‌ها این است که اثرات این نوع دنبال کردن بلاگرها را نمی‌دانند و کیفیت زندگی مردم تحت تأثیر قرار می‌گیرد.»
ما را به خرید بیشتر وادار می‌کنند
فرهنگ مصرفی در ابتدا براساس حرص، چشم و هم چشمی و میل به تملک بنا شده بود اما امروزه این فرهنگ به نحوی طبیعی شده که گویی مصرف فزاینده «دی ان ای» ماست. صنعت تبلیغات مدت‌های مدید است که می‌داند مردم فقط به‌دلیل نیاز کالا نمی‌خرند. میل و لذت در این جا نقشی اساسی دارد و به همین دلیل دنیای سرمایه‌داری هر روز شروع به تولید میل‌های جدید می‌کند. در گذشته مصرف‌کنندگان تمایل داشتند فلان کالا را داشته باشند ولی چون نمی‌توانستند، صبر پیشه می‌کردند. اما امروز مردم به بلاگرهایی نگاه می‌کنند که دلشان می‌خواهد مثل آنها زندگی کنند. این واقعیت است که همه ما می‌خواهیم اندکی مثل چهره‌های مشهور باشیم. اگر سؤال شود که بلاگرها، اینفلوئنسرها و سلبریتی‌ها به چه کاری می‌آیند، یک پاسخ این است که «ما را به خرید بیشتر وادار کنند». بااینکه بسیاری از ما این حربه تجاری را می‌شناسیم اما زمانی که نوبت به خودمان می‌رسد، دانسته‌هایمان را کنار می‌گذاریم. درواقع، ما برای داشتن چیزهایی که چهره‌های مشهور دارند، خرید نمی‌کنیم، بلکه بسیاری از کالاها را می‌خریم تا مثل آنها باشیم. اگر اندکی بخواهیم منفی نگر باشیم، بلاگرها را می‌توانیم مزدورانی بدانیم که پول می‌گیرند تا پولی را که ما به سختی درآورده‌ایم، به‌راحتی خرج کنیم، آن هم خرج چیزی که نه به آن نیاز داریم و نه از کیفیت آن مطمئن هستیم و فقط چون فلان بلاگر زیبا، دل‌فریب، جذاب، همه‌چیزدان یا بامزه آن را تبلیغ کرده، آن را می‌خریم.
معصومه نصیری ،عضو هیئت‌علمی اندیشکده تحلیل گفتمان راهبردی دانشگاه امام صادق «ع» در این رابطه به «شفقنا» می گوید: «تلاش برای نمایشی شدن زندگی روزمره، کاری است که بلاگران انجام می‌دهند. از مهم ترین آسیب های زندگی بلاگرها، خلق ارزش جدید و سبک جدید زندگی است که باعث سوق دادن مخاطب به سمت مصرف‌گرایی و نمایشی شدن زندگی می‌شود. برهمین اساس اینفلوئنسر و یا بلاگرها در تلاش برای به نمایش کشیدن زندگی روزمره هستند و می‌خواهند دنیای آرمانی را با کارگردانی خود به تصویر بکشند. در واقع می‌خواهند خالق یک سبک و اثر جدید در اینستاگرام باشند و به قدری آن را تکرار می کنند که در ذهن مخاطب تثبیت
می شود. اما نیاز است تا کاربران بدانند بسیاری از این رفتارهایی که بلاگرها انجام می دهند، کارگردانی شده است. به این معنا که دارای سناریو و بازیگر است و قرار است تا موقعیتی را خلق کنند که منجر به آن نیاز و خواست مخاطب شود.»
سواد رسانه‌ای خود را بالا ببریم
این مدرس دانشگاه معتقد است: «مخاطب اگر از این مسئله مطلع شود و این تصور را نکند که هر آنچه می‌بیند، یک فضای واقعی است و افراد تنها برشی از زندگی خودشان را به تصویر می‌کشند، نسبت خود را با آن سبک و ماجرای کارگردانی شده بلاگرها تنظیم می کنند. کاربر باید این موضوع را درک کند که اصل ماجرا به دنبال خلق ارزش‌های جدید، زندگی نمایشی و رفتارهای نمایشی است. همچنین مخاطب باید بداند از احساسات و عواطف او برای تبادل کالا استفاده می شود که منجر به مصرف گرایی می شود. اینجاست که سواد رسانه ای می تواند به کاربر کمک کرده و به او قدرتی برای تحلیل و فهم و تشخیص بدهد که محتوای ارائه شده توسط بلاگرها، قرار است چه ارزشی را برای من نوعی ایجاد و چه سبک زندگی ای را خلق کرده و یا از بین ببرد.»
این عضو هیئت‌علمی با اشاره به دلایل بی توجهی بلاگرها به حریم خصوصی خود توضیح می‌دهد: «بقای افرادی چون بلاگرها و سلبریتی ها در دیده شدن و ماندن در فضای رسانه ای است. شاهدیم در برخی مواقع بسیاری از این بلاگرها به خاطر رفتاری مورد فحش و ناسزای کاربران قرار می گیرند، اما برای آن بلاگر اهمیتی ندارد و کار و روش خود را انجام می دهد، چرا که برای این‌جماعت، ماندگاری شرط اول است، ولو اینکه مورد تهدید، تمسخر، ناسزا و فحش قرار گیرند.»
آنفالو کنیم!
امیر مجرد، مشاور و کارشناس شبکه های اجتماعی و تحلیلگر اکوسیستم اینفلوئنسری نیز با اشاره به اقدامات سلبی مخاطبان در مواجه با اینفلوئنسرها، می گوید: «در نقش سلبی مهم‌ترین کار آنفالو کردن است که حداقلی‌ترین و بهترین کاری است که می‌توان انجام داد. شاید کسی بپرسد آنفالوی من یک نفر چه فایده‌ای دارد؟ خب این همان قصه قطره قطره جمع گردد است.
اما اینکه بر اساس چه مؤلفه‌ای آنفالو کنیم، تا زمانی که برای خود ارزشی قائل نشده و هدفمان از زندگی و روزمرگی و چیزهای دیگر مشخص نباشد، این‌طور چیزها برایمان جذاب است. یک قسمتش هم اصلادست خودمان نیست، پلتفرم اینستاگرام این مدلی است. مثلافضای اکسپلور فضایی است که هر چیزی به شما پیشنهاد می‌دهد. برای جلوگیری از این اتفاق شما می‌توانید در اکسپلور محتواهای نامناسبتان را ببندید، پاکسازی و متناسب با ذائقه‌تان شخصی‌سازی کنید. مثلااگر به دکوراسیون علاقه دارید، اکسپلوری متناسب با آن بسازید و ارزش‌سنجی کنید. مثلابگویید اگر من ۱۰اینفلوئنسر دنبال می‌کنم، ۵تایشان فقط روزمرگی می‌گذارند، گرچه دکوراسیون قشنگی هم دارند؛ پس آنفالو می‌کنم. ۵تای دیگر هم دکوراسیون قشنگی دارند و هم درباره دکوراسیون صحبت می‌کنند و گاهی هم روزمرگی می‌گذارند؛ پس کافی هستند. دغدغه ما به این سمت برود که خود ما از بلاگرها محتوای خوب مطالبه کنیم و کسانی که این مدلی نیستند را، آنفالو کنیم.»
اینفلوئنسر یا بلاگری می‌تواند یک صفحه باکیفیت و باشخصیت داشته باشد و روی خود، جامعه پیرامونش و آدم‌ها و برندها اثرگذار باشد. اما اینکه بلاگر چه مؤلفه‌هایی باید داشته باشد که ضریب نفوذش ارتقا پیدا کند و یک اتفاق بزرگ‌تری را رقم بزند، موضوعی است که امیر مجرد در قالب هفت بند به آن پاسخ می دهد: «۱- بلوغ شخصیت و بیزینس ۲- دارای قدرت اعتبار و شبکه اعتباری ساختن ۳- نفوذ که همان میزان و عمق تأثیرگذاری است. ۴- جریان‌ساز بودن. ۵- تغییر با واکنش، یعنی اینفلوئنسر سبب یک تغییر تدریجی یا واکنش آنی در مخاطب تخصصی یا عمومی شود. ۶- تخصص و مهارت ۷- منفعت عمومی»
اینفلوئنسر , بلاگرها , جذابیت‌های زندگی بلاگرها
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.