بزم موسیقی در میدان رزم
محمد عرفان رفیعی
پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ با خود دگرگونی در اکثر حوزههای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به وجود آورد و دراینبین هنر و موسیقی بیشترین تغییر را داشتند. موسیقی ساز و آوازو ترانه پیش از انقلاب، جای خود را به سرودهای انقلابی داد و این موضوع تا سال ۵۹ ادامه داشت. البته از یکسو، جریان موسیقی سنتی که رهبری آن بر عهده محمدرضا لطفی و حسین علیزاده در قالب گروه چاووش بود و از سوی دیگر ،جریان موسیقی پاپ که رهبری آن بر عهده محمد شمس، مجتبی میرزاده و بابک رادمنش بود، توانستند با تولیدات متعدد هنر خود را در خدمت انقلاب اسلامی گذاشته و به همین واسطه به اعتلای فرهنگ موسیقیایی کشور کمک کنند.با شروع جنگ تحمیلی، هنر موسیقی نیز رنگ و بوی تازهای به خود گرفت و به سرودهای انقلابی، نوحهخوانی و موسیقی حماسی نیز اضافه شد. این موسیقی هیچ شباهتی به موسیقی «بزمی» پیش از انقلاب نداشت و در قالب موسیقی «رزمی» باهدف شور و تهییج در میان رزمندگان در خط مقدم جبههها و همبستگی در میان مردم تولید میشد. این جریان جدید در موسیقی طرفداران بسیاری پیدا کرد و هنوز بعد از گذشت بیش از سه دهه، این آثار همچنان موردتوجه قرار میگیرد. با توجه به محدودیتهای آن سالها، بسیاری از سرودها بدون ساز و با گروه کُر اجرا میشد و بعضا از سازهای کوبهای- نظامی نیز استفاده شده است. از سال ۱۳۶۱ به بعد این محدودیت برداشته شد و از سازهای ایرانی و غربی در این سرودهها استفاده شد.
روایت شور، شوق و علاقه
«مارش» محبوبترین نوع موسیقی آن سالها بود که جدا از پادگانها، در آموزشگاهها، مدارس و مکانهای عمومی برای روحیه دهی عمومی اجرا میشد. معروفترین مارش دهه ۶۰ «مارش پیروزی» ساخته علیاکبر دلبری است که همزمان با پیروزی رزمندگان از رادیو و تلویزیون پخش میشد. در این دوره موسیقی دفاع مقدس فارغ از پخش مارشهای نظامی که اغلب آنها سازندگانی از کشورهای اروپایی داشت، بیشتر شامل اجرای نوحهها و سرودهای حماسی میشد که طی هشت سال دفاع مقدس سبب شد تا گنجینه ارزشمندی از نوحهها و سرودهای ماندگار ثبت و ضبط شود که بسیاری از آنها جوانهای کشور را نسبت به شرایط هجوم بیگانگان به مرز ایران آگاه میکرد و همواره از موسیقی برای تهییج و روحیه دادن به سربازان و همچنین هماهنگی آنها هنگام رژه (مارش) استفاده میشد. از ابتدای دهه شصت، شورای شعر و موسیقی صداوسیما متولی تولیدات موسیقیایی حماسی شد و به گفته محمد گلریز در مدت هفت سال بیش از۶۰۰ سرود با موضوع جنگ در این مرکز با نظارت هنرمندان بزرگی همچون فریدون شهبازیان و محمد بیگلریپور به مرحله تولید و پخش رسید که رکورد شگفتانگیزی در حوزه موسیقیهای آیینی و مناسبتی به شمار میآید.
در این دوره بعضی از موسیقیدانها نیز در جبههها حضور به عمل آوردند و برای تهییج روحیه رزمندگان به اجرای موسیقی پرداختند. افرادی چون: محمدرضا لطفی، سید خلیل عالی نژاد، کیخسرو پورناظری، کیهان کلهر، محمد گلریز و ارکستر سمفونیک نیز با رهبری نادر مرتضی پور و خوانندگی مهرداد کاظمی و اسفندیار قرهباغی در جبهههای مختلفی حضور به عملآورده است.
از اولین اجرا نزد امام تا حضور در جبههها
محمد گلریز که یکی از فعالترین هنرمندان موسیقی در این دوره است در ارتباط با فعالیت خود به «رسالت» چنین میگوید: یکی از افتخارات بنده در کارنامه هنریام همراهی نظام مقدس جمهوری اسلامی از ابتدای انقلاب بوده است بهطوریکه در بهمنماه سال ۱۳۵۷ و با ورود حضرت امام خمینی (ره) به کشور و حضور ایشان در بهشتزهرا، این افتخار نصیب بنده شد تا اولین سرود انقلاب اسلامی را در حضور ایشان بانام «برخیزید ای شهیدان» با سرودهای از
آقای حمید سبزواری و آهنگسازی آقای شاهنگیان اجرا کنم و این اتفاق سبب شد تا بهعنوان اولین خواننده فعالیت خود را در سازمان رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده و به مناسبتهای متفاوت آثاری را با همراهی دوستانم به ملت شریف ایران تقدیم نمایم و این اتفاق ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۵۹ جنگ تحمیلی به وقوع پیوست و این مسئله باعث شد تا رسالت من بهعنوان هنرمندی انقلابی دوچندان شود. وی در ادامه میافزاید: در همان سالها بود که با همکاری دوستانم آقایان مجتبی میرزاده، حمید سبزواری، احمدعلی راغب و … سرودهایی برای دفاع مقدس در دست تولید قرار دادیم و هرکدام بهنوبت به پخش رادیو و تلویزیون رسید و خدا را شاکرم که همواره موردحمایت ملت ایران واقع شد، اما یکی از خاطرهانگیزترین سرودهایی که هنوز پس از گذشت بیش از سه دهه لذت اجرای آن با من است و خوشحالم که در حافظه جمعی مردم کشورم باقیمانده است، سرود «خجسته باد این پیروزی» است که خلق آن خاطره جالبی دارد. به یاد دارم که حدود یکی، دو ماه پیش از عملیات بیتالمقدس بود که از سوی سازمان به ما سفارش دادند که یک پیروزی بزرگی در پیش داریم و باید یک سرود حماسی با این مشخصات بخوانیم، ولی ما نمیدانستیم به چه منظور است و برای کدام پیروزی؟! بههرتقدیر آقای احمدعلی راغب ملودی فوقالعاده زیبایی بر روی سروده مرحوم سبزواری ساختند و روانشاد مجتبی میرزاده که من خاطرات بسیار زیادی با ایشان دارم، ملودی آقای راغب را با تنظیم زیبای خودشان متحول کردند و رنگ و بوی دیگری به آن بخشیدند.
بهانهای برای آزادسازی خرمشهر
گلریز معتقد است که این اثر را بهصورت محرمانه دو ماه بایگانی کردند تا بالاخره عملیات بیتالمقدس توسط رزمندگان اسلام آغاز شد و منجر به پیروزی رزمندگان اسلام و آزادسازی خرمشهر شد. او همچنین خاطرنشان میکند: من آن روز در خیابان بودم و همینطور که فضای عمومی کشور همه گوش به اخبار رادیو داشتند تا خبرهای جنگ را اعلام کند، من نیز شنونده اخبار بودم که آقای کریمی گوینده توانای رادیو خبر آزادسازی خرمشهر را با این جمله اعلام کرد: «شنوندگان عزیز توجه فرمایید؛ خونینشهر، شهر خون آزاد شد.» تمام شهر غرق در شادی و شور شد و مردم سر از پا نمیشناختند که بهیکباره رادیو سرود « خجسته باد این پیروزی» را پخش کرد. خدا شاهد است که هیچ موقع دیگر نتوانستم و نمیتوانم حس و حال آن لحظه را دریابم، حس و حال عجیبی بود. پخش این سرود شادی مردم را مضاعف کرد و خدا را شاکرم که توانستم اولین سرود فتح خرمشهر را اجرا کنم و استقبال مردم ایران را به همراه داشته باشم. این سرود در یکی از گوشههای آواز بیات ترک به نام «روحالارواح» ساختهشده است که خداوند مجتبی میرزاده را رحمت کند؛ چراکه تنظیم این سرود شاهکار موسیقیایی است. این را من نمیگویم، بلکه خیلی از اساتید و کسانی که این موسیقی را گوش دادهاند و اهلفن موسیقی هستند میگویند.
دفاع مقدس , محمد عرفان رفیعی , محمد گلریز , موسیقی
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.