نفیسه امامی
امروزه در دنیایی که فناوری‌ها حرف اول را می‌زنند، کسب‌وکارهای استارتاپی و نوآورانه از مؤثرترین عوامل پیشرفت اقتصادی محسوب می‌شوند. اهمیت ویژه استارتاپ‌ها در رشد اقتصادی کشورها موجب گرایش به گسترش فرصت‌ها و ظرفیت‌ها در این زمینه شده و توانمندی این شرکت‌ها در حل مشکلات و پاسخ به نیازهای جامعه در حوزه‌های مختلف اقتصادی و اشتغال‌زایی، باعث گرایش جوامع به حمایت از این دسته از کسب‌وکارها شده است.
سرمایه‌ انسانی خلاق و نوآورانه یکی از مهم‌ترین الزامات  اقتصاد دانش ‌بنیان است كه می‌تواند به عنوان بخشی از بزرگ‌ترین دارایی‌ كشور موردتوجه قرار گیرد، آن‌هم در شرایطی که کشور ما با وجود نیروی جوان تحصیلکرده و مستعد و سوق دادن آن‌ها به سمت فعالیت‌های کارآفرینی پیشرفت اقتصادی چشمگیری کسب کند.شرکت‌های دانش بنیان در کشور به تدریج اهمیت خود را به رخ کشیده‌اند و به تعداد آن‌ها در یک دهه اخیر نیز اضافه شده است، اما در کنار وجود همه چالش‌های راه‌اندازی کسب‌وکار در کشور، عدم وجود زیرساخت‌های لازم در عرصه فناوری بعضا باعث دلسردی کارآفرینان شده است.  
مشکل تأمین مالی و جذب سرمایه‌گذار، دریافت مجوزهای گوناگون، کیفیت پایین زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی مانند پهنای باند و سرعت اینترنت، بالا بودن قیمت خدمات فناوری اطلاعات و عدم اعتماد به تولیدات داخلی باعث شده شرکت‌های دانش بنیان نتوانند در اقتصاد کشور توسعه جدی پیدا کنند. 
با وجود اقدامات و تلاش‌های اخیر برای حمایت از این نوع  کسب‌وکارها به خصوص در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، هنوز چالش‌های فراوانی در راه گسترش آن‌ها در کشور وجود دارد. این در حالی است که دولت می‌تواند با ریل‌گذاری و فراهم آوردن راهبردهای صحیح و مناسب، تسهیلات لازم را برای ارتقای شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها ایجاد كند.در ایران به لحاظ وجود افراد کارآفرین، خلاق و ایده پرداز  ظرفیت‌های خوبی وجود دارد، کما اینکه استارتاپ‌های موفقی هم در کشور مشغول به فعالیت هستند. این گروه از کسب‌وکارها امیدوارند با روی کار آمدن دولت جدید، ظرفیت‌های جدیدی برای حمایت مستمر از شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپی محقق شود و دولت به عنوان بازویی قدرتمند در حمایت از کالاهای تولیدشده توسط  کارآفرینان نقش بیشتری بازی کند. 
به‌طور قطع در سال‌های پیش رو فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه به  تدریج جای اقتصاد بر پایه فروش نفت را خواهند گرفت و از حالا برای آن زمان باید برنامه‌ریزی و آینده‌نگری داشت تا حداقل فضا برای بهره‌برداری اقتصاد داخلی از اقتصاد دانش بنیان فراهم آید.
  ارائه تسهیلات تنها راه حمایت نیست
سعید اشتیاقی، کارآفرین و عضو اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به ضرورت داشتن نگاه تخصصی به حوزه‌های استارتاپی و دانش بنیان در دولت بعدی گفت: دولت جدید باید نقش تسهیل گری
داشته باشد و این توصیه به معنای پرداخت وام‌ها به این شرکت‌ها نیست. بسیاری از کسب‌وکارهای استارتاپی با وجود همه مشکلات در ابتدا بدهکاری نداشتند، اما به علت دریافت وام‌های دولتی و عدم اعتبارسنجی به شرکت‌های درخواست‌کننده، با حجم بالایی از بدهی روبه‌رو شدند. 
وی نقش شورا و شهرداری‌ها را برای ایجاد سهولت بیشتر در راه‌اندازی استارتاپ‌ها مهم ارزیابی کرد و افزود: شهرداری‌ها از فضاها و امکانات ویژه شهری برخوردارند که می‌توانند در اختیار کارآفرینان قرار دهند، اما در بسیاری از مواقع شهرداری در مقابل کسب‌وکارها ایستادگی می‌کند چون آن فضا تغییر کاربری برای اداری پیدا نکرده است. اقتصاد ما با مشکل بیکاری روبه‌رواست و باید برای مقابله با آن از فضاهای شهری استفاده شود. 
اشتیاقی اضافه کرد: شهرداری‌ها سوله‌های زیادی دارند که می‌تواند برای اقدامات فناورانه شهری و یا شهر هوشمند اختصاص پیدا کند و از این طریق از استارتاپ‌هایی که در این عرصه فعال هستند، پشتیبانی شود.وی عملکرد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را در حمایت از کسب‌وکارهای نوآورانه قابل‌قبول دانست و گفت: اکنون اکوسیستم استارتاپ‌ها شکل گرفته است و بسیاری از شرکت‌ها وارد مجموعه‌های کارآفرینی شده‌اند، اما از شکل‌گیری ایده تا کسب درآمد خلأ بزرگی وجود دارد و بیشتر شتاب‌دهنده‌های بزرگ موردحمایت سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند. 
عضو اتاق بازرگانی تهران یادآور شد: معاونت علمی اقدامات خوبی مانند برگزاری نمایشگاه نوآوری اینوتکس در فضای باز را انجام داد و باعث شد نتیجه فعالیت‌های نوآورانه در معرض دید قرار بگیرد. این معاونت در دوره حضور آقای ستاری در قامت مدیریت روند خوبی را طی کرده است.
این کارآفرین اقتصادی با بیان اینکه اقتصاد ما دارای مشکلات و چالش‌های زیادی است، افزود: اقتصاد کشور نیازمند جراحی است و برای این کار باید نرخ ارز، بهره بانکی و حامل‌های انرژی واقعی شود. کشور از سال‌های گذشته دارای تورم دورقمی و رشد نقدینگی بوده است که باید به شکل ساختاری اصلاح شود. سرمایه‌گذاری خارجی هم توأم با سرمایه‌گذاری داخلی حرکت کند، درحالی‌که ما نتوانستیم سرمایه‌های داخلی را حفظ کنیم و بخش زیادی از سرمایه‌ها به کشورهای دیگر منتقل شد. اشتیاقی نقش اینترنت و فضای مجازی را در کسب‌وکارهای نوآورانه بسیار مهم و ضروری عنوان کرد و افزود: حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد این نوع از کسب‌وکارها در بستر اینترنت قرار دارند، ولی ما از نظر پهنای باند اینترنت بعضا به مشکل برخورد می‌کنیم، ضمن اینکه فیلترینگ هم بسیار ضربه زننده است. در دوره‌ای که اینترنت کشور قطع بود بسیاری از کارهای دیجیتال که مشتری‌های خارجی داشتند، آسیب دیدند و دولت آینده باید نگاه درستی به این اکوسیستم داشته باشد. 
 لزوم جذب سرمایه‌گذار
راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوآورانه همان‌طور که با سختی‌های زیادی ازجمله تأمین مالی و دریافت مجوزهای مختلف روبه‌رواست، نیازمند بازار فروش برای محصول تولیدشده و درآمدزایی برای ادامه فعالیت است. دولت به عنوان بازیگری قدرتمند و صاحب سرمایه می‌تواند در جهت حمایت از این کسب‌وکارها اقدام به خرید محصولات باکیفیت شرکت‌های دانش بنیان کند و از واردات کالاهای مشابه خارجی ممانعت به عمل آورد. 
علیرضا جاوید عربشاهی، مشاور کسب‌وکار و مدیر مرکز رشد فناوری پارک علم و فناوری خراسان رضوی با اشاره به لزوم حمایت دولت از تولیدات شرکت‌های 
دانش بنیان به «رسالت» گفت: دولت باید اولویت استفاده از محصولات فناورانه را به تولیدات داخلی بدهد درحالی‌که بعضا تعدادی از نهادها و دستگاه‌ها به جای استفاده از محصول داخلی باکیفیت مناسب و قیمت کمتر از مشابه خارجی، اقدام به واردات آن می‌کنند.
وی ادامه داد: دولت باید تمام‌قد در حمایت از شرکت‌های دانش بنیان بکوشد و وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، رفاه و نفت می‌توانند مشتریان خوبی برای محصولات دانش بنیان باشند. نباید حمایت دولتی فقط منوط به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری باشد بلکه این عزم باید در همه هیئت دولت پررنگ‌تر شود. 
وی با بیان اینکه مهم‌ترین نهادی که در دولت برای اشتغال شرکت‌های دانش بنیان در حال فعالیت است، معاونت علمی و فناوری است، افزود: معاونت علمی تنها بخش دولتی است که به‌طور ویژه از شرکت‌های دانش بنیان حمایت می‌کند. بعضی از وزارتخانه‌ها بوروکراسی طولانی برای کمک به این شرکت‌ها دارند و چابکی لازم را ندارند، اما معاونت علمی تنها نهادی است که هم چابک بوده و هم معافیت‌های مالیاتی و گمرکی و مسائل مربوط به تأمین اجتماعی را پیگیری می‌کند و خدمات دیگری ازجمله مشاوره و توسعه بازار را هم انجام می‌دهد. 
جاوید عربشاهی با اشاره به حمایت‌های مالی که در قالب تسهیلات از شرکت‌های دانش بنیان می‌شود، گفت: خوشبختانه صندوق حمایت از شکوفایی تسهیلات خوبی به شرکت‌های دانش بنیان پرداخت می‌کند، اما روند پرداخت باید تسریع شود. بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان که در پارک‌های فناوری مستقر هستند طی دو تا سه سال باید از این مرکز خارج شوند و در داخل شهر یا شهرک‌های صنعتی فعالیت کنند، اما باز هم باید مورد حمایت قرار بگیرند. 
وی شکل‌گیری شرکت‌های دانش بنیان در کشور را مستمر و رو به افزایش دانست و افزود: کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت معاونت علمی  طی یک دهه گذشته در حدود  ۶ هزار و ۳۰ شرکت دانش بنیان شناسایی کرده است که به سه نوع دسته‌بندی می‌شوند. این ۶ هزار شرکت قابلیت تبدیل شدن به ۴۰ هزار شرکت را دارند، اما باید زیرساخت‌های لازم، تسهیلات کافی و قوانین حمایتی برای بهبود فضای کسب‌وکار فراهم شود. این مشاور کسب‌وکار، جذب سرمایه برای تولید محصولات شرکت‌های دانش بنیان را مهم ارزیابی کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در ایران به تدریج به سمت حمایت از حوزه‌های دانش فنی پیش می‌رود، اما سرمایه‌گذاری در گذشته در کشور به‌طور سنتی بوده و سرمایه‌گذار حاضر به ریسک‌پذیری نیست. سرمایه‌گذاران باید به سمت حمایت از استارتاپ‌ها حرکت کنند و درعین‌حال خطرپذیر باشند. 
وی اضافه کرد: استارتاپ‌ها نیاز به سرمایه‌گذار سنتی ندارند بلکه نیازمند به سرمایه‌گذاری هستند که پرتفویی از استارتاپ‌ها داشته باشد و قطعا اگر به‌طور کامل زیان ده نباشند، می‌توانند سودهای بالایی را بدهند. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و پارک فناوری   فارغ‌التحصیلان را به سمت فعالیت برای فناوری‌های نوپای جدید در حوزه‌های دستگاه‌های دیجیتالی و هوش مصنوعی تشویق می‌کند که در آینده استارتاپ‌ها به آن‌ها نیاز دارند. اکنون دانشجویان در دانشگاه‌های فنی و مهندسی بر روی این عرصه‌ها در حال فعالیت هستند و موج خوبی هم راه افتاده است.جاوید عربشاهی در پایان ظرفیت کشور را به لحاظ کسب دانش قابل‌رقابت با دانشگاه‌های دیگر دنیا دانست و افزود: مشکل کشور ضعف در سرمایه‌گذاری است و اگر سرمایه‌گذاران رشد شرکت‌ها را افزایش دهند به‌طور قطع این شرکت‌ها می‌توانند جهانی شوند، چون ما به لحاظ فنی و دانشی هیچ کمبودی نسبت به کشورهای پیشرفته نداریم.