اخبار ویژه »
شناسه خبر : 27447
پرینتخانه » فرهنگی, مطالب روزنامه, ویژه
تاریخ انتشار : 28 مرداد 1399 - 7:51 |
بررسی نقش مداحان و مردم در برپایی هرچه باشکوه‌تر عزاداری ماه محرم
بازنمایی فضای هیئت‌ها در خانه
محرم امسال محرم بسیار متفاوتی است. محرمی است که تابه‌حال تجربه‌اش را نداشتیم و عین آن را ندیده بودیم. آخر عادت کرده بودیم به پیشوازش رفتن.
حسن شجاعی- دبیر گروه فرهنگی
محرم امسال محرم بسیار متفاوتی است. محرمی است که تابه‌حال تجربه‌اش را نداشتیم و عین آن را ندیده بودیم. آخر عادت کرده بودیم به پیشوازش رفتن. زودتر از موعد کوچه و خیابان را سیاه‌پوش و هیئت‌های کوچک و بزرگ را علم کنیم. زودتر از همیشه علم و کتل‌ها را کنار هم ردیف‌کنیم و برای آغاز دهه محرم مشتاقانه نوحه‌های قدیم و جدید را زمزمه کنیم. اما امروز بلایی منحوس قصد دارد تا این رشته را که سری دراز دارد پاره کند و دل و دینمان را بلرزاند. مگر می‌شود؛ مگر می‌شود محرم و عاشورا برسد و دل به حسین و عزاداریش نسپرد؟ هرچه باشد؛ منحوس باشد یا نباشد این دل حسینی است و برای حسین اش دل‌وجان می‌دهد. برای پاسداشت یادو نام حسین اش تدبیر می‌کند، اما کوتاه نمی‌آید. حیف است هزارواندی سال است که این رشته محبت بسته‌شده و گسستن آن ناشدنی است. شاید در طول دوران هرازگاهی کم‌رنگ شده باشد اما بی‌رنگ نشده. کرونا هست که هست، ما حسینی هستیم و برای حسین‌مان جان می‌دهیم. دلمان نمی‌خواهد یک‌وقت در گوشه‌ای از تاریخ بنویسند مردمانی بودند که به خاطر ویروسی منحوس عزاداری سروروسالارشان را بی‌رمق برگزار کردند. در این عصر و دوران، صاحب‌عزا خود ابزار برپایی خیمه عزا را فراهم کرده و خودش حواسش هست که عاشقانش را در صحرای بلا تنها نگذارد. اینک به‌لطف فضای مجازی می‌توان حسینی بود و حسینی عزاداری کرد.
روز گذشته از جایگاه و اهمیت فضای‌مجازی و برپایی هیئت‌های مجازی نوشتیم و اشاره کردیم که «این روزها که در دوران کرونایی قرار داریم و حسب ضرورت نیاز است تا از تجمعات کاسته شود، ترویج فرهنگ عاشورا بایستی از منظری دیگر صورت گرفته و با استفاده از تکنولوژی‌های روز این موضوع در بین نسل جوان توسعه و تعمیق یابد.» نوشتیم که «رسانه‌های جدید و فضاهای موبایلی فرصت مناسبی را برای مردم فراهم می‌کنند تا ضمن حفظ دستورالعمل‌های بهداشتی، از تمامی ظرفیت‌های فرهنگی این روزهای عزیز استفاده شود.» اما امروز از زاویه‌ای دیگر قصد داریم به عزاداری در ایام کرونایی بپردازیم و از وظایف و تکالیف عزادار و مداح و سخنران بگوییم. این‌که چه الزاماتی باید وجود داشته باشد تا عزاداری ما رنگ‌وروی حسینی داشته باشد و اگر دور هم نیستیم اما از هم دور نباشیم.
محمد لسانی پژوهشگر و کارشناس فرهنگ و رسانه در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به این‌که اساس عزاداری‌های ما از قبل این‌چنین بوده که مداحی بر فضا و محیط سیطره داشت و اینک این فرصت وجود ندارد و باید به شکل مجازی این اتفاق صورت گیرد گفت: مداحی در دوران کرونا نیازمند فضائی جدید و مکانیزمی تازه در خصوص چینش مؤلفه‌های عزاداری است زیرا پیش‌ازاین مداحان در محیط و فضای باز نگاه‌شان به محیط و مردم بود اما اینک این موقعیت وجود ندارد و باید بر این مبنا مؤلفه‌های تازه‌ای برای مداحی تعریف شود.
وی ادامه داد: پیش‌ازاین نیز رسانه‌ها نقش پوششی داشتند و رویدادها و عزاداری‌ها را پوشش می‌دادند اما اینک با رسانه‌هایی مواجهیم که باید تولید محتوا داشته باشند و به‌این‌ترتیب رسانه‌های تولیدی از رسانه‌های پوششی سبقت‌گرفته و همین موضوع وظیفه آن‌ها را دشوارتر می‌سازد.
لسانی خاطرنشان کرد: باید در نظر داشت که چه در دوران قبل از کرونا و چه پس‌ازآن هدف کسب فیض از حادثه عاشورا بود و این اتفاق با عزاداری به‌صورت های مختلف انجام می‌شد، بنابراین هدف تغییر نکرده اما شیوه وصول به هدف و جنبه‌های ابزاری آن تغییر کرده و باید براین اساس مبنای عزاداری‌ها را در این دوران تعریف کرد. پیش‌ازاین محیط نقش انسان‌ساز داشت اما در این شرایط و فضای رسانه‌ای جدید نقش‌ها تغییر کرده‌اند اما نباید اجازه داد نقش انسان‌ساز محیط تغییر چندانی یابد. به نظر می‌رسد باید در این فضا شأن و شئون رسانه عوض شود و اهمیت مخاطب بیش از گذشته موردتوجه قرار گیرد.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: پیش‌ازاین همه از نقش مداح و واعظ در عزاداری‌های مجازی سخن به میان می‌آوردند اما در حال حاضر باید توجه داشت که عزاداران هم باید در این فضای تازه آداب و رفتار عزاداری را بیاموزند و آن را تمرین کنند. در این فضا دو موضوع هست که باید تفاوت آن مشخص شود. ما در آداب و رفتارهای اجتماعی در فضای‌مجازی واژه‌ای داریم به نام «نتیکت» که آداب و تشریفات و مجموعه باید‌ها و نباید‌هایی است که در شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات وجود دارد و باید موردتوجه قرار گیرند. از سوی دیگر واژه «اتیکت» را هم داریم که به‌نوعی چارچوب رفتاری تلقی می‌شود. باید در نظر داشت که در فضای مجازی باید به شکلی عمل کرد که به محیط انسان‌ساز تبدیل شود و این اتفاق در فضای مجازی راحت‌تر از فضا و محیط عادی روی می‌دهد.
لسانی در پاسخ به این سؤال که آداب عزاداری در فضای مجازی از سوی عزاداران باید چگونه باشد گفت: در مراسم عزاداری عمومی عرف اجتماعی حاکم است و رفتارهای اجتماعی بررفتارهای شخصی ما غلبه دارند اما باید توجه کرد که در عزاداری‌های مجازی که در محیط‌های خصوصی و منازل انجام می‌شود این الزامات متصور نیست اما افراد می‌توانند با فراهم ساخت الزامات لازم و رعایت آداب نظیر پوشیدن لباس مشکی، کم کردن نور اتاق‌ها و رفتاری ازاین‌دست فضا و محیط را به سمت عزاداری محیطی سوق دهند. به عقیده من باید در این موضوعات خلاقیت به خرج داد و با ایده پردازی شرایطی را فراهم کرد که از برکات این ماه عزیز بتوان نهایت بهره را برد به‌نحوی‌که از جوشش وجنبش عزاداری‌ها کاسته نشده و در قالب یک رفتار سازمانی تنزل پیدا نکند. در این خصوص رسانه‌ها هم نقش فرهنگ‌سازی و مهمی دارند که این نوع عزاداری را برجسته کرده و به مخاطبان ایده‌های مختلف برای برپایی عزاداری‌های خانگی را آموزش دهند و مداحان و وعاظ نیز در این قالب از خلاقیت بهره برده و فضای معنوی لازم را ایجاد نمایند.
وی تصریح کرد: من پیشنهاد می‌کنم محیط هیئت‌ها در خانه‌ها بازآفرینی شود و با اقتباس از الگوهای مناسب، هیئت‌ها را در خانه با توجه به فضا و امکانات احیا کنیم تا ان شاءالله به لطف خدا و عنایت صاحب این ماه، بتوانیم از الطاف و برکات عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین‌علیه‌السلام بیشترین بهره را ببریم.
محرم امسال محرم بسیار متفاوتی است. محرمی است که تابه‌حال تجربه‌اش را نداشتیم و عین آن را ندیده بودیم. آخر عادت کرده بودیم به پیشوازش رفتن. زودتر از موعد کوچه و خیابان را سیاه‌پوش و هیئت‌های کوچک و بزرگ را علم کنیم. زودتر از همیشه علم و کتل‌ها را کنار هم ردیف‌کنیم و برای آغاز دهه محرم مشتاقانه نوحه‌های قدیم و جدید را زمزمه کنیم. اما امروز بلایی منحوس قصد دارد تا این رشته را که سری دراز دارد پاره کند و دل و دینمان را بلرزاند. مگر می‌شود؛ مگر می‌شود محرم و عاشورا برسد و دل به حسین و عزاداریش نسپرد؟ هرچه باشد؛ منحوس باشد یا نباشد این دل حسینی است و برای حسین اش دل‌وجان می‌دهد. برای پاسداشت یادو نام حسین اش تدبیر می‌کند، اما کوتاه نمی‌آید. حیف است هزارواندی سال است که این رشته محبت بسته‌شده و گسستن آن ناشدنی است. شاید در طول دوران هرازگاهی کم‌رنگ شده باشد اما بی‌رنگ نشده. کرونا هست که هست، ما حسینی هستیم و برای حسین‌مان جان می‌دهیم. دلمان نمی‌خواهد یک‌وقت در گوشه‌ای از تاریخ بنویسند مردمانی بودند که به خاطر ویروسی منحوس عزاداری سروروسالارشان را بی‌رمق برگزار کردند. در این عصر و دوران، صاحب‌عزا خود ابزار برپایی خیمه عزا را فراهم کرده و خودش حواسش هست که عاشقانش را در صحرای بلا تنها نگذارد. اینک به‌لطف فضای مجازی می‌توان حسینی بود و حسینی عزاداری کرد.
روز گذشته از جایگاه و اهمیت فضای‌مجازی و برپایی هیئت‌های مجازی نوشتیم و اشاره کردیم که «این روزها که در دوران کرونایی قرار داریم و حسب ضرورت نیاز است تا از تجمعات کاسته شود، ترویج فرهنگ عاشورا بایستی از منظری دیگر صورت گرفته و با استفاده از تکنولوژی‌های روز این موضوع در بین نسل جوان توسعه و تعمیق یابد.» نوشتیم که «رسانه‌های جدید و فضاهای موبایلی فرصت مناسبی را برای مردم فراهم می‌کنند تا ضمن حفظ دستورالعمل‌های بهداشتی، از تمامی ظرفیت‌های فرهنگی این روزهای عزیز استفاده شود.» اما امروز از زاویه‌ای دیگر قصد داریم به عزاداری در ایام کرونایی بپردازیم و از وظایف و تکالیف عزادار و مداح و سخنران بگوییم. این‌که چه الزاماتی باید وجود داشته باشد تا عزاداری ما رنگ‌وروی حسینی داشته باشد و اگر دور هم نیستیم اما از هم دور نباشیم.
محمد لسانی پژوهشگر و کارشناس فرهنگ و رسانه در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به این‌که اساس عزاداری‌های ما از قبل این‌چنین بوده که مداحی بر فضا و محیط سیطره داشت و اینک این فرصت وجود ندارد و باید به شکل مجازی این اتفاق صورت گیرد گفت: مداحی در دوران کرونا نیازمند فضائی جدید و مکانیزمی تازه در خصوص چینش مؤلفه‌های عزاداری است زیرا پیش‌ازاین مداحان در محیط و فضای باز نگاه‌شان به محیط و مردم بود اما اینک این موقعیت وجود ندارد و باید بر این مبنا مؤلفه‌های تازه‌ای برای مداحی تعریف شود.
وی ادامه داد: پیش‌ازاین نیز رسانه‌ها نقش پوششی داشتند و رویدادها و عزاداری‌ها را پوشش می‌دادند اما اینک با رسانه‌هایی مواجهیم که باید تولید محتوا داشته باشند و به‌این‌ترتیب رسانه‌های تولیدی از رسانه‌های پوششی سبقت‌گرفته و همین موضوع وظیفه آن‌ها را دشوارتر می‌سازد.
لسانی خاطرنشان کرد: باید در نظر داشت که چه در دوران قبل از کرونا و چه پس‌ازآن هدف کسب فیض از حادثه عاشورا بود و این اتفاق با عزاداری به‌صورت های مختلف انجام می‌شد، بنابراین هدف تغییر نکرده اما شیوه وصول به هدف و جنبه‌های ابزاری آن تغییر کرده و باید براین اساس مبنای عزاداری‌ها را در این دوران تعریف کرد. پیش‌ازاین محیط نقش انسان‌ساز داشت اما در این شرایط و فضای رسانه‌ای جدید نقش‌ها تغییر کرده‌اند اما نباید اجازه داد نقش انسان‌ساز محیط تغییر چندانی یابد. به نظر می‌رسد باید در این فضا شأن و شئون رسانه عوض شود و اهمیت مخاطب بیش از گذشته موردتوجه قرار گیرد.
این کارشناس فرهنگی ادامه داد: پیش‌ازاین همه از نقش مداح و واعظ در عزاداری‌های مجازی سخن به میان می‌آوردند اما در حال حاضر باید توجه داشت که عزاداران هم باید در این فضای تازه آداب و رفتار عزاداری را بیاموزند و آن را تمرین کنند. در این فضا دو موضوع هست که باید تفاوت آن مشخص شود. ما در آداب و رفتارهای اجتماعی در فضای‌مجازی واژه‌ای داریم به نام «نتیکت» که آداب و تشریفات و مجموعه باید‌ها و نباید‌هایی است که در شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات وجود دارد و باید موردتوجه قرار گیرند. از سوی دیگر واژه «اتیکت» را هم داریم که به‌نوعی چارچوب رفتاری تلقی می‌شود. باید در نظر داشت که در فضای مجازی باید به شکلی عمل کرد که به محیط انسان‌ساز تبدیل شود و این اتفاق در فضای مجازی راحت‌تر از فضا و محیط عادی روی می‌دهد.
لسانی در پاسخ به این سؤال که آداب عزاداری در فضای مجازی از سوی عزاداران باید چگونه باشد گفت: در مراسم عزاداری عمومی عرف اجتماعی حاکم است و رفتارهای اجتماعی بررفتارهای شخصی ما غلبه دارند اما باید توجه کرد که در عزاداری‌های مجازی که در محیط‌های خصوصی و منازل انجام می‌شود این الزامات متصور نیست اما افراد می‌توانند با فراهم ساخت الزامات لازم و رعایت آداب نظیر پوشیدن لباس مشکی، کم کردن نور اتاق‌ها و رفتاری ازاین‌دست فضا و محیط را به سمت عزاداری محیطی سوق دهند. به عقیده من باید در این موضوعات خلاقیت به خرج داد و با ایده پردازی شرایطی را فراهم کرد که از برکات این ماه عزیز بتوان نهایت بهره را برد به‌نحوی‌که از جوشش وجنبش عزاداری‌ها کاسته نشده و در قالب یک رفتار سازمانی تنزل پیدا نکند. در این خصوص رسانه‌ها هم نقش فرهنگ‌سازی و مهمی دارند که این نوع عزاداری را برجسته کرده و به مخاطبان ایده‌های مختلف برای برپایی عزاداری‌های خانگی را آموزش دهند و مداحان و وعاظ نیز در این قالب از خلاقیت بهره برده و فضای معنوی لازم را ایجاد نمایند.
وی تصریح کرد: من پیشنهاد می‌کنم محیط هیئت‌ها در خانه‌ها بازآفرینی شود و با اقتباس از الگوهای مناسب، هیئت‌ها را در خانه با توجه به فضا و امکانات احیا کنیم تا ان شاءالله به لطف خدا و عنایت صاحب این ماه، بتوانیم از الطاف و برکات عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین‌علیه‌السلام بیشترین بهره را ببریم.
برچسب ها
حسن شجاعی , عزاداری امام حسین(ع) , محرم
به اشتراک بگذارید
https://resalat-news.com/?p=27447
تعداد دیدگاه : دیدگاه‌ها برای بازنمایی فضای هیئت‌ها در خانه بسته هستند
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.