اُمیکرون؛ فصل تازه چالش‌های کرونایی
گروه اجتماعی
ما می‌دانیم که زمان زیادی نداریم و اُمیکرون خیلی زود به سویه غالب در کشور تبدیل می‌شود و می‌دانیم که قدرت سرایت بسیار بالاتری نسبت به سویه‌های دیگر دارد. حتی این را هم می‌دانیم و شنیده‌ایم که ترکیب ویروس دلتا با اُمیکرون می‌تواند به بروز سویه‌ای به‌نام دلمیکرون منجر شود. هرچند این موضوع در مجامع علمی تأيید نشده است. به‌هرروی آنچه مسلم بوده این است که خطر سویه جدید را باید جدی گرفت، بااین‌وجود خبری از محدودیت‌های تازه و سختگیرانه نیست و کارشناسان پیش‌آگهی داده‌اند که اگر همانند تجارب پیشین، با کُندی و بی‌عملی حرکت کنیم، تا ۲ هفته دیگر پیک بعدی از راه می‌رسد.
خطر این سویه آن‌چنان بالاست که سازمان جهانی بهداشت در به‌روزرسانی گزارش اپیدمیولوژیک هفتگی بیماری کووید ۱۹ به شواهدی اشاره دارد که نشان می‌دهد، «سویه اُمیکرون در مقایسه با دلتا در مدت دو تا سه روز دو برابر می‌شود و خطر آن همچنان زیاد است.» به‌رغم آنکه میزان کشندگی اُمیکرون به نسبت دلتا کمتر است اما به علت فراوانی ابتلا، این نگران وجود دارد که میزان بستری‌ها و مرگ‌ومیرها افزایش یابد و عملا این سویه باقدرت سرایت بسیار بالا شروع پیک جدید در کشور را رقم خواهد زد.
به همین علت، توصیه‌ها مبتنی بر ضرورت اعمال تدابیر لازم برای مقابله با اپیدمی و کنترل مرزها و اقداماتی مانند رعایت پروتکل‌های بهداشتی، افزایش سطح پوشش واکسیناسیون و تزریق دزهای بعدی است.
اکنون برخی کشورها در حال تزریق دز چهارم هستند؛ چراکه با ورود واریانت‌های جدید، اثربخشی برخی واکسن‌ها کاهش می‌یابد و باید تزریق دزهای یادآور را در دستور کار قرار داد. آن‌طور که علیرضا زالی- رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مطرح کرده، ضرورت استفاده از دز چهارم واکسن کرونا همچنان غیرقابل‌پیش‌بینی است ولی به نظر می‌رسد اگر واکسیناسیون دز سوم به‌کفایت لازم برسد، حجم قابل‌توجهی از انتشار و جهش‌های کرونایی قابل‌کنترل خواهد بود. این درحالی است که رقمی در حدود ۸ تا ۹ میلیون نفر هنوز دز اول را هم تزریق نکرده‌اند و تاکنون فقط ۷ میلیون و ۱۳۵ هزار نفر در کشور موفق به دریافت دز سوم واکسن کرونا شده‌اند.
بنابر اعلام مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، تاکنون ۵۹ میلیون و ۷۱۶ هزار و ۶۶۱ نفر دز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند.
بر همین اساس، ۵۱ میلیون و ۶۸۳ هزار و ۱۲۰ نفر دز دوم و ۷ میلیون و ۱۳۵ هزار و ۲۸۳ نفر، دز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند.
واکسیناسیون زیر ۱۲ ساله‌ها در انتظار تصمیم
حمیدرضا جماعتی- دبیر کمیته علمی کشوری مبارزه با کرونا نیز تأکید می‌کند: «اگر مردم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرده و واکسن تزریق کنند، می‌توان تا حدود زیادی جلوی غلبه ویروس اُمیکرون را گرفت؛ در غیر این صورت ممکن است در چند هفته آینده پیک جدیدی با اُمیکرون رخ دهد.»
ازآنجایی‌که این سویه بیشتر کودکان را مبتلا می‌کند، دلواپسی برای گروه سنی زیر ۱۲ سال که واکسینه نیستند، افزایش‌یافته و همین مسئله موجب شده تا پیشنهادی از سوی کمیته علمی مقابله با کرونا برای واکسینه کردن گروه سنی ۵ تا ۱۱ ساله‌ها به ستاد ملی ارائه شود اما این پیشنهاد هنوز به تصویب نرسیده است. جماعتی با اعلام پیگیری این موضوع به خبرگزاری ایسنا گفته است: «اکنون کمیته ملی واکسن پیشنهاد انجام واکسیناسیون ۵ تا ۱۱ سال را مصوب کرده و ارائه داده است و باید دید تصمیم ستاد چه می‌شود.»
آمیتیس رمضانی- دبیر انجمن علمی بیماری‌های عفونی و گرمسیری و مدیر گروه تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران، نگرانی خود را برای این گروه سنی، چنین اظهار کرده است: « گروه زیر ۱۲ سال واکسینه نیستند و در کنار خانواده‌هایشان هستند و درنتیجه اگر مبتلا شوند، انتقال خانگی اُمیکرون حداقل سه برابر بیشتر از دلتاست. بنابراین کودکانی که در داخل خانه واکسینه نباشند، شانس ابتلای بقیه را بالا می‌برند. بهتر است مدارسی که حضوری هستند، حداقل برای مدتی تا زمانی که به ثبات برسیم، بسته باشند که این شرایط باعث نشود که کودکان زیر ۱۲ سال به این خاطر دچار مشکل شوند، زیرا این بیماری هم برای خودشان ریسک دارد و هم ابتلای مجدد سایر افراد خانواده را نیز افزایش می‌دهند.»
تمام مطالعات جدید گویای آن است که دز سوم تا حد بسیار بالایی می‌تواند در برابر دلتا و دربرابر اُمیکرون مؤثر باشد و قادر است جلوی عفونت و بیماری را بگیرد. پیش‌تر متخصصان در گفت‌وگویی که با ما داشته‌اند، بر این مسئله تأکید کرده‌اند که درحال حاضر تزریق دز بوستر و گسترش واکسیناسیون و تکمیل آن در گروه سنی حداقل ۱۲ سال به بالا بسیار واجب است. براین اساس تهمیدات و تأکیدات ستاد ملی مقابله با کرونا بر تسریع در امر واکسیناسیون و به‌ویژه تزریق دز بوستر معطوف است.
همان‌طور که در آغاز متن اشاره شد، اقدامات قاطع در خاموش کردن شعله چرخش کرونا با اعمال محدودیت‌های شدید و بالا بردن سطح پوشش واکسیناسیون بسیار ضروری است.اگر نگاهی به سطح رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سطح کشور بیندازید، درمی‌یابید که به‌طور میانگین این پروتکل‌ها در حدود ۴۵ درصد رعایت می‌شود، رقمی که باتوجه به میزان مخاطرات اُمیکرون بسیار ناچیز است.
این ساده‌انگاری‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که تا دو ماه آینده سویه غالب در کشور اُمیکرون خواهد بود و نادر توکلی – معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در کلان‌شهر تهران اعلام کرده است: در حال حاضر هر بیماری که تست کرونای او مثبت شود، به نظر می‌رسد عمدتا اُمیکرون باشد.
عادی انگاری خطری که کشور را تهدید می‌کند
دکتر حمید سوری- استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هشدار می‌دهد که تصور عادی انگاری اکنون بزرگ‌ترین خطری است که کشور را تهدید می‌کند؛ چه در مردم و چه در برخی مسئولان؛ درنتیجه امیدوارم این ساده‌انگاری هر چه سریع‌تر به هوشیاری کامل تبدیل شود و نگرانی از این‌که چه کنیم این مسائل به حداقل ممکن برسد.
فوران اپیدمی با واریانت اُمیکرون آن‌چنان هراس‌آور است که به تعبیر دکتر سوری، مثل آتشفشانی یک‌دفعه گدازهای آن دامن مردم و کشور را خواهد گرفت. ازاین‌رو تأکید می‌کند: نباید دچار ساده‌انگاری شویم و فکر کنیم دیگر زندگی عادی پیش می‌رود؛ به‌طوری‌که بگوییم بیمارستان‌ها که نسبتا خلوت است و مرگ‌ومیر روزی ۶۰ -۵۰ نفر بیشتر نمی‌شود.
فرار اُمیکرون از تست پی سی آر
از طرفی به گفته سوری، روش‌های متداول و مرسوم شناسایی مبتلایان کرونا برای تشخیص این سویه اثرگذار نیست: «اُمیکرون از تست پی سی آر فرار می‌کند و تست‌های پی سی آر برای تشخیص این سویه، پاسخ منفی می‌دهد و به همین دلیل، نه‌تنها باید فرض کرد که این سویه اکنون در کل کشور وجود دارد، بلکه باید به بیماران دچار سرماخوردگی مشکوک شد و صرفا، بروز علائمی مشابه سرماخوردگی و ازجمله سرفه، عطسه، بدن‌درد، تب و… می‌تواند احتمال ابتلا به اُمیکرون را پررنگ کرده و ارجاع به انجام تست‌های تشخیصی پیشرفته را اجباری کند.»
سعید کریمی- معاون درمان وزارت بهداشت نیز در پاسخ به این‌که آیا سویه اُمیکرون از کیت‌ها فرار می‌کند؟ بیان کرده است: در ابتدا باید کرونا توسط تست
پی سی آر تشخیص داده شود و درصورتی‌که فردی کرونا مثبت بود باید با کیت ویژه سویه اُمیکرون تست شود.
رنگ‌بندی فوق‌العاده
مخاطرات و سرعت‌بالای سرایت سویه جدید سبب شده تا در معیار رنگ‌بندی‌ها نیز تجدیدنظر شود.
نرم‌افزار ماسک وزارت بهداشت اعلام کرده است؛ بنابر پیشنهاد تخصصی کمیته‌های علمی و اپیدمیولوژی کرونا و تصویب ستاد ملی کرونا و به دلیل سرعت‌بالای سرایت سویه اُمیکرون نسبت به سویه‌های قبلی، از ۶ دی رنگ‌بندی فوق‌العاده اُمیکرون جایگزین شاخص‌های رنگ‌بندی عادی خواهد شد. در رنگ‌بندی فوق‌العاده اُمیکرون، حتی تشخیص یک مورد ابتلای سرپایی به اُمیکرون می‌تواند رنگ یک شهر را به نارنجی تغییر دهد، زیرا این نوع از کرونا با سرعت انفجاری سرایت می‌کند و اگر به‌موقع جلوی انتشار آن گرفته نشود، به موج ششم سراسری تبدیل خواهد شد.
پیش‌تر نحوه رنگ‌بندی‌ها موردانتقاد متخصصانص واقع‌شده بود و در این زمینه دکتر علیرضا ناجی- رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی عنوان کرده بود: مراجعات سرپایی کرونا یکی از معیارهایی است که باید در رنگ‌بندی وضعیت کرونا در کشورمان لحاظ شود، درصورتی‌که درحال حاضر چنین معیاری در نقشه رنگ‌بندی کرونا وجود ندارد و بیشتر براساس موارد بستری است. موارد سرپایی و همین‌طور درصد شیوع بیماری هم باید در معیارهایمان به‌کاربرده شود تا رنگ‌بندی‌ها درست باشد.
سویه دلمیکرون هنوز در حد تئوری
موارد بسیاری که از ابتلای همزمان به دوسویه اُمیکرون و دلتا در آمریکا و اروپا مشاهده‌شده، فصل تازه‌ای از نگرانی‌های مشترک جهانی را رقم‌زده و گفته می‌شود، دلمیکرون ترکیبی از واریانت‌های دلتا و اُمیکرون است که می‌تواند بسیار سریع‌تر از گونه‌های قبلی منتقل شود. در این رابطه دکتر علیرضا ناجی علی‌رغم این‌که تأکید کرده شواهد و تحقیقاتی درباره گونه جدید کرونا در دسترس نیست، می‌گوید: این احتمال وجود دارد که دلتا و اُمیکرون بتوانند ژن‌ها را باهم عوض کنند و واریانتی ایجاد کنند که حتی کشنده‌تر است.
بااین‌حال، هنوز مستندی از کشورهای مختلف دنیا مبنی بر وجود چنین سویه‌ای وجود ندارد و براین اساس دبیر کمیته علمی کشوری مبارزه با کرونا تصریح می‌کند: «فعلا نیاز نیست که نگران این موضوع باشیم. هنوز این موضوع تئوری است. البته باید همه موارد را در نظر بگیریم، اما مردم فعلا نگرانی درباره این ابر سویه نداشته باشند. یکی ،دو کشور هم اعلام کردند که چنین سویه‌ای راداریم، اما هنوز در مجامع علمی و جهانی این موضوع مورد تأيید قرار نگرفته و هنوز شناسایی چنین سویه‌ای را به‌صورت رسمی در کشورمان نداشتیم و در کشورهای دیگر هم آن را مطرح نکردند.»
افزایش مبتلایان به سویه اُمیکرون/ تکلیف مدارس فاقد تهویه و پرتراکم چیست؟
آمارهای وزارت بهداشت حکایت از آن دارد که سویه اُمیکرون در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور گزارش‌شده است. روز گذشته سرپرست مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی از شناسایی سه مورد مبتلابه این سویه جهش‌یافته در قم خبر داد. تا پیش‌ازاین، تعداد بیماران مبتلابه سویه جدید به ۳۴ نفر رسیده بود.
بنا به اعلام محمد هاشمی، ۱۵ نفر از مبتلایان ساکن در تهران هستند در‌حالی‌که ۵ مبتلا در مشهد، ۵ مورد در هرمزگان، ۲ مورد در بوشهر، ۲ مورد در شیراز و در هرکدام از شهرهای بابل، اصفهان، اراک، ارومیه و کرج هم، یک مورد اُمیکرون شناسایی‌شده و اکنون به این فهرست باید قم را هم اضافه کرد که ۳ مورد مبتلا در این شهر شناسایی‌شده است. تعداد مبتلایان اُمیکرون در کشور به شکل تصاعدی در حال افزایش است. سعید کریمی- معاون درمان وزارت بهداشت تأيید کرده است که قطعا آمار مبتلایان بیشتر از آمار رسمی است. چون علائم این سویه شبیه سرماخوردگی است و ممکن است بیماران به پزشک مراجعه نکنند و در برخی مواقع اُمیکرون تشخیص داده نشود. به همین دلیل آمار غیررسمی بالاتر از آمارهای رسمی است. بااین‌حال خبری از اعمال محدودیت نیست و به‌رغم آنکه گفته می‌شود کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض ابتلا به این سویه قرار دارند اما مدارس همچنان به شکل حضوری دایر است و سخنی هم از غیرحضوری شدن امتحانات مدارس و مراکز آموزشی به میان نیامده است. درصورتی‌که طبق آخرین گزارش وزارت بهداشت که به‌منظور وضعیت نقض پروتکل‌های بهداشتی و مصوب ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه‌شده، مدارس در نقض پروتکل‌ها رتبه سوم را به خود اختصاص داده‌اند!
محسن فرهادی- معاون مرکز سلامت محیط و کار در نشستی خبری که روز گذشته برگزارشده، در پاسخ به سؤال ایسنا، برای تصمیم‌گیری درباره مدارس و به‌ویژه امتحانات حضوری و وضعیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مراکز آموزشی، توضیح داده است که «طرح مدیریت هوشمند به تصویب رسید تا حد امکان از تعطیلی‌ها و دادن محدودیت‌های مختلف مقداری خودداری کنیم؛ عمده مشکل مدارس ما در بحث رعایت پروتکل‌های بهداشتی، در رتبه اول مشکل تهویه در مدارس است و مشکل دوم در برخی مدارس و برخی استان‌ها مشکل فاصله‌گذاری اجتماعی و تراکم در کلاس‌ها راداریم. اتفاقا در مدارس برعکس است. به‌طوری‌که درجاهای محروم و نقاط دورافتاده و روستایی مشکل تهویه و فاصله‌گذاری را نداریم. زیرا تعداد دانش‌آموزان کم است. عمده مشکل ما در شهرهای بزرگ ازجمله تهران است. حدود زیر ۵۰ تا ۶۰ درصد در مدارس مشکل رعایت تهویه‌ها راداریم. البته با آموزش‌وپرورش هماهنگی و همکاری نزدیک و جلسات متعدد داریم و تا حد امکان کمک می‌کنیم. درنهایت مشکل تعطیلی مدارس را نداریم و مدارسی که نتوانند به‌صورت حضوری کلاس‌ها را برگزار کنند باید به سمت برگزاری غیرحضوری و مسیر الکترونیک بروند.»
وی دراین‌باره ادامه داده است: «در برخی جاها همکارانمان در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی این موارد را به آموزش‌وپرورش اعلام کردند و در این شرایط آموزش‌وپرورش برگزاری کلاس‌های حضوری را متوقف کرده تا بتواند رفع مشکل کند. کار ما برای مدارس به‌صورت منطقه‌ای و مدرسه‌محور است؛ یعنی نمی‌توان نسخه واحدی را برای تمام مدارس کشور صادر کرد، بلکه مدارسی که توانایی برگزاری حضوری کلاس‌ها را ندارند، الکترونیک می‌شوند. ضمن این‌که آموزش‌وپرورش هم دو فرم خوداظهاری تهیه‌کرده و این‌ها را خود مدیر مدرسه هم می‌تواند اعلام کند که مثلا اکنون شرایط مناسبی ندارم و نمی‌توانم حضوری برگزار کنم و برعکس. کنترل و مسیرمان به صورتی است که فعلا به این شکل پیش رویم تا مشکل بحرانی ایجاد نشود. بنابراین در مدارس در بحث تهویه مقداری مشکل‌داریم و در مدارس شلوغ و پرتراکم در کلان‌شهرها در فاصله‌گذاری اجتماعی مشکل‌داریم.»
وی درباره برگزاری حضوری امتحانات مدارس نیز مطرح کرده است: «با توجه به شرایط مدرسه محور بودن و دادن اختیار به مدیر مدرسه باید مکمل هم باشند. اصراری نیست که مدارس حتما الکترونیک باشد یا حضوری، بلکه بر اساس امکانات نسبت به برگزاری حضوری کلاس‌ها و امتحانات باید تصمیم بگیرند. بهترین راه و توصیه ما این است که مکمل و مجموعه‌ای از خدمات را پیش برند. یعنی تلفیقی از آزمون حضوری و الکترونیک. به‌عنوان‌مثال یک درس اصرار بر امتحان حضوری آن است، بنابراین شرایط آن امتحان حضوری را تأمین می‌کنند، اما آزمون‌هایی را که می‌توان الکترونیک برگزار کرد، الکترونیک برگزار کنید. بنابراین برای تمام مدارس نسخه مشخص، یک نسخه غیرعلمی است. مدیران مدارس باید بر اساس امکانات، افراد تحت پوشش، افرادهای ریسک و… تصمیم‌گیری کنند و همکاران ما هم تاکنون حدود ۵۰ هزار مورد بازرسی از مدارس انجام دادند که حدود ۱۴۷ هزار مدرسه داریم که در ۱۰۷ هزار سازه مدرسه‌ای واقع هستند، حال حدود ۵۰ درصد آن را تاکنون مورد بازرسی قراردادیم که به‌جز کنترل‌های وزارت آموزش‌وپرورش است.»
بااین‌همه، تأکید بسیاری از متخصصان و ازجمله «آمیتیس رمضانی» دبیر انجمن علمی بیماری‌های عفونی و گرمسیری و مدیر گروه تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران بر تعطیلی مدارس است: «مدارسی که باز هستند باید برای مدتی بسته و غیرحضوری شوند و از طرفی دوباره برخی از محدودیت‌ها باید برگردد، زیرا باتوجه به واکسینه نشدن افراد زیر ۱۲ سال نگران آن‌ها هستیم. نمی‌گویم همه به دورکاری برگردند اما باید جلوی مراسم‌ها و تجمعات بزرگ گرفته شود.»
مبتلابه آنفلوآنزا یا اُمیکرون؟
در حال حاضر آنفلوآنزا در کشور شایع شده است. به همین دلیل تمامی بیمارانی که علائم تنفسی دارند به کرونا مبتلا نشده‌اند و معاون درمان وزارت بهداشت گفته است، اگر هم مبتلا شده باشند حتما به سویه اُمیکرون آلوده نشده‌اند. سعید کریمی تشریح کرده که علائم بیماری سرماخوردگی، کرونا و آنفلوآنزا بسیار شبیه یکدیگر است اما نیازی نیست در بدو مشاهده علائم، حتما تست کرونا داده شود. در صورت صلاحدید پزشک اول تست پی سی آر معمولی و بعد تست ویژه اُمیکرون داده می‌شود.
این روزها خبرهایی مبنی بر شیوع یک بیماری ویروسی در کودکان با علائمی مانند آنفلوآنزا و مشکلات گوارشی که حدس زده می‌شود به اُمیکرون منتسب باشند، به گوش می‌رسد. اما معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در کلان‌شهر تهران در تبیین این موضوع عنوان کرده است: به‌طورکلی بخشی از بیماران کرونایی در سنین زیر ۱۰ سال چنین علائمی مانند مشکلات گوارشی دارند؛ بسیاری از این موارد بستری می‌شوند و اسهال و استفراغ مقاوم به درمان دارند. از قبل چنین علائمی بوده و همچنان هم وجود دارد و در میان برخی از گونه‌های آنفلوآنزا نیز قبل از کرونا چنین علائمی به‌خصوص در فصول سرد سال مشاهده‌شده است. بنابراین این یافته جدید و پدیده‌ای غیرعادی نیست. در کودکان به‌طورکلی با افزایش بیماری‌های تنفسی و ویروسی در این فصل از سال مواجه هستیم. بخشی از آن‌ها موسوم به آنفلوآنزاست و بخشی از آن نیز منتسب به اُمیکرون است.
تعداد مراجعات بیمارستان‌ها در حوزه سرپایی۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ نفر در روز است که به گفته نادر توکلی، لزوما همه آن‌ها کرونا نیست و خیلی از این موارد آنفلوآنزاست اما به دلیل این‌که اُمیکرون به‌مرور در بین بیماران کرونایی سویه غالب می‌شود، تقریبا در مورد بسیاری از مواردی که موسوم به آنفلوآنزا هستند، ابتلا به اُمیکرون مطرح است. طبیعتا دادن تست پی سی آر کمک‌کننده است که این موارد کرونا هستند یا خیر.
امیکرون , بحران کرونا , کرونا , کرونای اُمیکرون
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.