اخبار ویژه »
شناسه خبر : 75315
پرینتخانه » فرهنگی, مطالب روزنامه, ویژه
تاریخ انتشار : 09 آبان 1401 - 6:23 |
بقای اندیشه شیعی در تاریخ پرحادثه ممالک اسلامی، به یک معجزه می‌ماند
اندیشه اسلامی در رهگذر نسل‌ها
یکی از موضوعاتی که در پیشرفت و توسعه هر کشوری نقش اساسی ایفا می‌کند، مقوله جمعیت است به طوری که پس از بررسی دقیق، تأثیر آن در زوایای گوناگون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی جامعه نمایان می‌شود. توصیه متفکران اجتماعی غربی نیز در گذشته همواره در جهت افزایش و جوان نگه داشتن جمعیت بوده است.
محمدامین غروی
یکی از موضوعاتی که در پیشرفت و توسعه هر کشوری نقش اساسی ایفا می‌کند، مقوله جمعیت است به طوری که پس از بررسی دقیق، تأثیر آن در زوایای گوناگون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی جامعه نمایان می‌شود. توصیه متفکران اجتماعی غربی نیز در گذشته همواره در جهت افزایش و جوان نگه داشتن جمعیت بوده است.
در نگاه اسلام، فزونی جمعیت هیچ گاه دلیل بر حقانیت نیست بلکه مدار و میزان برای شناخت حق و باطل، اصول مسلم عقلی و استدلال‌های عقلانی است. با این حال، نباید از باورمند ساختن جمعیت جوان کشور غفلت ورزید؛ زیرا آنگاه جمعیت جوان می‌تواند به عنوان بازوی قدرت در نظر گرفته شود که نسبت به اهداف اسلام و کشورش پایبندی کامل داشته باشد.
رهبر انقلاب اسلامی بر این باورند که در خط مقدم رسیدن به اهداف و قله‌هایی که جمهوری اسلامی ترسیم کرده و با سرعت به سوی آنها در حرکت است و باعث خشم دشمنان شده، جوانان مومن و معتقد قرار گرفته‌اند. این جوانان طلبه، دانشجو و دانش‌آموز هستند که به عنوان موتور عظیم پیشران قطار انقلاب اسلامی خوش می‌درخشند.
در نگاه رهبر انقلاب، جوانان باید خویشتن را در برابر هجمه‌های فکری دشمن واکسینه کنند. این مهم تنها بر اساس توجه به خدا، تقرب به او و با توسل به دامان قدس الهى و ذيل عنايت الهى محقق می‌شود و پس از آن، جوانان می‌توانند بسیاری از كارهاى دشوار را انجام دهند. برپا داشتن نماز همراه با نافله، تلاوت قرآن، توجه به دعا به ویژه آنچه در صحيفه سجاديه نقل شده، از مهمترین شیوه‌های تقویت بنیه فکری و اعتقادی از دید رهبر انقلاب می‌باشد.
تاکید بر رصد و پاسخ به شبهات اعتقادی
انکار وجود شبهه‌ها و اشکال‌هایی که دشمن آن را به جامعه اسلامی تزریق می‌کند، یک خطای راهبردی است که رهبری نیز نسبت به آن هشدار می‌دهند. ایشان بر این باورند هرچند عموم مردم مسلمان دارای اعتقاد خالص و نفس سالم هستند، اما دشمنان اسلام درصدد تضعیف این باورها قدم برداشته اند. از این رو معرفت دينى، انباشتن ذهن و فكر از معارف زلال و صاف و پاک دينى و فهم عمیق از باورهای دینی، ارزش‌هایی است که امروز جامعه مسلمان بیش از پیش به آن نیازمند است. پاسخگویی به شبهات و زدودن آنها، نخستین گام برای این هدف مهم به شمار می‌آید.
ریشه استحکام مبانی اعتقادی شیعه
نکته مهم و جالب توجه در فرمایشات رهبر انقلاب اسلامی، معجزه بودن بقای انواع و اقسام اندیشه و فکر شیعی است؛ زیرا با وجود پايه‌هاى قدرت‌هاى سياسى نابه‌حق و ظالم و غاصب و تحریف‌های غیر منصفانه، و البته پول‌های هنگفتی که مغرضانه برای نابودی فکر شیعی هزینه می‌شد، همچنان يک جريان آب زلالِ گواراى سالم، از مبدأ سرچشمه اسلام جارى شده و از همه موانع عبور کرده و هر روز متعالی‌تر از پیش می‌شود و توانسته در دل میلیون‌ها انسان در نقاط گوناگون جهان رخنه کند.
در نگاه ایشان واقعیت این معجزه را فقط و فقط باید در تمسک به سخنان اهل بيت علیهم‌السلام و راهنمايی‌هاى آنها و انگشت راهگشاى اشاره آنها در تمام مسائل علمی جست و جو کرد. این شیعیان بودند که با توجه دقیق به قرآن، خود را از عاملان به آيه «قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى؛ بگو: از شما مزدى بر اين پيامبرى و هدايت نمی‌خواهم، مگر دوستى نزديكان را». قرار داده و همواره با پیروی از تعالیم آل‌الله، در تمام زمینه‌های فکری و عقیدتی دست برتر را با خود دارند.
یکی از دغدغه‌های والدین، چگونگی آموختن مسائل دینی به کودکان است. در این نوشتار، تلاش شده است با بازخوانی یکی از سخنرانی‌های آیت‌الله مصباح یزدی رحمت‌الله‌علیه پیرامون آموزش بطلان آزادی غربی، به این دغدغه والدین نیز پاسخ دهیم. از این رو ابتدا خلاصه‌ای از فرمایشات درباره نحوه آموزش این مسئله به کودکان را بیان کرده و سپس در ضمن چند نکته به روش ایشان در آموزش مفاهیم دینی به کودکان اشاره می‌کنیم.
آزادی مطلق نداریم
از دیدگاه آیت‌الله مصباح، یکی از مهمترین اصولی که باید از همان کودکی به فرزند آموخته شود، این است که ما آزادی مطلق نداریم و باید مطابق و در چارچوب مقررات عمل کنیم. در این مسیر اولین قدم این است که کودکان را به انجام هر کاری در وقت مناسب آن عادت بدهیم. برای فعالیت‌‌های مختلف مانند ناهار، تماشای تلویزیون، تفریح، بازی و… وقت بگذاریم و از کودک رعایت آن را بخواهیم. اگر این قوانین سخت‌گیرانه نباشد و با محبت اجرایی شود، کودک آنها را می‌پذیرد و در سایر مراحل زندگی نیز می‌داند که اختیار مطلق ندارد و باید در چارچوب قانون عمل کند.
از دیدگاه این عالم ربانی این کار می‌تواند با استدلال‌های ساده همراه شود. مانند این استدلال که آیا پدر و مادر می‌توانند به هر گونه‌ای که خواستند با شما برخورد کنند یا نه؟ کودک و نوجوان می‌داند که اینگونه نیست و به همین دلیل در مواردی به رفتار پدر و مادر اعتراض می‌کند. این مثال ساده و کاربردی تصور آزادی عنان‌گسیخته را از ذهن کودک خارج می‌کند.
از دیدگاه ایشان در مرحله بعد لازم است به کودک بیاموزیم که محدودیت‌های عملی ما همواره به خاطر رعایت حال دیگران نیست. گاهی انسان به خاطر خود سختی‌ها و محدودیت‌هایی را در نظر می‌گیرد به خاطر اینکه به لذت بیشتری برسد یا از رنجی جلوگیری کند. این مطلب را با مثالی ساده می‌توان برای کودک بیان کرد. انسان اگر بخواهد مریض نشود نباید بیش از اندازه غذا بخورد. اگر غذای نامناسب یا زیاد بخورد دل درد می‌گیرد. در این جا انسان برای دوری از رنج بیشتر، برای خود محدودیت قائل می‌شود و طبق مثال غذای چرب نمی‌خورد. این محدودیت یعنی ما در رفتار شخصی خود نیز آزاد و رها نیستیم.
در مرحله بعدی پس از آنکه کودک به بلوغ رسید و از رشد کافی عقلی برخوردار شد، با بیانی نرم به او می‌گوییم اگر پس از زندگی این دنیا، زندگانی دیگر در پیش باشد؟! آیا نباید آن را در رفتارمان در نظر بگیریم؟ اگر گفت ما که نمی‌دانیم که چنین دنیای باشد، او را تشویق می‌نماییم تا تحقیق کند. آیت‌الله مصباح می‌فرمایند: باید در چنین موقعیتی به نوجوان گفت: «ما نمی‌گوییم حتماً هست؛ می‌گوییم برو فکر کن و بررسی کن ببین هست یا نه. ما هم کمکت می‌کنیم و راه‌های بررسی را به شما نشان می‌دهیم، ولی خودت باید تصمیم بگیری و بفهمی!»
ایشان در انتها بیان می‌دارند که اگر نوجوان یا جوان از تحقیق سرباز زد یا با پذیرش وجود زندگانی دنیا از لذت‌های نامشروع دنیوی صرف نظر نکرد، به او توجه می‌دهیم که باید عواقب رفتار خود را بپذیرد و انتظار زندگانی سعادتمندانه در آخرت را نداشته باشد.
نکات تربیتی
از نظر تربیتی نکاتی در فرمایشات ایشان وجود دارد:
۱٫ از دیدگاه ایشان، آموزش یک مفهوم به کودک به صورت مستقیم (استدلال) و غیر مستقیم (عادت دادن کودک و قانون‌پذیر کردن او) انجام می‌شود.
۲٫ در مواجهه با کودک، باید بیانی نرم و مهربانانه داشت و از سخت‌گیری بی‌جا پرهیز کرد.
۳٫ تربیت باید از محیط خانواده آغاز شود.
۴٫ آموزش مفاهیم دینی باید به صورت مرحله‌ای و متناسب با میزان فهم رشد کودک باشد.
۵٫ تعلیم و تربیت کودک باید با زبان ساده و منطقی باشد. در قالب مثال‌ها از اتفاقات روزمره استفاده شود.
۶٫ نباید به جای نوجوان تصمیم گرفت. باید او را تشویق کرد خود به حل مسئله بپردازد و در این مسیر او را یاری داد.
یکی از موضوعاتی که در پیشرفت و توسعه هر کشوری نقش اساسی ایفا می‌کند، مقوله جمعیت است به طوری که پس از بررسی دقیق، تأثیر آن در زوایای گوناگون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی جامعه نمایان می‌شود. توصیه متفکران اجتماعی غربی نیز در گذشته همواره در جهت افزایش و جوان نگه داشتن جمعیت بوده است.
در نگاه اسلام، فزونی جمعیت هیچ گاه دلیل بر حقانیت نیست بلکه مدار و میزان برای شناخت حق و باطل، اصول مسلم عقلی و استدلال‌های عقلانی است. با این حال، نباید از باورمند ساختن جمعیت جوان کشور غفلت ورزید؛ زیرا آنگاه جمعیت جوان می‌تواند به عنوان بازوی قدرت در نظر گرفته شود که نسبت به اهداف اسلام و کشورش پایبندی کامل داشته باشد.
رهبر انقلاب اسلامی بر این باورند که در خط مقدم رسیدن به اهداف و قله‌هایی که جمهوری اسلامی ترسیم کرده و با سرعت به سوی آنها در حرکت است و باعث خشم دشمنان شده، جوانان مومن و معتقد قرار گرفته‌اند. این جوانان طلبه، دانشجو و دانش‌آموز هستند که به عنوان موتور عظیم پیشران قطار انقلاب اسلامی خوش می‌درخشند.
در نگاه رهبر انقلاب، جوانان باید خویشتن را در برابر هجمه‌های فکری دشمن واکسینه کنند. این مهم تنها بر اساس توجه به خدا، تقرب به او و با توسل به دامان قدس الهى و ذيل عنايت الهى محقق می‌شود و پس از آن، جوانان می‌توانند بسیاری از كارهاى دشوار را انجام دهند. برپا داشتن نماز همراه با نافله، تلاوت قرآن، توجه به دعا به ویژه آنچه در صحيفه سجاديه نقل شده، از مهمترین شیوه‌های تقویت بنیه فکری و اعتقادی از دید رهبر انقلاب می‌باشد.
تاکید بر رصد و پاسخ به شبهات اعتقادی
انکار وجود شبهه‌ها و اشکال‌هایی که دشمن آن را به جامعه اسلامی تزریق می‌کند، یک خطای راهبردی است که رهبری نیز نسبت به آن هشدار می‌دهند. ایشان بر این باورند هرچند عموم مردم مسلمان دارای اعتقاد خالص و نفس سالم هستند، اما دشمنان اسلام درصدد تضعیف این باورها قدم برداشته اند. از این رو معرفت دينى، انباشتن ذهن و فكر از معارف زلال و صاف و پاک دينى و فهم عمیق از باورهای دینی، ارزش‌هایی است که امروز جامعه مسلمان بیش از پیش به آن نیازمند است. پاسخگویی به شبهات و زدودن آنها، نخستین گام برای این هدف مهم به شمار می‌آید.
ریشه استحکام مبانی اعتقادی شیعه
نکته مهم و جالب توجه در فرمایشات رهبر انقلاب اسلامی، معجزه بودن بقای انواع و اقسام اندیشه و فکر شیعی است؛ زیرا با وجود پايه‌هاى قدرت‌هاى سياسى نابه‌حق و ظالم و غاصب و تحریف‌های غیر منصفانه، و البته پول‌های هنگفتی که مغرضانه برای نابودی فکر شیعی هزینه می‌شد، همچنان يک جريان آب زلالِ گواراى سالم، از مبدأ سرچشمه اسلام جارى شده و از همه موانع عبور کرده و هر روز متعالی‌تر از پیش می‌شود و توانسته در دل میلیون‌ها انسان در نقاط گوناگون جهان رخنه کند.
در نگاه ایشان واقعیت این معجزه را فقط و فقط باید در تمسک به سخنان اهل بيت علیهم‌السلام و راهنمايی‌هاى آنها و انگشت راهگشاى اشاره آنها در تمام مسائل علمی جست و جو کرد. این شیعیان بودند که با توجه دقیق به قرآن، خود را از عاملان به آيه «قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى؛ بگو: از شما مزدى بر اين پيامبرى و هدايت نمی‌خواهم، مگر دوستى نزديكان را». قرار داده و همواره با پیروی از تعالیم آل‌الله، در تمام زمینه‌های فکری و عقیدتی دست برتر را با خود دارند.
یکی از دغدغه‌های والدین، چگونگی آموختن مسائل دینی به کودکان است. در این نوشتار، تلاش شده است با بازخوانی یکی از سخنرانی‌های آیت‌الله مصباح یزدی رحمت‌الله‌علیه پیرامون آموزش بطلان آزادی غربی، به این دغدغه والدین نیز پاسخ دهیم. از این رو ابتدا خلاصه‌ای از فرمایشات درباره نحوه آموزش این مسئله به کودکان را بیان کرده و سپس در ضمن چند نکته به روش ایشان در آموزش مفاهیم دینی به کودکان اشاره می‌کنیم.
آزادی مطلق نداریم
از دیدگاه آیت‌الله مصباح، یکی از مهمترین اصولی که باید از همان کودکی به فرزند آموخته شود، این است که ما آزادی مطلق نداریم و باید مطابق و در چارچوب مقررات عمل کنیم. در این مسیر اولین قدم این است که کودکان را به انجام هر کاری در وقت مناسب آن عادت بدهیم. برای فعالیت‌‌های مختلف مانند ناهار، تماشای تلویزیون، تفریح، بازی و… وقت بگذاریم و از کودک رعایت آن را بخواهیم. اگر این قوانین سخت‌گیرانه نباشد و با محبت اجرایی شود، کودک آنها را می‌پذیرد و در سایر مراحل زندگی نیز می‌داند که اختیار مطلق ندارد و باید در چارچوب قانون عمل کند.
از دیدگاه این عالم ربانی این کار می‌تواند با استدلال‌های ساده همراه شود. مانند این استدلال که آیا پدر و مادر می‌توانند به هر گونه‌ای که خواستند با شما برخورد کنند یا نه؟ کودک و نوجوان می‌داند که اینگونه نیست و به همین دلیل در مواردی به رفتار پدر و مادر اعتراض می‌کند. این مثال ساده و کاربردی تصور آزادی عنان‌گسیخته را از ذهن کودک خارج می‌کند.
از دیدگاه ایشان در مرحله بعد لازم است به کودک بیاموزیم که محدودیت‌های عملی ما همواره به خاطر رعایت حال دیگران نیست. گاهی انسان به خاطر خود سختی‌ها و محدودیت‌هایی را در نظر می‌گیرد به خاطر اینکه به لذت بیشتری برسد یا از رنجی جلوگیری کند. این مطلب را با مثالی ساده می‌توان برای کودک بیان کرد. انسان اگر بخواهد مریض نشود نباید بیش از اندازه غذا بخورد. اگر غذای نامناسب یا زیاد بخورد دل درد می‌گیرد. در این جا انسان برای دوری از رنج بیشتر، برای خود محدودیت قائل می‌شود و طبق مثال غذای چرب نمی‌خورد. این محدودیت یعنی ما در رفتار شخصی خود نیز آزاد و رها نیستیم.
در مرحله بعدی پس از آنکه کودک به بلوغ رسید و از رشد کافی عقلی برخوردار شد، با بیانی نرم به او می‌گوییم اگر پس از زندگی این دنیا، زندگانی دیگر در پیش باشد؟! آیا نباید آن را در رفتارمان در نظر بگیریم؟ اگر گفت ما که نمی‌دانیم که چنین دنیای باشد، او را تشویق می‌نماییم تا تحقیق کند. آیت‌الله مصباح می‌فرمایند: باید در چنین موقعیتی به نوجوان گفت: «ما نمی‌گوییم حتماً هست؛ می‌گوییم برو فکر کن و بررسی کن ببین هست یا نه. ما هم کمکت می‌کنیم و راه‌های بررسی را به شما نشان می‌دهیم، ولی خودت باید تصمیم بگیری و بفهمی!»
ایشان در انتها بیان می‌دارند که اگر نوجوان یا جوان از تحقیق سرباز زد یا با پذیرش وجود زندگانی دنیا از لذت‌های نامشروع دنیوی صرف نظر نکرد، به او توجه می‌دهیم که باید عواقب رفتار خود را بپذیرد و انتظار زندگانی سعادتمندانه در آخرت را نداشته باشد.
نکات تربیتی
از نظر تربیتی نکاتی در فرمایشات ایشان وجود دارد:
۱٫ از دیدگاه ایشان، آموزش یک مفهوم به کودک به صورت مستقیم (استدلال) و غیر مستقیم (عادت دادن کودک و قانون‌پذیر کردن او) انجام می‌شود.
۲٫ در مواجهه با کودک، باید بیانی نرم و مهربانانه داشت و از سخت‌گیری بی‌جا پرهیز کرد.
۳٫ تربیت باید از محیط خانواده آغاز شود.
۴٫ آموزش مفاهیم دینی باید به صورت مرحله‌ای و متناسب با میزان فهم رشد کودک باشد.
۵٫ تعلیم و تربیت کودک باید با زبان ساده و منطقی باشد. در قالب مثال‌ها از اتفاقات روزمره استفاده شود.
۶٫ نباید به جای نوجوان تصمیم گرفت. باید او را تشویق کرد خود به حل مسئله بپردازد و در این مسیر او را یاری داد.
برچسب ها
اندیشه اسلامی , محمدامین غروی
به اشتراک بگذارید
https://resalat-news.com/?p=75315
تعداد دیدگاه : دیدگاه‌ها برای اندیشه اسلامی در رهگذر نسل‌ها بسته هستند
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.