گروه اقتصادی
تعاونی‌ها  نقش مهمی در توسعه تنوع نهادی در اقتصاد بازار دارند. تعاونی‌ها ابزار مهمی برای مقابله با انحصار بوده و آن‌ها  را می‌توان برحسب سازمان‌های شبکه‌ای تحلیل کرد که بازیگران ضعیف‌تر در بازار را قادر می‌سازد تا کسب‌وکارهایی را توسعه دهند که هم برای خودشان به‌عنوان کاربران و هم برای جامعه مفید باشد. 
در کشورهای توسعه‌یافته تعاونی نقش مهمی در اقتصاد دارد به‌عنوان نمونه آلمان کشوری با سیستم تعاونی سنتی و بسیار توسعه‌یافته بوده و اولین تعاونی‌های اعتباری در جهان در آلمان تأسیس شد و تعاونی‌های اعتباری با تجارت کالا، خرید کشاورزی و تعاونی‌های فروش و تعاونی‌های خرید تجاری نیز در آلمان  زودتر از سایر کشورها تأسیس شدند. 
تا سال ۲۰۲۰ میلادی درمجموع حدود ۱۰۰۰۰ تعاونی در آلمان موجود بود که توسط بیش از ۲۰ میلیون عضو حمایت‌شده  و حدود نیم میلیون نفر را استخدام کردند. وجود اعضای بسیار زیاد در هر تعاونی، آن‌ها  را به سازمان اقتصادی با بیشترین اعضا در آلمان تبدیل کرده و  تعاونی‌ها به‌عنوان کارفرما و سرمایه‌گذار نقش مهمی در اقتصاد آلمان ایفا می‌کنند.
در ایران نیز از سال‌های پیش نگاه به تعاونی‌ها برای توسعه اقتصاد شکل‌گرفته اما آن‌چنان‌که باید به آن اهمیت داده نشده است در این گزارش به عملکرد یک‌ساله دولت سیزدهم در بخش تعاونی می‌پردازیم.
 توسعه کمی و کیفی تعاونی‌ها
توسعه کمی و کیفی تعاونی‌ها یکی از راه‌های توسعه اقتصاد است که منجر به افزایش اشتغال و تولید ناخالص داخلی خواهد شد، در این راستا طبق آمار در سال ۱۴۰۱ ، افراد شاغل در شرکت‌های تعاونی نسبت به سال قبل با افزایش ۳/۵ درصدی مواجه شد و شرکت‌های تعاونی نسبت به سال ۱۴۰۰ به میزان ۲/۵درصد افزایش یافتند.
 اقدامات حمایتی برای توسعه طرح‌های حمایتی
یکی از راهکارهای دیگر توسعه تعاونی حمایت از بهره‌برداری و تشکیل  تعاونی‌هاست که در یک‌سال گذشته اقدامات خوبی در این راستا انجام گرفت که عبارتند از: ۱-حمایت از بهره‌برداری ۸۳۷ طرح تعاونی با بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای ایجاد بیش از ۱۱ هزار اشتغال، ۲-حمایت از تشکیل ۲۴۵۸ تعاونی جدید، ۳- تشکیل ۱۲۹۸ تعاونی تولیدی با عضویت ۲۱۸۷۱ و ایجاد ۲۳۶۶۲ فرصت شغلی، ۴-تشکیل ۳۰ تعاونی فراگیر ملی با عضویت ۲۴۸۶ نفر، ۵-تشکیل ۱۷ تعاونی کاریابی با عضویت گروه‌های جهادی و مردمی در ۶ استان کشور، ۶-تشکیل ۴ تعاونی توسعه عمران شهرستانی با عضویت ۵۴۰۰ نفر و ۱۱۰ فرصت شغلی جدید، ۷-تشکیل ۲۹ شرکت تعاونی حمل‌ونقل با عضویت ۵۲۰ و اشتغالزایی ۵۰۸ نفر، ۸-تشکیل ۳۱۸ تعاونی مسکن، اعتبار و تأمین نیاز مصرف‌کنندگان با عضویت ۲۵۰۰۰ و اشتغالزایی ۲۵۰۰۰ نفر، ۹-تشکیل ۴ تعاونی مشاغل خانگی با عضویت ۸۸ نفر و ایجاد ۸۸ فرصت شغلی و در حال ثبت ۴۲ تعاونی مشاغل خانگی در ۱۴ استان، ۱۰-تشکیل ستاد راهبردی سند توسعه تعاون کشور و پیگیری اجرای احکام پیش‌بینی‌شده دستگاه‌های اجرایی، ۱۱- ورود چهارمین شرکت تعاونی سهام عام در بازار بورس سرمایه کشور.
 اقدامات تأمین مالی
تأمین مالی برای تشکیل تعاونی‌ها را شاید بتوان مهم‌ترین بخش حمایتی برای توسعه تعاونی‌ها نام برد که در این راستا نیز دولت قدم‌های خوبی برداشته و بانک توسعه تعاون را برای تسهیل اعتبارات به خط کرده است، دولت برای تأمین مالی ۱۸ قدم اساسی برداشته است که عبارتند از:            
۱-افزایش ۱۸۱ درصدی اعطای تسهیلات بانک توسعه تعاون در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل، ۲-افزایش ۱۵ درصدی سقف صدور ضمانت‌نامه‌های صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون، ۳- اختصاص ۴۰۰ میلیارد تومان خط اعتباری برای تعاونی‌های مسکن با اولویت مسکن کارگری، ۴-ایجاد خط اعتباری ۳ هزار میلیارد تومانی با هدف توسعه اشتغال پایدار روستایی، ۵-ایجاد خط اعتباری به مبلغ ۲ هزار میلیارد تومان به‌منظور مانع‌زدایی و پشتیبانی از کسب‌و‌کارهای تعاونی و معرفی ۶۴۱ طرح تعاونی جهت اشتغالزایی ۲۰۱۳۴ نفر با مبلغ تسهیلات ۱۹۱۱ میلیارد تومان، ۶-جذب حدود ۱۵ میلیارد تومان مشوق بیمه‌ای ، ۷-پرداخت بیش از ۸/۱۳ میلیارد تومان مشوق بیمه‌ای و یارانه دستمزد از محل سیاست‌های بازار کار و بهره‌مندی ۱۰۳۰ تعاونی با ۳۲۵۶ نفر شاغل در تعاونی‌ها، ۸-اعطای تسهیلات به ۳۲ طرح روستا تعاون به مبلغ  حدود ۵۰ میلیارد تومان از تسهیلات اشتغال پایدار روستایی با هدف ایجاد اشتغال برای ۳۱۶ نفر، ۹-ثبت‌نام ۳۵ طرح تعاونی در سامانه کارا جهت بهره‌مندی از تسهیلات اشتغال پایدار روستایی، ۱۰-پرداخت مبلغ ۱۵ میلیارد تومان به ۱۱۷۱ تعاونی مشمول جهت تخفیف ۲۰ درصدی حق بیمه سهم کارفرمای با ۱۰۷۳۰ نفر شاغل در تعاونی‌ها، ۱۱-آغاز طرح مسکن محرومین با مشارکت وزارت راه و شهرسازی و‌ بانک توسعه تعاون، ۱۲-اعطای کمک بلاعوض به مبلغ ۳/۱ میلیارد تومان به تعاونی‌های متعارف متشکل از سه دهک اول درآمدی جامعه، ۱۳-صدور ضمانت‌نامه اعتباری تا سقف ۷۰ درصد اصل و سود تسهیلات حداکثر  تا سقف ۲۱۰ میلیارد ریال توسط صندوق سرمایه‌گذاری تعاون، ۱۴-تخفیف کارمزد تا  ۳۰درصد برای کلیه تعاونی‌ها توسط صندوق سرمایه‌گذاری تعاون، ۱۵-پرداخت بیش از ۳۰ هزار میلیارد ریال تسهیلات اشتغالزایی در طرح ملی «اشتغال پایدار روستایی و عشایری» توسط بانک توسعه تعاون، ۱۶-انعقاد قرارداد عاملیت با بانک قرض‌الحسنه رسالت به‌منظور اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه به شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی به مبلغ ۹۰ میلیارد تومان، ۱۷-صدور ضمانت‌نامه اعتباری تا سقف ۱۰ میلیارد ریال به تعاونی‌های دانش‌بنیان و روستا تعاون، ۱۸-صدور ضمانت‌نامه اعتباری تا سقف ۵ میلیارد ریال به تعاونی‌های دانش‌بنیان تعاونی‌های بانوان.
 کمک به توسعه پایدار تعاونی‌ها 
کمک به توسعه پایدار تعاونی‌ها با پیگیری امور تعاونی در سازمان و نهادهای مختلف به نتیجه می‌رسد و در همین راستا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عضویت در شورای عالی بورس درآمده تا از حقوق تعاونی‌های سهام عدالت حمایت کند، وزیر تعاون وقت همچنین به عضویت هیئت عالی نظارت بر اصناف کشاورزی نیز درآمد تا بتواند حقوق کشاورزان و فعالان بخش تعاونی کشاورزی را پیگیری کند.
فعالیت بین سازمانی و همکاری نهادی مختلف می‌تواند توسعه تعاونی‌ها را چند برابر کند در همین زمینه وزارت تعاون با نهادها و شرکت‌های مختلفی‌تفاهمنامه‌های رسمی امضا کرد که عبارتند از: انعقاد تفاهمنامه با شرکت ایران‌خودرو به‌منظور تأمین ۳۰۰۰ خودرو برای تعاونی‌های سواری کرایه بین‌شهری،انعقاد تفاهمنامه با سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور به‌منظور توسعه تعاونی‌های دهیاری،همکاری با قرارگاه مهر امام‌‌ رضا(ع) جهت تشکیل و توسعه ۱۰۰۰ تعاونی مردم محور جدید در مناطق روستایی و شناسایی ۴۸ شهرستان و ۲۹۳۷ روستای هدف، انعقاد توافقنامه با معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال در خصوص تسهیل فرآیند و حمایت از تشکیل تعاونی‌های تأمین نیاز استانی و اتحادیه ملی مشاغل خانگی و شناسایی ۱۲۸۷ پیشران مشاغل خانگی، انعقاد تفاهمنامه با مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری و دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امر مردمی‌سازی دولت با هدف محرومیت‌زدایی و عدالت اجتماعی و تشکیل ۱۱۰۰ تعاونی در سطح روستاهای محروم کشور روستا،انعقاد تفاهمنامه جهت توسعه ضریب نفوذ و پوشش بیمه‌ای با صندوق بیمه روستائیان و عشایر،انعقاد تفاهمنامه با شرکت مادرتخصصی توسعه گردشگری ایران و جهان با هدف حمایت از تشکیل تعاونی‌های گردشگری و صنایع‌دستی،انعقاد تفاهمنامه با بنیاد علوی با هدف تشکیل و توسعه ۱۰۰۰ تعاونی کانون پیشرفت در سطح روستا و مناطق کمتر توسعه‌یافته کشور و تهیه و تدوین طرح توانمندسازی تعاونی‌های دانش‌بنیان ازجمله فعالیت‌های بین سازمانی وزارت تعاون برای توسعه بخش تعاونی بود که متأسفانه آن‌چنان‌که باید در رسانه‌ها به آن پرداخته نشد و بسیاری از مردم نیز از توسعه بین سازمانی تعاونی اطلاعات چندانی کسب نکردند.
 بهبود نظارت عمومی و شفافیت در تعاونی‌ها
یکی از نگرانی همیشگی فعالان اقتصادی و برخی از سازمان‌های نظارتی عدم شفافیت در سازمان و نهادهای خصوصی و دولتی است زیرا برخی از افراد با پوشش‌های مختلف شرکت‌های خصوصی سعی در دست‌کاری ترازنامه‌ها، استفاده از رانت و ویژه خواری هستند. وزارت تعاون سعی کرد در یک سال اخیر قدم‌های خوبی را برای شفافیت بیشتر نهادها بردارد که این قدم‌ها عبارتند از: انتشار تمامی قراردادهای صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون در سامانه شفافیت،پیگیری پرداخت علی‌الحساب ۷۵ درصد هزینه‌های خوداظهاری شده تعاونی‌های سهامی عدالت شهرستان‌ها،اجرای محاسبه شاخص‌های تشخیص و ارزیابی شفافیت در تعاونی‌ها در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاونی کشور،کاهش ۸۱ درصدی پرونده‌های اعتراضی تعاونی مسکن از ۷۴۰۰۰ مورد به ۱۴۰۰۰ مورد با تشکیل کمیته‌های استانی تعاونی مشکل‌دار،شناسایی ۵۲۰ تعاونی مشکل‌دار که از این تعداد مشکلات ۵۱۹ تعاونی در کمیته‌های استانی بررسی و
 ۱۶۱ مورد «۳۴ درصد از کل شناسایی‌شده‌ها» تعیین تکلیف و رفع مشکل گردیده است.
 ترویج تعاون
تبلیغ و ترویج  در سطح عمومی از مهم‌ترین راه‌های توسعه تعاون است تا از این راه مردم با وضعیت ساختار تعاونی‌ها آشنا شده و با درک درست از چالش‌های مدیریتی آن بتوانند تعاونی‌های جدید را تشکیل داده یا چالش‌های فعلی تعاونی خود را مدیریت کنند، در همین راستا وزارت تعاون با برگزاری هفدهمین جشنواره تعاونی‌های برتر با حضور۵۳۳۳ تعاونی، افزایش دو برابری تعداد شرکت‌کنندگان نسبت دوره گذشته را تجربه کرده که بسیار مهم است.
برگزاری اولین جشنواره فیلم با موضوع تعاون و همدلی،اجرای پروژه سراسری یک‌شنبه‌ها و چهارشنبه‌های آموزشی تعاونگران،انتشار محتوای علمی و کاربردی از طریق سامانه گفتمان تعاون،انعقاد تفاهمنامه مشترک با مراکز دانشگاهی معتبر کشور ازجمله دانشگاه‌های تهران، قم،علم و صنعت، الزهرا و مرکز مشکات (حوزه علمیه)،انعقاد تفاهمنامه توسعه همکاری با سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران،حمایت از ۵۳ عنوان اجرای پایان‌نامه‌های دانشجویی کارشناسی ارشد و دکتری با موضوعات تعاون،اجرای وبینارهای آموزشی تعاون بالغ‌بر ۴۰ عنوان و معادل ۱۳۱۱۵۷ نفر ساعت،برگزاری هفت نشست اندیشه‌ورزی حوزه تعاون توسط اندیشکده تعاون و طراحی ۱۰ عنوان دوره آموزش مجازی به میزان ۴۲ هزار نفرساعت از اقدامات دیگر وزارت تعاون برای ترویج و تبلیغ بخش تعاونی است.  
 توسعه زیست‌بوم نوآوری تعاون
امروزه اقتصاد بر پایه فن‌آوری معنا پیداکرده و اقتصاد بدون اتکا به علم روز دنیا نتیجه‌ای جز شکست ندارد، وزارت تعاون برای به‌روزسازی تعاونی و افزایش توان رقابتی با بخش‌های دیگر اقتصاد در این زمینه نیز اقدامات خوبی را انجام داده است که عبارتند از: ۱-راه‌اندازی و افتتاح ۱۱ مراکز نوآوری و توسعه تعاون در استان‌های ایلام، قزوین، یزد، چهارمحال و بختیاری، مرکزی، زنجان، خراسان‌جنوبی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، سمنان و گیلان، ۲-تخصیص و اعطای ۶ میلیارد تومان کمک بلاعوض به مرکز نوآوری و توسعه تعاون ملی و ۲۰ مراکز نوآوری و توسعه تعاون استان‌ها به‌منظور راه‌اندازی ، توسعه و تجهیز آن‌ها، ۳-توسعه و ساماندهی تعاونی‌های دانش‌بنیان، حمایت از ایده‌های نو و خلاق و تجاری‌سازی محصولات تعاونی‌های دانش‌بنیان با راه‌اندازی «مراکز نوآوری و توسعه تعاون» ، ۴-کمک به بهبود عملکرد بخش تحقیق و توسعه در تعاونی‌ها، ۵-تشکیل ۳۱ تعاونی دانش‌بنیان جدید جهت ایجاد فرصت شغلی ۱۹۵۳۲ نفر با تأمین منابع مالی به میزان ۱۰۰۰۰ میلیارد تومان، ۶-حمایت از استارت‌آپ‌ها برای تعاونی‌شدن با هدف اتصال شبکه نوآوری به شبکه تعاون کشور. 
   تحقق دولت الکترونیک
یکی از موانع همیشگی کسب‌وکارها، کاغذبازی‌ها و پروسه سخت اعطای مجوز و پیگیری فرآیندهای قانونی است طبیعتا تعاونی‌ها نیز برای توسعه با این مشکل اساسی مواجه بودند، دولت سیزدهم اما در یک سال اخیر سعی کرده این پروسه را حدالامکان هوشمند سازی کند، این اقدامات عبارتند از:۱ -بهره‌برداری از فرآیند درخواست مشوق‌ها و حمایت‌ها در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاونی کشور، ۲-اجرای سیستم نقل‌وانتقال الکترونیکی عضویت در شرکت‌های تعاونی، ۳-اجرای سطح یک طرح «نقشه منابع اکوسیستم تعاون (نمات)» در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاونی کشور، ۴-بهره‌برداری از فرآیند ثبت سفارش کالا از بورس کالا در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاونی کشور، ۵-بهره‌برداری از گام اول درگاه مشترک الکترونیکی ارائه خدمات ثبتی با اتصال سامانه جامع تعاون و سامانه جامع ثبت شرکت‌ها، ۶-رونمایی از زیرسامانه ECO برای رصد تعاونی‌های مشکل‌دار با مشارکت اتاق تعاون، اتحادیه‌های کشوری، ۷-کاهش زمان صدور ضمانت‌نامه‌های صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون به ۱۰ روز.
 دیپلماسی اقتصادی تعاون
برای توسعه بخش تعاون نباید تنها نگاه به داخل داشت بلکه می‌توان با بهره‌گیری از تجارب کشورهای مختلف و سرمایه‌گذاری خارجی به توسعه تعاون پرداخته و با آخرین استراتژی‌های به‌روز بخش تعاون در دنیا آشنا شده و آن را بومی‌سازی کرد در همین راستا وزارت تعاون از  ۳۱۰ تعاونی جهت شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی داخلی و خارجی دعوت به عمل‌آورده و  معاون امور تعاون به ایالت کازان روسیه به‌منظور توسعه بازار تعاونی‌های ایرانی پرداخت.
سفر معاون امور تعاون به اقلیم کردستان عراق به‌منظور توسعه بازار تعاونی‌های ایرانی، حضور در نشست مجمع عمومی اتحادیه بین‌المللی تعاون (ICA) در کره‌جنوبی و اسپانیا، انتخاب اتاق تعاون ایران به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره اتحادیه بین‌المللی تعاون (ICA)،برگزاری چهار وبینار بین‌المللی با حضور تعاونگران موفق جهانی از بیش از ۱۰ کشور دنیا در کنار تعاونگران ایرانی و نمایندگان ICA و ILO  را از دیگر اقدامات دیپلماسی اقتصادی در بخش تعاون می‌توان نام‌برد.
این همکاری‌ها دستاوردهای خوبی نیز داشته و شرکت‌های تعاونی ایرانی توانستند صادرات ۱۱۵ میلیون دلاری در سه‌ماهه اول سال ۱۴۰۱ با محوریت کشورهای عراق، روسیه، افغانستان، پاکستان و ترکیه را تجربه کنند که با توسعه دیپلماسی اقتصادی این میزان می‌تواند چندین برابر رقم فعلی باشد.
در جدول زیر تعداد پروژه‌های تعاونی و افراد شاغل در آن با قید زمان آورده شده است: