افزایش آسیب‌های اجتماعی؛ میراث شوم کرونا
گروه اجتماعی
بررسی ، شناخت و راهکارهای مقابله با آسیب‌های اجتماعی ناشی از کرونا، بارها از سوی دولت مورد تأکید قرارگرفته و قریب به‌اتفاق فعالان اجتماعی با ارائه آمار و ارقام خبر از وخامت اوضاع داده‌اند. در مدت اخیر، کلید واژگان «سونامی» و «سیلاب» بارها از سوی مسئولان و متخصصان امر مطرح‌شده تا نشان دهند وضعیت در حوزه آسیب‌های اجتماعی قرمز است؛ آسیب‌هایی که می‌تواند حاصل فقدان مهارت‌های فردی و اجتماعی در برخورد با اتفاقات کوچک و بزرگ هم باشد. به‌هرروی، در بدو شیوع کرونا، تشدید مصائب اقتصادی و اجتماعی و تغییر یک‌باره سبک زندگی، سوگ‌های ابراز نشده، قرنطینه و حضور کودکان و نوجوانان در خانه و تغییر شرایط تحصیلی، وضعیت را برای گسترش آسیب‌های اجتماعی فراهم کرده و برخی از این آسیب‌ها، به شکلی وسیع و پرمخاطره در سطح جامعه نمایان شد، به‌گونه‌ای که دیگر جایی برای نادیده انگاری و انکار باقی نگذاشت.
پیامدهای کرونا حتی می‌تواند در دوران پس از مهار این بیماری نیز به شکل جدیدی ادامه پیداکند. بنابراین پیش‌بینی عواقب این بیماری خاصه در حوزه بروز جرائم و آسیب‌های اجتماعی یک مسئله اساسی و فوری است. اگر کمی دقیق به موضوع بنگریم متوجه خواهیم شد که این پدیده (ویروس کرونا) سطوح متفاوتی از جرائم و آسیب‌ها را در پی خواهد داشت که از عدم اعتبار و منابع مالی کافی در روند اجرای فعالیت‌های اقتصادی گرفته تا احتمال ناامنی و اعتراضات متصور است.
پدیده سرقت اولی‌ها
از سویی روند افزایشی جرائم و آسیب‌های اجتماعی و احیانا بروز پدیده‌های نوظهور در این‌خصوص موجب نگرانی‌های اجتماعی درزمینه ترویج رفتارهای خشونت‌بار در جامعه شده‌و سبب کاهش امنیت اجتماعی و برهم خوردن نظم اجتماعی و فرسایش سرمایه می‌شود.
مواجه‌شدن ناگهانی بدون پیش‌بینی‌های لازم با عواقب اجتماعی این بیماری در آینده ما رابا چالش‌های بسیاری مواجه خواهد کرد.
مجموعه چالش‌های اجتماعی پس از همه‌گیری بسیار سریع ویروس کرونا موجب افزایش سرقت شد و سال گذشته رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ اعلام کرد: در سه‌ماهه ابتدایی سال، بیش از ۵۰ درصد دستگیرشدگان در حوزه سرقت برای بار اول مرتکب جرم شدند و این نشان می‌دهد که اتفاقات رخ‌داده بی‌تأثیر از شرایط روز نیست. خبری که با اپیدمی کرونا و بیکاری ارتباطی تنگاتنگ دارد.
پدیده «سرقت اولی» به معنی افرادی که برای نخستین بار و به دلیل فقر مفرط اقدام به دزدی خرد می‌کنند که برخی آمارها نشان می‌دهد، در کشور با افزایش چند ۱۰درصدی در سال‌های گذشته روبه‌رو شده است.
سرقت تجهیزات شهری
سرقت تجهیزات و وسایل ساختمان‌های اداری و همچنین سرقت تابلوهای راهنمایی و رانندگی و درپوش فاضلاب‌ها و نرده‌ها ازجمله موارد سرقت از اماکن عمومی است. اصغر عطائی، مدیرکل سازمان خدمات شهری شهرداری تهران با اشاره به افزایش سرقت لوله‌های آب فضای سبز بوستان‌ها و معابر می‌گوید: «براساس آمار و تماس‌های مردمی، بیشترین سرقت‌ها، مربوط به سرقت لوله‌های آب و آب‌گرفتگی در معابر است که دراین‌باره درخواست رسیدگی فوری دارند.
معمولا سرقت این لوازم کوچک سبب مشکلات مختلفی می‌شود که باید آن‌ها را جدی گرفت.
بنابراین با هدف پیشگیری از حوادث، حفظ و نگهداشت شهر به‌صورت منطقه‌ای توسط شهرداران نواحی اقدامات لازم در دستور کار قرار می‌گیرد.»
آمار مشخص و دقیقی از میزان سرقت تجهیزات شهری وجود ندارد. مدتی قبل، ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران در این رابطه گفته بود: به‌طور متوسط هر‌شب دستکم ۵۰۰ سرقت تجهیزات شهری در سطح شهر تهران داریم؛ دزدی‌های کوچکی مانند بردن دریچه‌های فاضلاب، یا سرقت گاردریل بزرگراه‌ها، چراغ‌های پارک یا المان‌های ترافیکی، تابلوهای راهنمایی‌ورانندگی و… این دزدی‌های خرد آن‌قدر زیاد شده که پیگیری آن دشوار شده است؛ مگر مواردی که به‌صورت باندی انجام می‌شود که پیگیری می‌شود، در غیر این صورت پیگیری‌ها برای پیدا‌کردن سارقان به نتیجه نمی‌رسد.
او معتقد است : بخشی از افزایش دزدی‌های خرد تجهیزات شهری به دلیل افزایش فشار‌های اقتصادی است که برخی مجبور به این نوع دزدی‌ها می‌شوند و تا زمانی که وضعیت معیشتی مردم این‌گونه است هم شاهد این نوع سرقت‌ها خواهیم بود.
خبرگزاری «دانشجو» با ارائه گزارشی اعلام کرده، بیشترین نوع سرقتی که هم‌اکنون در سطح کلان‌شهری چون تهران رخ می‌دهد، سرقت موبایل و گوشی تلفن همراه است که توسط سارقان از عابران معابر عبوری خیابان‌های مختلف شهر به سرقت می‌رود. همه این‌ها نشان می‌دهد کرونا چه پیامدهای گسترده‌ای را به‌جای گذاشته است.
شاخص فلاکت در تابستان امسال در حالی به ۵۵/۴ واحد درصد رسید که در یک دهه اخیر بی‌سابقه بوده است. شاخص فلاکت در کنار نرخ تورم و نرخ بیکاری از شاخص‌های مهم در اقتصاد هر کشور است چراکه از طریق آن می‌توان سطح معیشت افراد جامعه را موردبررسی قرار داد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد، بین نرخ تورم با انواع سرقت، رابطه معناداری وجود دارد. همچنین افزایش نرخ بیکاری، افزایش وقوع جرم سرقت را پیش‌بینی می‌کند و بین نرخ بیکاری با انواع سرقت نیز رابطه معناداری حاکم است. به‌علاوه بین نرخ رشد اقتصادی و تعداد کل سرقت در کشور نیز رابطه معکوس و معناداری مشاهده می‌شود.آمارها نشان می‌دهد، تعداد سرقت از اماکن خصوصی و عمومی (شامل منزل، مغازه و …) به ۳۲۷۰۰۰ مورد
در سال ۱۳۹۸ صعود پیدا کرد که نسبت به سال ۱۳۹۶، ۶۰ درصد افزایش داشت و پیش‌تر این احتمال مطرح بود که در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ هم به رشد خود ادامه دهد. نرخ رشد بالای سرقت در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ هم (در پی شوک‌های قیمت‌ارز) اتفاق افتاده بود.اخیرا روزبه کردونی- رئیس مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی این هشدار را داده است که باید منتظر تأثیرات اجتماعی و اقتصادی گسترده کرونا باشیم، آن‌هم نه در میان‌مدت و درازمدت که در کوتاه‌مدت!
کردونی در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرده است که کرونا در همه جوامع نه‌تنها منجر به شوک برون‌زای اثرات گسترده اجتماعی_اقتصادی شده است، بلکه شواهد نشان می‌دهد عدم تدوین و اجرای سیاست‌های کارآمد در قبال اثرات اقتصادی اجتماعی، خود اثر تشدیدکننده بر تأثیرات اجتماعی ناشی از کرونا دارد.
طبق مطالعات انجام‌شده از سوی مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی که کردونی باهدف تبیین آثار اجتماعی- اقتصادی کرونا به آن اشاره داشته، به‌طور متوسط در سال گذشته ۳۰/۶درصد از جمعیت کل کشور زیرخط فقر مطلق بوده‌اند، این در حالی است که جمعیت زیرخط فقر مطلق در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ به ترتیب ۱۵/۵ و ۲۱/۲۶درصد بوده است. البته تبیین و تحلیل دلایل دو برابر شدن جمعیت زیرخط فقر کشور در یک بازه زمانی سه‌ساله نیازمند یک گفت‌وگوی ملی و فراگیر است، اما با توجه به این‌که کرونا در همه جوامع باعث افزایش گسترده فقر شده است می‌توان انتظار داشت در ایران هم یکی از عوامل مهم، افزایش جمعیت فقیر باشد. (البته حتما باید سهم سایر عوامل هم در نظر گرفت.)
رئیس مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی افزوده است: طبق گزارش مرکز ملی آمار نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به مهرماه برای خانوار روستایی به عدد ۴۹/۶درصد رسیده است. این رقم در سال ۱۳۹۷، ۲۰/۶ درصد بوده است. این در حالی است که جمعیت زیرخط فقر مطلق در مناطق شهری برابر با رقم ۳۱/۸ درصد است و در مناطق روستایی به رقم ۵۴ درصد می‌رسد.
افزایش گرایش به مخدرها
پس از همه‌گیری ویروس کرونا، گزارش‌های متعددی درباره افزایش گرایش به موادمخدر منتشر شد. پیش‌تر مجتبی صدیقی، رئیس پیشین سازمان امور دانشجویان
وزارت علوم، گفته بود که گرایش دانشجویان به مصرف دخانیات در دوران کرونا به نسبت قبل از آن بیشتر شده است. به گفته رضا تویسرکان‌منش، مدیرکل درمان وحمایت‌های اجتماعی ستاد مبارزه با موادمخدر، نیز بیکاری یکی از دلایل اصلی افزایش اعتیاد در روزهای کرونایی بوده است و افسردگی، اضطراب و مشکلات اجتماعی و فرهنگی همگی ناشی از این بیکارشدن‌ها به شمار می‌روند و «بیکارشده‌ها» به خیال خود، برای این‌که از این فشار روحی و روانی خلاص شوند، به الکل و موادمخدر روی آورده‌اند.
فاطمه رضوانی مدنی، رئیس مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی از افزایش انواع آسیب‌های اجتماعی در چند سال اخیر، به‌ویژه بعد از شیوع کرونا، خبر داده است.
او در گفت‌و‌گویی با تارنمای خبر آنلاین، گرچه جزئیاتی از آمار این آسیب‌ها ارائه نکرده، اما «توسعه فقر» را یکی از عواملی خوانده که به افزایش این آسیب‌ها دامن زده است: «یافته‌های حاصل از دو دوره پیمایش رصد آسیب‌های اجتماعی و عوامل تعیین‌کننده آن، حاکی از آن است که در هر استانی وضعیت متفاوت است، ولی به‌طورکلی شواهد حاکی از افزایش و رشد برخی آسیب‌های فردی و خانوادگی است. به‌عنوان‌مثال، بیکاری و مسائل اقتصادی ناشی از کرونا با آسیب‌های اجتماعی همچون همسرآزاری، اعتیاد به مواد و … رابطه داشته‌اند. تماس‌ها با سامان ۱۴۸ همزمان با شیوع کرونا افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشته است.»
رضوانی افزوده: «دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر معتاد در کشور وجود دارند که زنان معتاد ۲۸۰ هزار نفر از این جمعیت هستند.» به گفته او، «شکست عاطفی، افسردگی، اختلالات روانی، اختلالات شخصیتی و نبود اعتمادبه‌نفس، از مهم‌ترین عوامل روانی‌اند که زنان را مستعد مصرف مواد مخدر می‌کنند.»
بنا به اظهارات رضوانی، نوجوانان و جوانان بیشتر به سمت گل و شیشه می‌روند و افراد مسن‌تر هروئین و تریاک مصرف می‌کنند: «امسال آمار پذیرش زنان معتاد متجاهر در مراکز بهزیستی افزایش قطعی داشته… و بیشترین تماس‌گیرندگان خط ملی اعتیاد زنانند. بیشترین سؤالی که در سال جاری مردم از مواد می‌پرسند، در مورد گل و تریاک بوده است.»
طلاق‌های کرونایی
برخی از بحران‌های ناگهانی خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و مشکلاتی را در کانون خانواده و روابط بین اعضای آن به وجود می‌آورد و می‌تواند به‌گونه‌ای بر شدت و ضعف مسائل موجود در خانواده تأثیرگذار باشد، یکی‌از بحران‌هایی که دو سال جامعه ما و دنیا را درگیر خود کرده ویروس کروناست.
طبق اعلام سازمان ثبت‌احوال کشور درسال ۹۹ تعداد ۱۸۳ هزار و ۱۸۲ طلاق در کشور به ثبت رسید، این آمار در سال ۹۸ ، ۱۷۶ هزار و ۸۱۲ طلاق در کشور بوده و به معنای افزایش چهاردرصدی طلاق است. این آمار از زبان روزبه کردونی- رئیس مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی مطرح شده است. دکتر محمد روشن- رئیس پژوهشکده خانواده نیز همین آمار را ارائه کرده است، این‌که نرخ طلاق در دوره شیوع ویروس کرونا با افزایش چهاردرصدی همراه بوده و این یک هشدار جدی برای دوران پساکروناست.
به گواه آمارها، از هر سه ازدواج در سال ۱۴۰۰ یک مورد به طلاق منجر شده است. مجموع ازدواج کشور در تابستان ۱۴۰۰، ۱۳۴ هزارو ۲۰۸ مورد بوده است.محاسبات نشان می‌دهد که ازدواج در ایران در فاصله ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، بیش از ۳۶ درصد کاهش یافته است.
افزایش کودکان کار
ویروس کرونا وضعیت اقتصادی خانواده‌ها را به خطر انداخته و سبب تعمیق بیشتر فقر در میان آن‌ها شده است. به اذعان سیدحسن موسوی چلک- رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، در شرایطی که کرونا مسائل اقتصادی بسیار زیادی را به وجود آورده است، مردم امکان معاش خود را ازدست‌داده‌اند و جامعه شاهد افزایش تعداد کودکان کار و زباله گرد شده است و تمامی آمارهای سازمان‌های مرتبط تشدید این اوضاع را با وجود شیوع کرونا نشان می‌دهند. خردادماه امسال بود که معاون سابق وزارت بهداشت ازجمله پیامدهای کرونا را «افزایش تعداد کودکان‌کار» عنوان کرد.
فرشید یزدانی، فعال حقوق کودک و مدیرعامل سابق انجمن حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان نیز از افزایش گرسنه‌خوابی میان کودکان کار در دوران کرونا خبر داده است. او به نقل از برخی مددکاران در خانه‌های کودکی مثل شوش اعلام کرده که برخی مادران گفته‌اند در طول یک هفته غذایی جز نان خالی نخورده‌اند یا غذای گرم و حداقلی نیز نداشته‌اند. یزدانی در گفت‌وگو با چهارراه کودک، بابیان این‌که بخش زیادی از کارگاه‌های تولیدی در شرایط کرونا به تعطیلی کشیده شدند و به‌تبع کارگران کودک نیز آسیب دیدند به این نکته نیز اشاره کرد که باوجود افزایش قیمت‌ها دستمزد کارگران کودک، تغییر چندانی نداشته است.
فرشید یزدانی تأکید کرده کودکان کار در دوران کرونا از جنبه‌های مختلف ارتباطی، اجتماعی و اقتصادی دچار مشکل شدند و تداوم بیماری کرونا شرایط آن‌ها را حادتر می‌کند. به‌خصوص این‌که به قول او در دوران همه‌گیری در حداقل کمک‌هایی که این کودکان دریافت می‌کردند نیز خلل ایجاد شده است. مواردی که به آن پرداخته شد، بخشی از آسیب‌های جامعه است که همزمان با کرونا تشدید شده و به گفته سید حسن موسوی چلک، به سبب طولانی بودن کرونا، تبعات و عوارض متعددی متوجه حوزه آسیب‌های اجتماعی است و طبیعتا
در هر جامعه‌ای برای حل بحران‌ها نیاز به یک نوع برنامه‌ریزی و تحلیل از وضعیت موجود داریم که این مسئله تنها به‌واسطه تحلیل‌های کمی و آمارها امکان‌پذیر است.
آسیب های جتماعی , بحران کرونا , کرونا
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.