به‌تازگی معاون اجتماعی سازمان بهزیستی، دربارهٔ کاهش سن اعتیاد به ۱۰ سال هشدار داده است. گاه این آسیب اجتماعی به‌ویژه اعتیاد دانش آموزان در سرخط خبرها قرار می‌گیرد و پس از ارائه نظرات متفاوت کارشناسان به حاشیه رانده می‌شود. نبود برنامه مدون در حوزه آسیب‌های اجتماعی و بی‌توجهی به اعتیاد در سطح کلان سبب شده، نظام آموزشی ما نیز به این مسئله توجهی نداشته باشد.

بی‌تردید نگاه کلیشه‌ای به این موضوع بدون در نظر گرفتن تغییرات رشدی و تربیتی دانش آموزان و رها کردن این مسئله موجب شده است سالانه درصد آسیب‌پذیری دانش آموزان افزایش یابد و خانواده‌ها و مدارس بیشتری درگیر شوندو به‌این‌ترتیب اعتیاد در چرخه دوستانه گروه همسالان ضریب خواهد یافت و برهمین‌اساس ضرورت برنامه‌ریزی و عمل‌گرایی در این حوزه دوچندان است.

هرگاه صحبت آسیب‌های اجتماعی به میان می‌آید، آموزش‌وپرورش دست به دامان طرح نماد می‌شود. نماد، عنوان اختصاری طرحی با نام «نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان» است که در قالب ائتلاف ۹ دستگاه و با هدف دستیابی به چارچوب همکاری نظام‌یافته برای مداخله سریع، به‌موقع و مؤثر در آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان، طراحی و آغاز شده است. اما پرسش این است که آموزش‌وپرورش برای آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش آموزان چه برنامه‌ای را تدارک دیده و آیا توانسته است با برنامه‌های اختصاصی درون‌سازمانی به تقویت عوامل محافظت‌کننده و یا کاهش عوامل مخاطره‌آمیز کمک کند؟ 

چند سالی است که جشنواره نوجوان سالم و کانون یاریگران زندگی در کانون توجه آموزش‌وپرورش برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی قرار گرفته است و طیف فعالیت آموزش ارتقایی و توانمندسازی را به حاشیه برده، آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر دانش‌آموزی همانند هر مسئله اجتماعی دیگر نیاز به متخصصان و کاربلدانی دارد که هم توانایی غربالگری  داشته باشند و هم بتوانند با آموزش به‌موقع و هدفمند آغازگر تغییر باشند و سرانجام در صورت لزوم به دانش آموزان و خانواده‌هایشان خدمات ارائه کنند. 

این نکته نیز حائز اهمیت است که کمبود نیروی متخصص مشاوره در مدارس می‌تواند آموزش‌وپرورش را به کم‌کاری در این حوزه متهم کند. مشاوران مدارس نیروهای تخصصی و آموزش‌دیده هستند، حال اینکه مدارس ما از ظرفیت آن‌ها محروم مانده است و نبود فرصت کافی برای مدیر و معاونین مدارس سبب شده دانش آموزان آسیب‌دیده کمتر موردتوجه قرار گیرند و با عادی‌سازی اعتیاد یا هر رفتار پرخطری در گروه دوستان و همسالان در یک فرصت کوتاه، مدرسه‌ای را فلج و درگیر حاشیه‌های آموزشی و تربیتی کنند. بنابراین آموزش‌وپرورش در استخدام این نیروها و حتی مربیان پرورشی که در نبود مشاوران، عصای حرکتی و مراقبان اجتماعی در مدارس هستند، باید تخصصی‌تر عمل کرده و شرایط حضور افرادی با تحصیلات مرتبط را فراهم نماید. هر چه نیروی انسانی توانمندتری جذب شود، آسیب‌های بیشتری از مدرسه به‌عنوان کانون تربیتی دفع خواهد شد. 

در این‌مهم نباید دست یاری سمن‌ها و مددکاران اجتماعی شناسنامه‌دار که تجربه زیسته آن‌ها برای آموزش‌وپرورش بسیار کارآمد و مفید است را پس زد.  
ذکر این مسئله هم درخور توجه است که معاونت پرورشی وزارت و آموزش‌وپرورش عملکرد مناسبی در این زمینه نداشته است. معاونتی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی دانش آموزان دچار سطحی‌نگری است و این نشان می‌دهد نظام تعلیم و تربیت در رویکردهای خود نیازمند به‌روزرسانی است و اگر با اقدامات سطحی‌نگرانه به نتیجه امیدوار باشیم، سلامت اجتماعی دانش آموزان بیشتر در معرض تهدید قرار می‌گیرد.

لحظه‌به‌لحظه  فضای فکری دانش آموزان توسط عوامل بیرون از مدرسه سازمان‌دهی می‌شود و حرکت لاک‌پشتی آموزش‌وپرورش در حوزه آسیب‌های اجتماعی هیچ تفاوتی با ایستادن و عدم حرکت ندارد. نبود تناسب برنامه‌های پیشگیرانه با  سطح آسیب‌دیدگی دانش آموزان باعث هدر رفت نیرو و بودجه ناچیز معاونت پرورشی در بحث آسیب‌های اجتماعی خواهد شد.