حنیف غفاری
سفر اخیر «هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان به تهران، مورد توجه بسیاری از محافل خبری و تحلیلی کشورمان قرار گرفته است. برخی محافل رسانه ایاز وی به عنوان یک «میانجی‌گر اروپایی» یا «حامل پیام آمریکا»یاد کرده اند. برخی نیز جایگاه وزیر خارجه سرزمین ژرمن‌ها را تا حد «منجی برجام» ارتقا داده اند! در خصوص سفر هایکو ماس به کشورمان نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آنها گذشت:
نخست اینکه «هایکو ماس»قبل از ورود به ایران، سخنان قابل تاملی را در خصوص «اینستکس» بیان کرد:
«برنامه اروپایی اینستکس باید یک تجارت مقاوم در برابر تحریم ها را امکان پذیر کند. البته همه طرف ها به محدودیت های این برنامه آگاهند. ما اروپائیان بر این عقیده‌ایم که باید با همه تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران کار کنیم و این تلاش ها ارزشش را دارد.»
ادبیات به کار رفته در سخنان هایکو ماس بسیار آشناست! «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه و دیگر مقامات اروپایی نیز حدود یک‌سال قبل، چنین سخنانی را در خصوص ساز و کار مالی ویژه اروپا بیان کرده بودند! آنها از «عزم راسخ» خود برای حفظ برجام گفتند و در عین حال تاکید کردند که در این خصوص محدودیت‌هایی دارند!در نهایت ساز و کار مالی ویژه اروپا در قالب ساختاری حداقلی، ناقص و قطره چکانی تحت عنوان «اینستکس» تبلور پیدا کرد.
امروز که کمتر از یک‌ماه تا پایان ضرب الاجل دوماهه ایران به تروئیکای اروپایی ( در خصوص توقف بخشی دیگر از تعهدات برجامی کشورمان )
زمان باقی مانده است، هایکو ماس بار دیگر به پله اول بازگشته است : تاکید بر حفظ برجام و اقرار نسبت به محدودیت‌های اروپا! نکته دوم، به اظهارات قبلی هایکو ماس در خصوص «غنی سازی اورانیوم» از سوی کشورمان باز می گردد. وزیر امور خارجه آلمان در جریان برگزاری نشست گروه هفت اعلام کرد:
«درباره ایران در جریان نشست گروه هفت مذاکره شد. ما همچنان متقاعد هستیم که عاقلانه است، توافقی داشته باشیم که تضمین کند، ایران نتواند وارد روند تولید اورانیوم شود.»
​​​​​​​مدتي بعد، برخي مقامات اروپايي از جمله سفير فرانسه در آمريکا، موضوع «لزوم توقف غني سازي اورانيوم از سوي ايران»،« اعمال محدوديت‌هاي فرازماني عليه برنامه هسته اي ايران »و «تحديد توان موشکي » کشورمان را به عنوان مطالبات خود از کشورمان بيان کردند. اظهارات و مواضع «هايکو ماس» طي هفته هاي اخير نشان مي دهد که ژرمن‌ها به مانند ديگر بازيگران اروپايي، نه تنها عزمي براي عملياتي کردن تعهدات خود در قبال«حفظ برجام» ندارند، بلکه بسيار علاقه مندند
تا بار ديگر به «نقطه صفر»باز گردند:يعني «ارديبهشت ۱۳۹۷» يا همان زمان «خروج آمريکا از توافق هسته اي»! اصلي ترين پيام وزير خارجه آلمان به ايران چيزي جز اين نيست:«بياييد از اول آغاز کنيم»! به عبارت بهتر ،سوغات هايکو ماس از برلين براي ملت ايران، چيزي جز«تکرار وعده هاي اروپا» در خصوص حفظ برجام نيست. بنابراين بهتر بود وي براي تکرار اين موضوع، زحمت سفر به خود ندهد !هايکو ماس خود نيز به خوبي مي داند که اقدام اروپا در ارائه ساختار معيوب و ناکافي اينستکس و متعاقبا تاخير در اجرايي ساختن آن، محصول رايزني هاي پشت پرده مقامات اروپايي( به صورت مشخص وزير امور خارجه فرانسه) با «مايک پمپئو» و ديگر مقامات کاخ سفيد بوده است. همچنين بهتر است هايکو ماس به جاي اتخاذ ژست‌هاي تصنعي، به صورت شفاف پاسخ دهد که چه کسي به وي دستور داد تا در جريان برگزاري نشست گروه هفت ، موضوع «عدم توليد اورانيوم» از سوي ايران را مطرح کند؟!