نفیسه امامی 
تک‌نرخی شدن ارز در اقتصاد کشور  به آرمانی تبدیل‌شده  که سال‌هاست توسط بانک مرکزی و دولت مطرح می‌شود اما هنوز سیاست‌گذاری مشخصی برای آن تعیین نشده است. وجود رانت و فساد و هدر رفتن منابع ارزی در شرایطی که کشور در سخت‌ترین بزنگاه‌های تأمین ارز روبه‌رواست، ازجمله مشکلات نظام ارزی دو یا چند نرخی است و کارشناسان اقتصادی یکی از بهترین روش‌ها برای بهبود این وضعیت را یکسان‌سازی نرخ ارز می‌دانند.
با علم به این‌که تک‌نرخی شدن ارز یک مطلوب اقتصادی محسوب می‌شود، اما در صورت عدم اجرای صحیح آن اثرات مخربی بر سر اقتصاد کشور هوار می‌شود. ایجاد ثبات در  بازار ارز یکی از لازمه‌های مهم برای آرامش در اقتصاد است و تجربه نشان داده اقتصاد از نوسانات شدید بازار ارز صدمات زیادی را متحمل شده است. 
 شکاف قیمتی بین نرخ ارز در بازار آزاد با ارز دولتی، زمینه‌ساز ایجاد رانت شده است، اما در شرایطی که حرکت به سمت تک‌نرخی کردن ارز   باعث عدم کنترل قیمت‌ها شود و از امکان مدیریت دولت بر بازار بکاهد، بیم آن وجود دارد که با ایجاد شوک به بازار تبعات بدتری در تراز تجاری کشور به وجود بیاید. 
تک‌نرخی شدن ارز، فرآیندی است که نیازمند برداشتن گام‌های تدریجی برای اجراست و روند دستوری برای پیاده شدن آن نمی‌تواند به استمرار این سیاست کمکی کند. بانک مرکزی در سال‌های گذشته بارها وعده یکسان‌سازی نرخ ارز را داده ، اما هر بار تحقق این وعده به تأخیر افتاده است. اقتصاد ایران ارز تک‌نرخی را تجربه کرده است، اما به دلیل فراهم نبودن الزامات آن، این طرح شکست‌خورده و  ما دوباره شاهد برقراری نظام چند نرخی بوده‌ایم. این یکسان‌سازی زمانی باید اتفاق بیفتد که نسبت به پایداری آن در بلندمدت اطمینان حاصل شود و بانک مرکزی سیاست‌گذاری درستی را برای اجرای آن اتخاذ کند.
حسین صمصامی، سرپرست اسبق وزارت اقتصاد در گفت‌وگو با «رسالت» گفت: بانک مرکزی درصدد است تا ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کند و نرخ نیمایی را به نرخ بازار آزاد برساند و یکسان‌سازی کند، اما این سؤال مطرح می‌شود آیا بازاری که مبنای تعیین نرخ است ازنظر علمی و عملی می‌تواند مبنای تعیین نرخ قرار گیرد یا خیر؟ که جواب این سؤال منفی است. 
وی افزود: عرضه در این بازار از چند طریق انجام می‌گیرد. بخشی از طریق بانک مرکزی و بخشی  از طریق افرادی است که کالاهای خود را به فروش رسانده‌اند و ارز آن را در بازار عرضه می‌کنند و یا کسانی که دلار داشته‌اند و آن را در بازار به فروش می‌رسانند. علاوه بر این صادرکنندگانی که به‌جای دادن ارز به سامانه نیمایی، آن را در بازار آزاد می‌فروشند  جزءعرضه‌کنندگان ارز هستند. بنابراین بازار آزاد جایی است که برخلاف قاعده جاری عمل می‌کند. 
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: تقاضا در این بازار هم بیشتر به علت سفر به خارج از کشور است و یا برای افرادی که می‌خواهند کالای قاچاق وارد کشور کنند. چنین بازاری برای ما نرخ تعیین می‌کند و ما آن را به تولیدکننده می‌دهیم تا کالا تولید نماید و بر این اساس برای کالاها قیمت‌گذاری می‌کنیم. چنین بازاری ناکارآمد و فضایی برای سفته‌بازی و دلالی است و نرخی که در آن تعیین می‌شود باعث ایجاد تورم می‌شود و نرخ رشد سرمایه‌گذاری را منفی می‌کند. اگر هدف از یکسان‌سازی نرخ تورم این روند باشد که با اجرای آن بحران ایجاد می‌شود.
صمصامی اضافه کرد: در شرایطی که کشور با محدودیت منابع ارزی روبه‌رواست، سیاست درست بانک مرکزی باید مبنی بر کنترل عرضه و تقاضای ارز باشد. صادرکننده باید ملزم به واردکردن ارز حاصل از صادرات به اقتصاد باشد و بانک مرکزی هم نرخ معقول ارز را که منجر به مهار تورم شود، تعیین می‌کند. نرخی که توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود به‌طور یکسان به همه کالاها و مصارف ضروری تخصیص داده خواهد شد. 
 سرپرست اسبق وزارت اقتصاد با تأکید بر این‌که تک‌نرخی کردن ارز به معنای تثبیت نرخ آن نیست، گفت: نرخ ارز دارای صعود و نزول است و تک‌نرخی شدن آن بدون اتخاذ سیاست‌های درست می‌تواند به بازار شوک وارد کند. اگر ارز نیمایی به سمت بازار آزاد هدایت شود نرخ دلار بالاتر می‌رود. اگر ارز نیمایی به نرخ بازار آزاد نزدیک شود، دیگر نمی‌توان آن را کنترل کرد و درواقع تک‌نرخی شدن ارز باعث ایجاد تورم و بحران می‌شود. 
صمصامی با اشاره به این‌که هیچ کشوری در شرایط جنگ اقتصادی سیاستی که بانک مرکزی پیاده کرده را اتخاذ نمی‌کند، افزود: بانک مرکزی به دنبال آن است تا ارز ۴۲۰۰ تومانی را به‌طور کامل حذف کند چون در حال حاضر این ارز از بسیاری کالاهای اساسی حذف‌شده  و بیشتر با نرخ نیمایی محاسبه می‌شوند. 
 شرط تک‌نرخی شدن ارز، اختصاص بدون قید و شرط ارز است
 آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی نیز بابیان این‌که هنوز روش بانک مرکزی برای تک‌نرخی شدن ارز مشخص نشده است به «رسالت» گفت: برای تک‌نرخی شدن ارز معلوم نیست آیا دولت می‌خواهد نرخ بازار آزاد را به نرخ نیمایی برساند یا نرخ نیمایی را به نرخ آزاد نزدیک کند. به نظر می‌رسد دولت هر زمان صحبت از تک‌نرخی شدن ارز کرده، درواقع به دنبال راه انداختن شوی تبلیغاتی بوده است.
بغزیان افزود: یکسان‌سازی ارز فواید متعددی ازجمله کاهش رانت را به دنبال دارد و دست کسانی‌که که ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌گیرند اما کالای خود را با نرخ بیشتر از بازار آزاد به فروش می‌رسانند، کوتاه می‌کند. به‌عنوان نمونه خودرو با ارز دولتی وارد کشور شده است، اما باقیمت دلار ۴۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. 
 وی بانک مرکزی را هدایت‌کننده اصلی بازار ارز دانست و افزود: امکان ندارد صرافی‌های میدان فردوسی و چهاراه استانبول تعیین‌کننده نرخ ارز باشند. بانک مرکزی بزرگ‌ترین دارنده ارز است و مدیریت بازار را در اختیار دارد. نرخ دلار توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و می‌تواند نرخ را پایین یا بالا ببرد. 
این کارشناس اقتصادی با اشاره به الزامات تک‌نرخی شدن ارز بیان کرد: اگر دولت می‌خواهد ارز را تک‌نرخی کند، باید به میزان لازم ارز در اختیار داشته باشد تا بتواند آن را یکسان‌سازی کند و بدون قید و شرط به همه افراد ارز تعلق بگیرد نه این‌که به‌عنوان‌مثال ارز فقط به تولیدکنندگان تعلق بگیرد، زیرا در این صورت دیگر اقشار ارز را با نرخ بالاتر برای واردات قاچاق تهیه می‌کنند که این کار باعث تورم می‌شود و مجددا دو نرخ ارز ایجاد می‌گردد. 
بغزیان با اشاره به نحوه واقعی کردن نرخ ارز این‌طور گفت: مردم تصور می‌کنند ارز ۲۴ هزارتومانی واقعی نیست و مثلا دلار ۱۸ هزارتومانی واقعی است. عده‌ای از اقتصاددان معتقدند دولت پای خود را بر روی فنر ارز گذاشته است و اجازه نمی‌دهد بر اساس نرخ تورم افزایش پیدا کند درحالی‌که در صورت بروز چنین اتفاقی فاجعه‌ای برای قیمت کالاها و قدرت خرید مردم رخ می‌دهد. 
وی اضافه کرد: عده دیگری از کارشناسان اقتصادی نرخ واقعی ارز را  بر اساس نرخ بهینه معنی می‌کنند، یعنی نرخی که ثبات قیمت‌ها، اشتغال و رشد اقتصادی را تأمین کند. نرخ واقعی ارز با این روش که نرخ آن رها شود تا درجایی ثابت بماند، معنی نمی‌شود. در هیچ اقتصادی   نرخ ارز رها نمی‌شود بلکه مدیریت می‌شود و اختیار آن به دست بازار آزاد داده نمی‌شود.
بغزیان در پایان سخنانش بیان کرد: دولت و بانک مرکزی باید با محاسبه تعیین کنند که چه نرخ بهینه یا واقعی برای اقتصاد ایران مناسب است، نه این‌که نرخ ارز به حال خود رها شود و مدیریتی بر آن اعمال  نشود.