گروه فرهنگی
اربعین حجی است که طوافی ندارد، اما سعی صفا و مروه‌ای دارد که بارها از سعی هاجر بزرگ‌تر است. سعی صفا و مروه به‌پاس تلاش هاجر برای سیراب کردن اسماعیل بنا نهاده شد، اسماعیلی که بالاخره سیراب شد؛ اما حج نجف تا کربلا به‌پاس عطش اسماعیل پیامبر آخرالزمان است. برای اسماعیل آخرالزمان چشمه‌ای از زمین نجوشید، بلکه از قلب‌ها و چشم‌ها جوشید و رودخانه عظیم اربعین را پدید آورد. این رودخانه همان زمزمی است که از زیر پای شهیدان کربلا جوشید. 
حج خون خدا منایی برای سنگ زدن به شیطان ندارد. اما سرتاسرش بنایی است که بر سر شیاطین جن و انس خلاص شده. هر نفر، هر قدم، هر علم، پتکی است بر سر ظلم و ظالم. 
مقایسه اجمالی سفر زیارتی اربعین و سفر حج، گواه بر تفاوت‌های واقعی و میدانی میان این دو سفر است؛ اما نقطه اشتراک این دو سفر، لزوم استفاده از مال حلال برای پرداخت هزینه‌هاست. هیچ‌گاه شریعت اسلامی انفاق مال حرام درراه تقویت دین و زنده نگاه‌داشتن شعائر، به‌ویژه اربعین حسینی را تأيید نکرده است.
تمام دستگاه‌هاى تبليغاتى بنی‌امیه و حتی برخی حاکمان پس‌ازآن، براى منزوى كردن یاد مظلومیت امام حسین و اهل‌بیت علیهم‌السلام به کار گرفته شده بود؛ اما همچنان فرزندان معصوم سیدالشهدا با توصیه‌های فراوان، شیعیان را به زیارت قبر مطهر امام حسین علیه‌السلام ترغیب و تشویق می‌کردند. فرمایش گوهربار امام حسن عسکری علیه‌السلام در میان این احادیث نورانی که زیارت اربعین را یکی از نشانه‌های مؤمن معرفی کرده، یکی از دلایل ایجاد موج نوین بیداری اسلامی و راهپیمایی عظیم اربعین است. در حقیقت، پیامی که هرساله از شکوه اربعين به جهان مخابره می‌شود، ضرورت زنده نگاه‌داشتن ياد و خاطره اهل‌بیت به‌ویژه امام حسین علیه‌السلام در مقابل طوفان تبليغات دشمن است.
 زیارت اربعین و تدبیر اهل‌بیت علیهم‌السلام
اهميت زیارت اربعین سیدالشهدا علیه‌السلام ازآن‌روست که به‌واسطه تدبير الهى خاندان پيامبر اکرم صل‌الله‌علیه‌و‌آله‌ ياد نهضت حسينى براى هميشه جاودانه گرديد. نقطه آغاز این پاسداشت را می‌توان در شیوه‌های تبلیغی امام سجاد علیه‌السلام و زينب كبرى علیهاالسلام در روزهاى اسارت و سپس در سال‌هاى پس‌ازآن ردیابی کرد؛ چه آنکه اگر تبيين و افشاگرى ایشان پیرامون حقيقت واقعه عاشورا و هدف امام حسين و ظلم دشمن نبود، واقعه عاشورا تا امروز، جوشان و مشتعل باقى نمی‌ماند.
 زیارت کربلا و سفر حج در متون دینی
با نگاهی گذرا و مقایسه میان زیارت کربلا و سفر حج می‌توان اهمیت و ارزش بالای زیارت امام حسین را دریافت. مکلف برای رفتن به حج، باید استطاعت و توان مالی داشته باشد؛ در غیر این صورت، تکلیف از او ساقط می‌گردد؛ اما روایت‌شده شخصی به امام باقر علیه‌السلام عرضه داشت: دوست دارم به زیارت جد شما در کربلا بروم، اما فقیر هستم و توان مالی ندارم. امام فرمودند:«امام حسین بر گردن هر فقیر، حقی دارد و آن این‌که سالی یک‌بار به زیارت قبرش مشرف شود.»
ممکن است برخی افراد از استطاعت مالی برخوردار باشند، اما خوف جان و مسیر داشته باشند. در این صورت وجوب حج ساقط می‌شود؛ اما امام صادق علیه‌السلام در پاسخ به کسی که به دلیل سفر زیارت کربلا،‌ ترس از جانش داشت، فرمود: «برای زیارت کربلا چه ترسی داری که اگر در این مسیر از دنیا رفتی، فرشتگان مقرب خدا در تشییع‌جنازه‌ات حاضرشده و برایت طلب مغفرت می‌کنند و تا پایان دنیا برای تو زیارت نیابتی اباعبدالله انجام می‌دهند.»
 امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: « زِیارَةُ قـَبرِ الحسین حَجَّةٌ، و مِن بَعدِ الحَجَّةِ حَجَّةٌ و عُمرَةٌ بَعدَ حَجَّةِ الأسلامِ؛ زیارت قبر حسین،( برابر با) یک حج است و(بلکه برابر با)حج و عمره‌ای است که پس از حَجَّةالأسلام، به‌جا آورده می‌شود.» همین حضرت می‌فرمایند: «زِیارَةُ قَبرِ الحسین تَعدِلُ عِشرینَ حـَجَّةً و أفـضَلُ، و مـِن عِشرینَ عُمرَةً و حَجَّةً؛ زیارت قبر حسین، برابر با بیست حج و برتر از آن اسـت و نـیز (بـرتر از) بیست عمره و بیست حج است.» همین حضرت می‌فرمایند: «إنَّ الرَّجُلَ مِنکم لَیغتَسِلُ عَلی شاطِئِ الفُراتِ، ثـُمَّ یـأتی قـَبرَ الحسین عارِفاً بِحَقِّهِ، فَیعطیهِ الله بِکلِّ قَدَمٍ یرفَعُها أو یضَعُها مِئَةَ حَجَّةٍ مـَقبولَةٍ، و مـِئَةَ عُمرَةٍ مَبرورَةٍ، و مِئَةَ غَزوَةٍ مَعَ نَبِی مُرسَلٍ إلی أعداءِ الله و أعداءِ رَسولِهِ؛ فردی از شما بر کناره فرات، غسل می‌کند و با شناخت حق حسین بـه زیـارت او می‌آید و خداوند، در برابر هر گامی که برمی‌دارد و می‌گذارد، یک‌صد حج مقبول و یک‌صد عمره نیکو و یک‌صد جـهاد هـمراه با پیامبرفرستاده‌شده در برابر دشمنان خدا و پیامبرش، برایش می‌نویسد.»
 و ازاین‌دست روایات بسیار است.  
 مقایسه میدانی میان سفر اربعین و حج 
آمارهای سفر زیارتی حج تا پیش از همه‌گیری بیماری کرونا و تغییر اساسی در سبک زندگی انسان‌ها، از حضور جمعیتی بالغ‌بر ۳ میلیون نفر در موسم حج خبر می‌دهند. این آمار در سال‌های پس از کرونا بسیار کاهش پیدا کرد؛ اما از سوی دیگر، آمار رسمی از جمعیت بالغ‌بر ۱۴ میلیون زائران حسینی در راهپیمایی عظیم اربعین خبر می‌دهد که همگان به مقصد کربلا در حرکت بوده و پس از لبیک گفتن در روز اربعین آنجا را ترک می‌گویند.
هزینه‌های سفر به خانه خدا بسیار زیاد و تمام آن بر عهده حاجیان است. ازاین‌رو تعداد کسانی که توفیق تشرف به حج پیدا می‌کنند، چندان زیاد نیست؛ اما در سفر زیارتی اربعین، اقشار گوناگون مردم عراق از روزها پیش از اربعین، خود را آماده میزبانی و پذیرایی از زائران امام حسین علیه‌السلام کرده، بدون هیچ منتی، آن را برای خود افتخار می‌دانند و جالب آنکه در این ایام، هیچ زائری احساس گرسنگی یا کمبود مکان استراحت نمی‌کند. ازاین‌رو بهای وسايل حمل‌ونقل بین‌شهری، تنها هزینه‌ای است که زائر حسینی در ایام اربعین بر عهده می‌گیرد.
 اهمیت نیت خالص در زیارت اربعین
احادیث فراوانی پیرامون ارزش‌ هزینه کردن در سفر زیارتی امام حسین علیه‌السلام نقل شده است؛ اما دشمنان اهل‌بیت برای به انحراف کشاندن این هزینه‌ها از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کنند؛ گاه با ایجاد شایعه و خبرهای ساختگی از هزینه‌های بی‌رویه دولتی در سفر اربعین خبر می‌دهند و گاه منابع مالی این هزینه‌ها را نامشروع توصیف می‌کنند. هرچند این تکاپوی دشمن برای خاموش ساختن نور خدا سرانجام موفقی نخواهد داشت،‌ اما آنچه مسلم و قطعی است، تأکید تعالیم اسلامی بر اخلاص داشتن هرگونه هزینه درراه خداست؛ به‌گونه‌ای که انسان حلال‌ترین مال خود را در این مسیر انفاق کند. ازاین‌رو امام صادق علیه‌السلام با توبیخ و سرزنش کسی که بخشی از پول دزدی را درراه خدا صدقه می‌داد،‌ به آیه ۲۷ سوره مائده اشاره فرمود: «إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ‏»؛ «فقط خداوند اعمال پرهیزکاران را می‌پذیرد.»