محمدكاظم انبارلویی
ما در نظامی زندگی می‌كنیم كه با نظام‌های مرسوم جهان متفاوت است . جنس جمهوریت نظام ما با نظام‌های متعارف جهان فرق می‌كند.
قرار است این جمهوریت با اراده مردمی و هدایت الهی اداره شود. به همین دلیل نام آن‌را جمهوری اسلامی نهادیم و نودوهشت‌و‌دو‌دهم درصد مردم پای این نام در اوایل انقلاب طی یك رفراندوم باشكوه امضا گذاردند.
ما نظام جمهوری اسلامی را در مردم‌سالاری دینی تئوریزه كردیم و به جهان اعلام كردیم این نظام بر پایه رضایت مردم، ارزش‌مداری و حق‌مداری و قانونگرایی استوار است.
رأی مردم در جمهوریت یك اصل است و قرار است هر كسی كه از صندوق به عنوان رأی مردم بیرون آمد مورد احترام همه قرار گیرد.
لذا رقابت آزاد و حقیقی و اخلاقی با رعایت ادب و نزاكت سیاسی را یك اصل مهم بدانیم و به آن پایبند باشیم. ما نمی‌توانیم شاهد یك صحنه رقابتی باشیم كه اضلاع رقابت همانند گرگ‌هایی به جان هم افتاده‌اند و طعمه «قدرت» را پاره پاره كنند.از چنین سناریویی تولید «قدرت نرم» مردم كه بتواند در برابر دشمن بایستند درنمی‌آید. از چنین سناریویی قدرت ملی و حفظ منافع ملی در نمی‌آید. از چنین سناریویی رفاه ملی توأم با نوسازی و بازسازی قدرت اجرایی كشور درنمی‌آید.
نزدیك به ۶۰۰ نفر در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ثبت‌نام كرده‌اند، معنای این تعداد ثبت‌نام این نیست كه یك رقابت ۶۰۰ ضلعی را شاهد باشیم. در هیچ جای دنیا شكل و شمایل رقابت ها حتی به تعداد انگشتان دو دست نمی‌رسد تا چه برسد به این تعدادی كه ثبت‌نام كرده‌اند. 
نباید فراموش كنیم كه موضوع انتخابات ریاست جمهوری بازسازی نظام اجرایی كشور است. می‌خواهیم با ورود در انتخابات «قدرت ملی» را در مواجهه با دشمنان نظام تقویت كنیم مشروعیت مردمی نظام را تضمین نماییم تا در سایه این دو امر مهم رفاه و آسایش و روان‌سازی خدمت به مردم را سامان دهیم. دشمن در رسیدن به این اهداف اخلال می‌كند . هیچ ضلعی از اضلاع رقابت حق ندارد دشمن را در خصومت علیه ملت یاری دهد.
دغدغه اصلی نظام، مشاركت حداكثری مردم، سلامت و امنیت انتخابات و رعایت حق‌الناس و حفظ رأی مردم است.
دغدغه مردم، امنیت، معیشت، مبارزه با فساد، انتخاب اصلح، مبارزه با بی‌عدالتی و تبعیض و استقرار یك دولت با دستان پاك است. رجال سیاسی و مذهبی كشور باید به این دو دغدغه احترام بگذارند و چارچوب رقابت‌های خود را در پاسخگویی به این دغدغه‌ها تنظیم كنند.
جمهوری اسلامی با ورود به قرن جدید و با ورود به گام دوم حیات افتخارآفرین خود آن هم در قاب بیانیه مهم رهبر معظم انقلاب باید یك تصویر سالم و اخلاقی از رقابت‌های سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری مخابره كند.
لذا حقیر ذكر چند توصیه را در این معركه رقابت‌ها بی‌فایده نمی‌دانم.
۱- نامزدها از فخرفروشی، تكبر و خود بزرگ‌بینی و خودشیفتگی در معرفی خود پرهیز كنند. مردم این سیئات را خوب می‌فهمند و در رأی خود لحاظ  می‌كنند.
۲- نامزدها در بالا بردن خود از پایین آوردن حسنات رقیب خودداری كنند این شیوه خوبی برای معرفی خود نیست. «تحقیر» و كوچك كردن طرف مقابل برای بزرگ‌نمایی خود یك شیوه اخلاقی نیست.
۳- انتخابات ریاست جمهوری برای رسیدن به یك تفاهم ملی یا یك گفت‌وگوی ملی برای تعیین رئیس دستگاه اجرایی كشور است. نباید این تفاهم ملی را تبدیل به یك «تخاصم ملی» كرد. قرار است جمعی از «اخیار» با یك رقابت سالم و اخلاقی، مردم را در انتخاب رئیس اجرایی كشور یاری كنند.
۴- مرز «خودخواهی» و «خداخواهی» را در مناظرات رعایت كنید. نامزدها هوش، تجربه، صبر ، حوصله ، تسلط بر نفس اماره، كارنامه و برنامه خود و از همه مهم‌تر منطق خود را در حل مشكلات مردم در مناظرات به نمایش بگذارند.
۵- نقد طرف مقابل و نیز قرائت وی از تشریح اوضاع را تخطئه نكنیم. شاید حظی از حقیقت در آن باشد. هدف رسیدن به اجماع ملی در نوسازی و كارآمدی دستگاه اجرایی است، این هدف را گم نكنیم.
۶- سیاست حوزه «قدرت طلبی» صرف نیست. دانستن ابتدایی‌ترین اصول اخلاقی سیاست‌ورزی مقدمه ورود به عرصه‌های سیاسی است.
قرار است جمهوری اسلامی برای جهانیان الگو باشد. انتخابات ۱۴۰۰ را به صورت یك الگوی اخلاقی در امر رقابت در نگاه جهانیان به نمایش بگذاریم.
آن‌ها كه مدعی مدیریت جهان در ایام صدارت خود بودند نباید به گونه‌ای رفتار كنند كه گویی اصل و اساس جمهوریت و نظامات آن را قبول ندارند.
۷- ایام انتخابات ، ایام بازخوانی «كاركرد» ، «عملكرد» و ارزیابی حرف‌هایی است كه با آن حرف‌ها رأی گرفته شده است .
قرار است هر كس توانایی‌های خود را در حل مشكلات مردم بگوید، لذا دوگانه تحول یا تداوم وضع موجود، تغییر یا تداوم ریل دولت مستقر و یا بهتر بگوییم ، دوگانه كارآمدی و ناكارآمدی دوگانه‌های حقیقی است. از خلق هر دوگانه یا دوقطبی انحرافی از سوی نامزدها پرهیز شود این رویكرد اخلاقی نیست.
۸- رقابت در انتخابات ۱۴۰۰ دوضعلی یا حداكثر پنج ضلعی است. در هر ضلع هر نامزد باید گفتمان خود را نمایندگی كند. رقیب‌هراسی شیوه اخلاقی نیست.
مردم به هنگام انتخاب باید «كار» ، «برنامه» و «توانایی» نامزدها را در قد و قواره ادعاهای گفتمانی را كه مطرح می‌كنند، احراز کنند.
اخلاق و سیاست‌ورزی درست اقتضا می‌كند نامزدها مردم را در انتخاب اصلح و احسن یاری كنند و در انتخاب این رویكرد اخلال ننمایند.