علی شعبانی
در ماه مبارک شعبان که ماه رسول خدا نامیده شده است به مهم‌ترین موضوع  در وصف آن حضرت بایستی اشاره کرد که در قرآن کریم فرمود اِنَّکَ لَعَلَی خُلُقٍ عَظیم(به راستی که تو ای پیامبر به نیکو خلقی عظیم آراسته ای) و حضرتش نیز هدف از بعثت خود را کامل کردن مکارم اخلاقی نامید(اِنَّمَا بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ مَکَارِمَ الاَخلَاق).
۱۵ بهمن ماه امسال بود که همزمان  با سالروز ولادت ام الائمه حضرت صدیقه طاهره ، زهرای مرضیه سلام الله علیها و مطابق سنوات گذشته ذاکرین و مادحین اهل بیت عصمت و طهارت با مقام معظم رهبری دیدار داشتند اما دیداری متفاوت با دفعات گذشته و از طریق فضای مجازی ؛
 در این برنامه  مقام معظم رهبری به چند موضوع بسیار مهم اشاره کردند که یکی از آن‌ها موضوع رعایت ادب اسلامی در جامعه بود ؛ آنجا که فرمودند :«بدگویی و بدزبانی در جامعه باید جمع شود و ادب اسلامی گسترش یابد.»
ایشان با اشاره به دو خطبه توفانی حضرت زهرا(س)
 پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) که در عین مضامین مهم و اعتراضی و اعلام خطر درباره انحراف از مفاهیم برجسته اسلامی، با کلمات محکم و متین و بدون بیان حتی یک کلمه توهین‌آمیز بیان شده است، افزودند: «مکتب اهل‌بیت از مسائلی مانند قول به‌غیر علم، غیبت، تهمت، بدگویی و بدزبانی مبرا است و شما مداحان نیز باید این معارف را در زبان و عمل به مردم تعلیم دهید.»
     در باره چرایی طرح این تذکر جدی معظم له (استفاده از کلمه «باید» توسط ایشان) به نظر می رسد علاوه بر گسترش بی ادبی در فضای گفتمانی برخی سیاسیون  که بدان خواهیم پرداخت ، سه دلیل اساسی منجر به افزایش برخی بی ادبی ها (به‌ویژه در رسانه ها و بالاخص فضای مجازی) شده است‌:
۱-افزایش سطح نارضایتی مردم از عملکرد دولتمردان به‌ویژه افزایش مشکلات اقتصادی ناشی از سوء تدبیرها موجب خشم برخی و پرخاشگری های خلاف ادب اسلامی شده است.
۲-فتح باب بی ادبی توسط برخی مسئولین اعم از اهانت به منتقدین و بی احترامی به مخالفین فضا را برای گسترش آن مهیا کرده است. 
۳-نزدیکی به انتخابات سال آینده ریاست جمهوری و ملتهب شدن فضای سیاسی و شروع رقابت‌های انتخاباتی از هم اکنون به برخی بدگویی ها و بدزبانی ها دامن زده است. 
با توجه به موضوعات مزبور تذکر رهبر معظم انقلاب 
در مورد ضرورت برچیده شدن بی ادبی بسیار دقیق و 
به موقع بود و انتظار می رود اصحاب رسانه ، فعالان سیاسی از هر جناح و دسته ای به این تذکر مشفقانه پرداخته و راه های برون رفت از آن را در دستور کار قرار دهند . 
 مهم‌ترین نکته ای که رهبر معظم انقلاب در تذکر خود به آن اشاره فرمودند ، بحث در مورد امکان نقد و مبارزه سیاسی بدون توسل به بی ادبی و توهین به مخالفین و معاندین است به‌گونه ای که زهرای مرضیه سلام الله علیها در قاطعانه ترین مطالب خود خطاب به گروهی که از آن‌ها به شدت آزرده بود ، حتی یک کلمه اهانت آمیز بیان نکردند.
 بنابر این می شود گفت آن کس که ادبیات منقلی را بنیان‌گذارد و(گفت مگر منقلی در کار است تا برجام را آتش بزنیم) و آنکه ناقل آن را با اتهام منقلی بودن در تلویزیون نواخت ، هر دو از الگوی فاطمی فاصله دارند . 
 پیامبر اعظم صل الله علیه و آله و سلم در حدیث کوتاه و بسیار ارزشمندی می فرمایند : الخُلقُ وِعاءُ الدِّينِ.
(كنز العمال)یعنی ظرف دینداری اخلاق است . بنابر این اگر در اعلی مرتبه سیاست ، فقه ، عبادت و اعتقادات باشی اما اخلاق نداشته باشی‌، ظرفی برای نگهداری دین نداری و دیر یا زود تمامی این داشته هایت را از دست 
می دهی . چه زیبا فرمود امام راحل که«اگر تهذیب در کار نباشد علم توحید هم به درد نمی خورد.»قرآن با تمجید از اخلاق  رسول خدا(ص) تأکید می‌‌کند که اگر ایشان تندخو می‌‌بود، مردم از اطرافش پراکنده می‌‌شدند.
(آل عمران – ۱۵۹)
سرنوشت شیطان را مروری دوباره باید کرد . آیا شیطان از فرشتگان مقرب درگاه الهی نبود ؟ آیا شیطان
 ۶۰۰۰ سال عبادت نکرده بود ؟ پس چرا سقوط کرد ؟
 او که مشکل اعتقادی نداشت چرا که حتی بعد از رانده شدن از درگاه الهی باز هم دست به دعا برداشت وگفت : 
رب انظرنی الی یوم یبعثون (پروردگارا به من تا روز قیامت مهلت بده.) شیطان مشکل عبادت و بندگی هم نداشت اما به فرمایش قرآن« اَبا وَ استَکبَر» یعنی دچار مشکل اخلاقی (تکبر) شد و سقوط کرد . 
    با توجه به گسترش روزافزون رسانه های نوین به گونه ای که هیچ مانعی برای تولید پیام ، ارسال و دریافت آن وجود ندارد. 
 به شکل غیر قابل کنترلی فضای کار در رسانه به دست افراد غیر متخصص و حتی فرومایه افتاده است به نحوی که برخی بدون رعایت عدالت و انصاف و ادب به تمسخر و اسائه ادب نسبت به دیگران مشغولند . در این میان برخی چهره های 
به ظاهر مطرح و مثلا سلبریتی نیز با بی‌توجهی به اصول و قواعد کار در فضای رسانه وارد عرصه قضاوت و تحلیل شده و همه چیز را با بی‌اخلاقی زیر سؤال می برند . آیا خرید واکسن از این کشور یا آن کشور در تخصص فلان هنرپیشه و یا فلان ورزشکار است ؟ آیا شیوع کرونا و فوت ورزشکار محبوب و دوست داشتنی مرحوم علی انصاریان به زعم یکی از هنرمندان، دلیلش سرزمین نفرین شده ایران است؟! اگر مرگ یک ورزشکار ناشی از سرزمین نفرین شده است
 تولد این به ظاهر هنرمند در همین سرزمین نیست ؟ آیا به
 آلاف و الوف رسیدن آن‌ها در همین سرزمین نبوده است. بدانید که این بیماری منحوس نیز می رود و اما این سخنان غیر اخلاقی را کمتر کسی فراموش خواهد کرد . چه بسیار انسان‌هایی که به ظاهر در عهد خود طرفداران بسیار داشتند اما تاریخ آن‌ها را با بدی یاد می کند و حتی مورد نفرین هستند . از سوی دیگر محبوبیت میزانی برای برحق بودن فردی نیست (هرچند وی بر مسند ریاست  نهاد، سازمان ، اداره و یا دولت نشسته باشد.) آنچه میزان است ایمان به حق ، حرکت بر مدارحق  ، عبادت و بندگی و رعایت اخلاق و آداب است . بنابر این چون رأی آوردیم و بر مسند قرار گرفته ایم حتما نباید مخالفان خود را ترسو ، بزدل ، تازه به دوران رسیده ، بی عقل، بی سواد تصور کنیم و چون رأی آوردیم نمی توانیم مخالفان وابستگی به غرب را کاسبان تحریم بنامیم و …
   از سوی دیگر چون فردی این چنین همه را بزدل و بی سواد و بی عقل نامیده ، نمی توان تصویر صورت او را بر بدن یک حیوان طراحی و منتشر کرد و قس علی هذا.
 بیایید درس برخورد با مخالفین را از قرآن کریم بیاموزیم:
۱-پرهیز از ناسزاگویی
«و‌لاتَسُبُّوا الَّذينَ يَدعونَ مِن دونِ اللّهِ فَيَسُبُّوا اللّهَ عَدوًا بِغَيرِ عِلم‌…» (سوره انعام-۱۰۸)به کسانی که غیر خدا را 
می خوانند ، دشنام و ناسزا نگویید که آن‌ها نیز از روی نادانی به خداوند ناسزا خواهند گفت.
۲- نرمى و مدارا در سخن گفتن حتی اگر طرف صحبت فرعون طغیانگر باشد 
«اِذهَبا اِلى فِرعَونَ اِنَّهُ طَغى ، فَقولا لَهُ قَولاً لَيِّنـًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ اَو يَخشى.»(سوره طه/ ۴۴-۴۳) به سوى فرعون برويد كه او به سركشى برخاسته  و با او سخنى نرم بگوييد شايد كه پند پذيرد يا بترسد.
۳-دعوت همراه با پند نيكو 
«اُدعُ اِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالحِكمَةِ والمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ.»
(سوره نحل/۱۶،۱۲۵) مردم را با برهان و اندرز نیکو به راه پروردگارت فرا خوان 
۴- با دلیل و منطق سخن گفتن 
«قالَ یقَومِ اَرَءَیتُم اِن کنتُ عَلی بَینَة مِن رَبّی ورَزَقَنی مِنهُ رِزقًا حَسَنًا و ما اُریدُ اَن اُخالِفَکم اِلی ما اَنهکم عَنه.»( هود – ۸۸)گفت: ای قوم من! هر گاه من دليل آشكاری از پروردگارم داشته باشم و رزق خوبی به‌من داده باشد (آيا می‏توانم
 بر خلاف فرمان او رفتار كنم ؟) من هرگز نمی‏خواهم چيزی كه شما را از آن باز می‏دارم خودم مرتكب شوم. 
۵- مراقبت از انصاف و ادب در گفت و گو 
«… ‌و‌اِنّا اَو اِیاکم لَعَلی هُدًی اَو فی ضَلل مُبین.»(سبا -۲۴)
بگو ما و یا شما کدام‌یک برطریق هدایت و یا در گمراهی آشکاریم. 
۶- در مجادله با مخالف هم به‌صورت نیکو جدال کردن
«… وجادِلهُم بِالَّتی هِیَ اَحسَنُ.»(نحل – ۱۲۵)
و در این رهگذر با بهترین شیوه با آنان مجادله کن.
۷- صبر و عدم پاسخ زشت در مقابل رفتار بی ادبان  
(سخنان بسیار مؤدبانه حضرت نوح علیه‌السلام در برابر اظهارات زشت و  بی ادبانه کافران)، به حضرت نوح گفتند: «اِنّا لَنَریک فی ضَلل مُبین» ما تو را در گمراهی آشکاری
 می بینیم  و آن حضرت صبورانه و رعایت ادب پاسخ داد:«یقَومِ لَیسَ بی ضَللَةٌ ولکنّی رَسولٌ مِن رَبِّ العلَمین  اُبَلِّغُکم رِسالاتِ رَبّی واَنصَحُ لَکم.» (اعراف/۶۲-۶۰)
 (ای قوم من ، من در گمراهی نیستم بلکه فرستاده پرودگار هستم که پیام‌های خدایم را به شما 
می رسانم و شما را نصیحت می کنم.
شبیه همین برخورد را حضرت هود علیه السلام در قبال تهمت‌ها و گفتار ناشایست که بر او داشتند(قالَ المَلاَءُ الَّذینَ کفَروا مِن قَومِهِ اِنّا لَنَریک فی سَفاهَة واِنّا لَنَظُنُّک مِنَ الکذِبین) گروهی از قوم هود که کافر بودند ، گفتند که ما تو را در سفاهت می بینیم و گمان می کنیم که تو از دروغگویان هستی و حضرت هود به آن‌ها پاسخ داد: 
« قالَ یقَومِ لَیسَ بی سَفاهَةٌ ولکنّی رَسولٌ مِن رَبِّ العلَمین اُبَلِّغُکم رِسلتِ رَبّی واَنَا لَکم ناصِحٌ اَمین» تهمت‌هایی که به من نسبت می‌دهید، در من نیست و بدانید که من برای شما نصیحت‌کننده‌ای امین هستم. (اعراف/ ۶۷ – ۶۶)
۸- ادب گفت وگو خیر باشد
«وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوی وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ» (مجادله – ۹)
برای نجوا کردن با هم به کار نیک و تقوا نجوا کنیدو از خدایی که نزد او محشور می شوید، بپرهیزید. 
۹- با بهترین عبارات سخن گفتن 
«وَ قُلْ لِعِبادِی یَقُولُوا الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّیْطانَ یَنْزَغُ بَیْنَهُمْ إِنَّ الشَّیْطانَ کانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبِیناً.» (اسرا – ۵۳)و به بندگان من بگو: سخنی را بگویند که بهترین باشد
 چرا که (اگر قول احسن را ترک گویند و به خشونت و لجاج برخیزند)، شیطان در میان آن‌ها فساد و فتنه می کند، زیرا شیطان از آغاز دشمن آشکاری برای انسان بوده است.
۱۰- استعانت از نام و یاد خدا
از دیگر آداب مورد تأکید قرآن و اهل بیت علیهم السلام
 این است که نامه‌ها با نام مبارک خداوند و ذکر شریف 
«بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیم» آغاز شود؛ چنان‌که نامه حضرت سلیمان (علیه‌السلام) به مردم سرزمین سبأ با این ذکر شریف آغاز می‌شود  و سیره رسول گرامی اسلام نیز در نامه نگاری‌ها چنین بوده است . بدیهی است وقتی انسان در آغاز یک پیام در رسانه ویا فضای مجازی و یا سخنرانی‌، نام خدا را 
می آورد ، امکان توجه به حضرت حق و معاد  بیشتر و در نتیجه رعایت اخلاق و ادب و انصاف نیز بیشتر می شود.
چند نکته : 
اولا :وقتی بی اخلاقی و بی ادبی در حوزه دولتمردان و فضای سیاسی شیوع پیدا کند تأثیر بیشتری در جامعه خواهد گذاشت و موجب سرایت سریع آن خواهد شد و البته دلسردی مردم را درپی دارد.
ثانیا:یکی از جامعه‌شناسان معروف آلمانی كه پدر جامعه‌شناسی نوين جهان امروز شناخته می‌شود، سياست را تلاش برای مشاركت در كسب قدرت و سعی در سيطره و گسترش قدرت در هر رده‌ای از نظام‌های سياسی می داند و هر اقدامی با هر انگیزه ای برای مشاركت در کسب قدرت را يك عمل و فعل سياسی محض می‌داند.     بدیهی است کسانی که مبتنی بر فلسفه سیاسی غرب در کشور ما به دنبال فعالیت سیاسی هستند (که تعداد آن‌ها کم هم نیست)
 با این نگرش به‌راحتی حاضرند اصول و ارزش‌های اخلاقی را زیر پا بگذارند و راه علاج آن‌ها تغییر نگرش به فلسفه سیاسی اسلام است که مبتنی بر نظریه امام راحل است که معتقد است، سياست هدايت جامعه به سوی مصالح
 بر اساس حرکت در مسیر تعالی و رضایت الهی است . از منظر امام سیاست  بخشی از دیانت و قدرت صرفا برای خدمت است.  بنابر این خط مقدم رعایت ادب و اخلاق در 
جامعه مادر ابتدا سیاستمداران و دولتمردان هستند که با نوع رفتار خود می‌توانند جامعه را به سمت رعایت ادب در فضای عمومی رهنمون باشند
 ثالثا : متولیان نظارت بر رفتار سیاسیون اعم از نهادهای نظارتی و استعلامی و … باید با توجه به نقش اخلاق کارگزاران در شکل گیری رفتار جامعه ، مجال حضور افراد بی ادب را در سپهر سیاسی کشور ندهند چرا که تقوی یکی از شروط قانون اساسی برای تصدی مسئولیت‌ها در جمهوری اسلامی ایران است .
رابعا: باید از سوی مرجع قضائی به عنوان مدعی العموم با تخلفات رسانه ها و فعالان عرصه فضای مجازی و حتی مسئولین مختلف در زمینه تهمت و افترا و دروغ و فریب جامعه و … برخورد قاطع، بدون هر گونه اغماض صورت گیرد تا به کنترل این فضای ناهنجار منجر شود.