اختلافاتی که به‌سادگی حل نمی‌شود
سعید سبحانی
میخائیل اولیانوف، سرپرست هیئت مذاکره‌کننده کشور روسیه در گفت‌وگوهای مربوط به احیای برجام در شهر وین، پایتخت اتریش، اعلام کرد که در حال حاضر برنامه‌ای برای دور ششم مذاکرات وجود ندارد و فرض بر این است که دور جاری، دور نهایی است. به عبارت بهتر، پیش‌فرض اولیانوف این است که در جریان مذاکرات اخیر در وین، اختلافاتی که میان طرفین ( خصوصا ایران و آمریکا) بر سر نحوه بازگشت به توافق هسته‌ای وجود دارد برطرف خواهد شد.با این حال سؤال اصلی اینجاست که آیا اختلافات چندگانه موجود ، ازجمله اختلاف بر سر« رفع کلیه تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران»،« ارائه تضمین در‌خصوص آینده برجام»،«راستی آزمایی بازگشت آمریکا به برجام توسط ایران»،« مسائل مربوط به حوزه تحقیق و توسعه نسل جدید سانتریفیوژها»و «احیای نیروگاه نطنز»حل شده است؟ نکته جالب‌توجه اینجاست که خروجی خاصی از مذاکرات وین تاکنون منتشر و اعلام نشده است.همین مسئله بر ابهامات موجود در خصوص مذاکرات صورت گرفته می‌افزاید. دور پنجم نشست‌های کمیسیون مشترک برجام، با هدف احیای توافق هسته‌ای ایران، از چهارم خردادماه با حضور نمایندگان ایران و کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین در وین در جریان است. هیئت آمریکایی نیز مانند دورهای قبلی مذاکرات که در هفته‌های گذشته برگزار شد، در وین حضور دارد، اما مذاکره مستقیم با نمایندگان ایران ندارد و از طریق نمایندگان کشورهای عضو برجام، به‌طور غیرمستقیم در گفت‌‌‌وگوها شرکت دارد.
اولیانوف دقیقا چه گفت؟
میخائیل اولیانوف روز یک‌شنبه، نهم خردادماه با اشاره به در جریان بودن دور پنجم مذاکرات مربوط به برجام در وین، در حساب توییتر خود نوشت: «درحال حاضر برنامه‌ای برای دور ششم وجود ندارد. مذاکره‌کنندگان با این فرض پیش می‌روند که دور جاری باید دور نهایی باشد.»
پیش‌تر عباس عراقچی، سرپرست هیئت مذاکره‌کننده ایران در وین، ابراز امیدواری کرده بود که دور پنجم مذاکرات جاری، آخرین دور مذاکرات باشد و توافق نهایی شود. او پیش از آغاز دور پنجم مذاکرات وین گفته بود که کماکان، «مسائل جدی و مهمی» وجود دارد که باید حل‌وفصل شوند. وب‌سایت خبری اکسیوس نیز از قول مقام‌های آمریکایی به پیشرفت در گفت‌وگوهای غیرمستقیم اشاره کرده و مدعی شده بود : «آمریکا بر این باور است که ایران در دور چهارم مذاکرات نرمش بیشتری نشان داده و با تمدید یک‌ماهه توافق با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حفظ نظارت‌های کلیدی، از تهدید جدی روند مذاکرات جلوگیری کرده است.»
نظری از سوی دیپلمات‌ها داده نشده است
چنانچه روزنامه ایندیپندنت گزارش داده است، در روزهای اخیر از برگزاری نشست‌های فشرده جداگانه و پیاپی هیئت ایرانی و هیئت آمریکایی حاضر در مذاکرات با نمایندگان کشورهای عضو برجام در دور پنجم مذاکرات وین، گزارش‌هایی منتشر شده است، اما هنوز مقام‌های کشورهای حاضر در مذاکرات در مورد نتیجه نهایی آن اظهارنظری نکرده‌اند. بعضی دیپلمات‌های اروپایی حاضر در وین، از پیشرفت مذاکرات سخن گفته‌اند و بعضی دیگر به پیچیده‌تر شدن مذاکرات همزمان با نزدیک شدن به پایان آن اشاره کرده‌اند. با این حال، به صورت مشخص اعلام نشده است که بحث بر سر اختلافات گوناگون به چه نقطه‌ای رسیده است!
نقش‌آفرینی خاص آژانس در دور جدید مذاکرات وین
نکته دیگری که در این خصوص نمی‌توان نادیده انگاشت، به نقش‌آفرینی خاص آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دور جدید مذاکرات وین بازمی‌گردد. موضوع « احیای نیروگاه نطنز» نیز در این خصوص از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پس از عملیات خرابکارانه رژیم صهیونیستی در نیروگاه نطنز که منجر به از بین رفتن بخشی از سانتریفیوژهای نسل یک ( به دلیل اخلال در برق‌رسانی) شد، جمهوری اسلامی ایران «غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم» و« استقرار سانتریفیوژهای نسل جدید» را در دستور کار قرار داد تا خسارات ناشی از این عملیات خرابکارانه را جبران کند. با این حال، طرف آمریکایی در وین اصرار دارد که در صورت بازگشت به برجام، ایران حق ندارد بیشتر از ۶۷/۳ درصد غنی‌سازی اورانیوم را در دستور کار قرار دهد و فراتر از آن، حق استفاده از سانتریفیوژهای نسل جدید را نیز ندارد! به عبارت بهتر، طرف آمریکایی اعلام کرده است که جبران آنچه در نطنز رخ داده، ربطی به آمریکا ندارد و در نتیجه،احیای نطنز نیز معضلی مربوط به خود ایران است نه دیگر اعضای برجام! به عبارت بهتر، آمریکا در قبال «برخورداری ایران از حق استقرار سانتریفیوژها در نطنز» به صورتی کاملا منفعلانه برخورد می‌کند. این در حالی است که مطابق شواهد و مستندات موجود، سازمان سیا از قبل در جریان عملیات خرابکارانه رژیم اشغالگر قدس در نطنز قرار داشته است.
در خصوص دامنه دسترسی‌ها و فعالیت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز شاهد ورود هدفمند رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به معادله مذاکرات هستیم! آژانس به تحریک آمریکا و تروئیکای اروپایی، قصد دارد به بهانه احیای توافق هسته‌ای، امتیازات بیشتری ( نسبت به آنچه در پروتکل الحاقی و حتی تعهدات فراپروتکلی ایران آمده است ) از کشورمان مطالبه کند. این مسئله قطعا قابل‌قبول نخواهد بود. رافائل گروسی معتقد است که می‌تواند در برهه حساس فعلی، در حوزه«دسترسی‌ها به اسناد و اماکن در ایران» قدرت مانور بیشتری پیدا کند. ازاین‌رو باید مراقب بازی هدفمند و خطرناک آژانس در دور جدید مذاکرات وین بود.
کدام تحریم‌ها قرار است رفع شود؟!
فراتر از آن، مقامات کاخ سفید هنوز اعلام نکرده‌اند که اساسا «تفکیک تحریم‌های ضد ایرانی» را بر اساس چه منطق حقوقی و فنی صورت داده‌اند! کاخ سفید تاکتیک « تفکیک تحریم‌ها» را به کار بسته و تحریم‌های ضد ایرانی را به سه دسته «تحریم‌های قابل‌رفع»،« تحریم‌های غیرقابل‌رفع»و « تحریم‌های پیچیده »یا تحریم‌هایی که رفع آن‌ها در برهه فعلی سخت به نظر می‌رسد، تقسیم کرده است و حتی هنوز به صورت دقیق مصادیق هر یک از این موارد را مشخص نکرده است. قرار است در دور جدید مذاکرات غیرمستقیم، آمریکا موضع رسمی خود را در خصوص «تحریم‌ها»اعلام کند.محرز است که پذیرش هر گزینه‌ای به جز«رفع کلیه تحریم‌های مغایر با برجام»، از سوی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان اشتباه خواهد بود، زیرا معطوف کردن رفع حتی بخشی از تحریم‌های ضد ایرانی به آینده ( پس از احیای برجام)، قطعا معنایی به جز «عدم توازن در توافق» نخواهد داشت. در هر حال مذاکرات اخیر نشان خواهد داد که آیا پیش‌فرض اولیانوف در خصوص «پایان مذاکرات احیای برجام» طی روزهای پیش‌رو اثبات می‌شود یا خیر؟!
برجام , مذاکرات وین , مذاکره , میخائیل اولیانوف
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.