حانیه مسجودی
این روزها تمام مسائل بین‌الملل به‌نوعی به یکدیگر گره‌خورده است یا صاحب‌نظران سعی دارند ارتباط تحولات بین‌الملل و تأثیراتشان بر یکدیگر را شرح دهند. مذاکرات هسته‌ای وین بین ایران و۱+۴ نیز ازجمله مسائل مهمی است که می‌تواند از تحولات اوکراین، اتحاد شرق و ضربه‌پذیر شدن غرب، مسائل سیاست داخلی ایران و آمریکا و حتی از یک اظهارنظر یا پرونده و جریان سازی تأثیر بگیرد.
یکی از مسائلی که اخیرا سایه‌اش بر مذاکرات هسته‌ای در وین سنگینی می‌کند مباحثی است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای ایران مطرح کرده است. 
 بیانیه ایران و آژانس، گامی دیگر برای تأمین منافع در مذاکرات هسته‌ای وین
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شده بود که پرونده‌های باقی‌مانده ایران در آژانس همچنان باز است و تنها در صورتی حل‌وفصل می‌شود که جمهوری اسلامی همکاری و شفاف‌سازی کند. پرونده‌های پادمانی ایران در آژانس به سه مکان در تأسیسات هسته‌ای مربوط می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخصوص آن‌ها از ایران توضیح خواسته است. 
هرچند ابتدای هفته جاری بود که معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران (سازمان) و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (آژانس) جهت شفاف‌سازی درخصوص مسائل مطرح‌شده در سند GOV/2021/52 به تاریخ ۲۶ آبان۱۴۰۰ (۱۷ نوامبر ۲۰۲۱) بر روی بیانیه مشترک زیر به توافق رسیدند. براساس این بیانیه:
۱- سازمان حداکثر تا ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ (۲۰ مارس ۲۰۲۲) توضیحات کتبی مرتبط با آن دسته از سؤالات مطرح‌شده توسط آژانس درخصوص موضوعات مربوط به سه مکان که ایران به آن‌ها نپرداخته است را به همراه اسناد پشتیبان مربوطه به آژانس ارائه خواهد کرد.
۲- ظرف دو هفته پس از دریافت توضیحات کتبیِ سازمان و اسناد پشتیبان مرتبط با آن، آژانس این اطلاعات را مرور کرده و هر سؤالی در مورد این اطلاعات دریافت شده را به سازمان ارائه می‌کند.
۳- ظرف یک هفته پس از ارائه اطلاعات به سازمان توسط آژانس در خصوص هر سؤال دیگر در مورد این اطلاعات، آژانس و سازمان برای بررسی سؤالات در تهران تشکیل جلسه خواهند داد. برای هر مکان جلسات جداگانه‌ای برگزار خواهد شد.
۴- مدیرکل در نظر دارد با انجام فعالیت‌های مندرج دربندهای ۱ تا ۳ بالا و به دنبال ارزیابی مربوطه توسط آژانس، نتیجه‌گیری خود را پیش از برگزاری شورای حکام در خرداد ۱۴۰۱ (ژوئن ۲۰۲۲) گزارش کند.
 غرب به استفاده سیاسی از پرونده‌های هسته‌ای علیه ایران برای گرفتن امتیاز در وین متهم است
این بیانیه درشرایطی صادر شد که پیش از آن، رافائل گروسی گفته بود تنها راه‌حل و فصل موضوع این است که ایران پای میز گفت‌وگو با آژانس حاضر شود و مسئله را روشن کند و درهمین میان ایران بار دیگر باوجوداینکه این ادعاها را خلاف واقع و ابزار فشاری برای مذاکرات وین می‌داند، حسن نیت خود را ثابت کرد.
به نظر می‌رسد در برهه زمانی فعلی که طرفین سعی دارند یکدیگر را تحت‌فشار قرار دهند تا بتوانند امتیازات بیشتری را از یکدیگر دریافت کنند، غربی‌ها بار دیگر از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان اهرم فشار بر ایران استفاده می‌کنند. چراکه پرونده‌های پادمانی که آژانس برای ایران ساخته و مدعی شده است که فعالیت‌های ایران روشن و شفاف نیست دقیقا و درست درزمانی مطرح‌شده است که مقامات کشورهای حاضر در مذاکرات وین می‌گویند به مراحل پایانی نزدیک شده‌اند و دسترسی پادمانی آژانس به فعالیت‌های هسته‌ای ایران مشخص و شروطش نیز برای دسترسی فراپادمانی تصریح‌شده است.
حتی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان نیز در هفته گذشته تأکید کرد که بسته شدن پرونده‌های «ادعایی» علیه ایران از شرایط اصلی جمهوری اسلامی برای توافق در مذاکرات وین برای احیای برجام است. اما ارتباط این رفتارها با اظهارات و فشار غربی‌ها بر ایران چیست؟ دیپلمات‌ کشورهای ایران و ۱+۴ در دور هشتم مذاکرات وین تا هفته پیش درباره رسیدن به توافق در عرض «چند روز» ابراز خوش‌بینی می‌کردند اما طی چند روز گذشته غربی‌ها مدام از سرسخت بودن تیم مذاکره‌کننده ایران می‌گویند و سعی دارند خودشان را مشتاق و ایران را ناقض گفت‌وگوها و حصول توافق جلوه دهند. حتی اظهارات کارشناسانه تاحدی پیش رفته است که حمله روسیه به اوکراین را نیز علاوه بر پرونده‌های آژانس علیه ایران و تحریم‌ها و تضامین عینی، یکی دیگر از پیچیدگی‌های تازه‌ در مذاکرات احیای برجام می‌نامند‌.
 ایران مجدد توپ‌بازی برجام را به زمین غرب پرتاب کرد
در همین میان رهبران و مقام‌های کشورهای غربی حاضر در مذاکرات هشدار داده‌اند که زمان ایران برای تصمیم‌گیری درباره پیش‌نویس توافق به‌سرعت روبه پایان است. به طورمثال اولاف شولتس، صدراعظم آلمان که به اسرائیل سفرکرده امروز گفت رسیدن به توافق در وین بیش از این نمی‌تواند به تأخیر بیفتد.
شولتس حتی ایران را به‌وقت کشی و اتلاف وقت متهم کرده است. این درحالی است که اگر مذاکرات همچنان ادامه دارد به دلیل تلاش غرب برای نپذیرفتن خواسته‌های به‌حق ایران است. به‌هرحال این باوجود تلاش غرب برای منحرف کردن خواسته‌های ایران، در سومین سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژٰی اتمی به تهران در دولت سیزدهم در بیانیه‌ای مشترک توافق شد سازمان انرژی اتمی حداکثر تا
 ۲۹ اسفند توضیحات کتبی مرتبط با سؤالات آژانس درباره موضوعات مربوط به ۳ مکان را به همراه اسناد پشتیبان، به این نهاد ارائه کند و بار دیگر جمهوری اسلامی ایران اقتدار و حسن نیت خود را به مرحله اثبات رساند و مجددا توپ‌بازی برجام را به زمین غرب پرتاب کرد.