گروه فرهنگی
ایده خطرناک مارک زاکربرگ، صدای افرادی از دل سیلیکون ولی را هم درآورده. یکی از این افراد، اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل است که نسبت به ایده متاورس که در اصل چشم‌انداز شرکت زاکربرگ است، ابراز نگرانی کرده است. واقعیت این است که فیسبوک، در میان حاکمیت ایالات‌متحده و اهالی رسانه و اینترنت، شرکت محبوبی به شمار نمی‌رود و به نقض حقوق مصرف‌کنندگانش متهم است. همین چند ماه پیش بود که جو بایدن، این شرکت را قاتل مردم خوانده بود. بهانه این نزاع، عدم جلوگیری فیسبوک از انتشار محتوای ضدواکسن بود. فیسبوک در این زدوخورد لفظی از خود دفاع کرده و اعلام کرد با این محتوا مقابله می‌کند. اما این مقابله کماکان به حد کافی نرسیده است. همچنین بر مبنای تحقیقات خود فیسبوک، پلتفرم زیرمجموعه آن یعنی اینستاگرام، به دختران نوجوان آسیب وارد کرده است اما فیسبوک تحقیقات خودش را رد کرد.  در مورد سخنرانی اخیر زاکربرگ که او به‌صورت آواتار در آن ظاهر شد، حدس و گمان‌ها به این سمت است که زاکربرگ نمایشی تبلیغاتی برای چالش‌آفرینی و ایجاد هیجان کاذب که یک راهبرد قدیمی در شرکت‌های فناوری به‌حساب می‌آید به راه انداخته است. یک نویسنده نیویورک‌تایمز، این اقدام زاکربرگ را بازارگرمی برای جوانانی که از فیسبوک و اینستاگرام به سمت پلتفرم‌های غیرآمریکایی نوآورتری مثل تیک‌تاک می‌روند دانسته است. 
اما اریک امرسون اشمیت، سرمایه‌داری که در سال ۲۰۱۶ رتبه صدمین فرد ثروتمند دنیا را به خود اختصاص داد نیز روی خوشی به رؤیاپردازی‌های زاکربرگ نشان نداده است. اشمیت هم‌اکنون عضو هیئت‌مدیره ابرکمپانی آلفابت است و تا سال ۲۰۱۱ مدیرعامل زیرمجموعه این کمپانی، یعنی گوگل بود و مدتی نیز تجربه حضور در هیئت‌مدیره اپل را داشته است. او گفته: «همه افرادی که درباره‌  پروژه‌ متاورس صحبت می‌کنند، مقصودشان جهانی است که بهتر از جهان فعلی خواهد بود که در آن شما ثروتمندتر، خوش‌تیپ‌تر، زیباتر  و قدرتمندتر از دنیای فعلی به زندگی می‌پردازید. بنابراین برخی از انسان‌ها ترجیح می‌دهند تا مدت‌زمان بیشتری را در متاورس بگذرانند. چنین جهانی که بیشتر دیجیتالی خواهد بود تا فیزیکی، لزوما بهترین جهان برای جامعه‌ بشری نخواهد بود.» زندگی مجازی، امروز هم در سطحی وجود دارد و قسمتی از زندگی واقعی را تحت‌الشعاع قرار داده است. اما متاورس، رسما از جابه‌جا شدن این دو عرصه سخن به میان می‌آورد. با شکل‌گیری متاورس در حالت بالغ و متکامل آن‌که بی‌شک در آینده نزدیک رخ نمی‌دهد، عنصر فضا و زمان به‌کل به چالش کشیده خواهد شد. به‌این‌ترتیب که مکان ما فرقی نکرده، اما خودمان را در یک مهمانی می‌بینیم. مهمانی‌ای که هیچ‌یک از اعضایش به‌راستی در آن نیستند. این اجتماعات مجازی کاری و یا دوستانه و یا خانوادگی مورداشاره زاکربرگ هم بوده است. در تفکر مارک زاکربرگ که احتمالا در آن ماهیت اشیا  هیچ نقش و سهمی ندارد و تنها کارکرد آن‌ها است که اهمیت دارد، این تصور می‌تواند قابل‌پذیرش باشد؛ اما در مکاتب غیرمادی‌گرا که ماهیت اشیا  را به رسمیت شناخته و برای هر پدیده‌ای در این جهان تأثیری منحصربه‌فرد قائل است، این ایده‌ها نوعی پشت پا زدن به جهان است. مکان یک امر حقیقی است و محیط مجازی هرگز نمی‌تواند حقیقت یک مکان را منتقل کند. در حقیقت انسانی که خواه‌ناخواه ریشه در واقعیت دارد، با حرکت به سمت جهانی هر چه مجازی‌تر، تیشه به ریشه خود می‌زند و همان‌گونه که تاکنون با پیگیری توسعه ضدطبیعت و محیط زیست‌ستیز، ریشه‌های طبیعی خود را موردحمله قرار داده و اکنون، تغییرات محیطی به یک دغدغه و ای‌بسا کابوس عظیم جهانی درآمده‌است. از حکومت‌ها نیز انتظاری برای رسیدگی به این بحران هولناک نمی‌رود. اریک اشمیت نیز، آسیب تکنولوژی را در ایده‌های علمی‌تخیلی جنگ ربات‌ها با انسان‌ها یا انسان‌ها ی برتر و ازاین‌دست نمی‌داند. اشمیت این ذهنیت را که بیشتر در فیلم‌ها و داستان‌های عامه‌پسند در بین مردم به وجود آمده قبول ندارد، که باکار بر روی هوش مصنوعی درنهایت به یک رباتی می‌رسید که ۱۰ یا ۱۰۰ یا ۱۰۰۰ برابر باهوش‌تر از انسان‌ها خواهد بود. ایلان ماسک هم‌بارها از این ذهنیت حمایت کرده است. اشمیت دراین‌باره می‌گوید: «پاسخ من به این موضوع متفاوت است. من فکر می‌کنم همه شواهد نشان می‌دهند که این سیستم‌های هوش مصنوعی مانند انسان‌ها فکر نمی‌کنند، اما بسیار باهوش خواهند بود و شاید بتوانیم باهم زندگی کنیم.» او معتقد است که به‌جای اینکه این سیستم‌های هوش مصنوعی به ما حمله کنند و ما را از بین ببرند، از راه‌های دیگری بر زندگی ما تأثیر خواهند گذاشت. راه‌هایی که روش مبارزه با آن کاملا واضح نیست.
تکنولوژی و ایده توسعه سرمایه‌داری، تا همین امروز نیز آسیب‌های مختلفی به جامعه بشری وارد آورده است. اما مطرح‌شدن ایده متاورس شاید نخستین بزنگاهی بود که مخالفت‌هایی را از سوی سردمداران سرمایه‌داری و فعالان تکنولوژی در پی داشت. تا پیش‌ازاین، مخالفان تکنولوژی اغلب بنیادگرایانی بودند که ورود هرگونه از مظاهر تمدن بیگانه غربی را به سبک زندگی سنتی نفی کرده و آن را مصداق کفر و نجاست و گناه می‌دانستند و در سال‌های اخیر آسیب‌های اینترنت و به‌طورکلی توسعه صنعتی، صداهایی برای نجات محیط‌زیست کره زمین و سبک زندگی بشری و حکمرانی فضای مجازی بلند کرده بود. به نظر می‌رسد این صداها با ایده متاورس بیشتر شود. 
فضا و زمان، به‌عبارت‌دیگر اینجا و اکنون، چیزی است اینترنت و قبل‌تر از آن به مقدار بسیار کمتری تلویزیون از ما گرفته است. به‌این‌ترتیب، ما درجایی زندگی می‌کنیم که نمی‌توانیم حس واقعی از آن بگیریم. ما حیاتی بی‌روح را تجربه می‌کنیم که در دوران کرونا، بسیار همه‌گیرتر شده است. به‌راستی از انسان دوران کرونا باید پرسید: دورهمی‌های مجازی خوش می‌گذشت؟ کنسرت مجازی، هیئت مجازی و دانشگاه مجازی، این‌ها چطور بود؟ آیا در این‌یک سال مجازی، واقعا می‌توانیم بگوییم زندگی کرده‌ایم؟ مقاله‌نویس دیگری در نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «این کاملا مضحک به نظر می‌رسد. مضحک و وحشتناک مانند همه این چیزهای جدید، که البته برای برخی و شاید برای میلیون‌ها آدم دیگر و بیشتر از آن، جذابیت دارند. اما مجبور شدم پایم را زمین بگذارم، و درواقع مدتی است که این کار را انجام می‌دهم. من مدام به خودم می‌گویم که باید در اینجا و اکنون زندگی کنم. زندگی‌ای که رسانه‌های اجتماعی، از بسیاری جهات، ظرفیت ما را برای انجام آن محدود می‌کنند.»
این نویسنده در ادامه، رسانه‌های اجتماعی را از آن جنس مقولاتی می‌داند که مزایای متعددی دارند؛ اما درنهایت معایب و آسیب‌های آن بیش از مزایای آن‌ها است. «من سعی کرده‌ام خود را در درجه اول به دنیای واقعی تغییر جهت دهم (حتی نوشتن آن عجیب است!)… بنابراین، همان‌طور که فیسبوک و دیگران به سمت فراجهان حرکت می‌کنند، من تصمیم می‌گیرم به سمت یک نسخه واقعی‌تر از خودم حرکت کنم، نسخه‌ای که کامل‌تر در اینجا و اکنون زندگی می‌کند.» به نظر می‌رسد مقابله با ایده‌های ویرانگری که تکنولوژی جلوی پای ما می‌گذارد؛ نیاز به خیزش عمومی داریم. زاکربرگ در کنفرانس خود طوری سخن می‌گفت که گویی تکنولوژی خداوندی قهار است و کسی بر غیر میل آن عمل نمی‌کند. او مدام می‌گوید: «ما این‌طور زندگی خواهیم کرد…» گویی تکنولوژی برای ما راه جایگزینی باقی نمی‌گذارد. در حقیقت تا تمدن غرب پابرجاست، تکنولوژی قاهریت دارد و همچون اژدهایی چموش از انسان سرکشی می‌کند. اما باید دید درنهایت انسان به این شراب مدرن که معایب آن بیشتر از معایب آن است و هر دم سکرآورتر می‌شود، نه خواهد گفت؟