نفیسه امامی 
پرونده بورس تهران در فصل پاییز بسته شد و شاخص کل این بازار با ثبت افت حدود ۵ درصدی در آذرماه، تقریبا تمام سودی را که در ۹ماه نخست سال ۱۴۰۰ کسب کرده بود، از دست داد. شاخص بورس تهران در آخرین روز فصل پاییز با رشد ۱۶هزار و   ۹۲۵واحدی در ارتفاع یک‌میلیون و ۳۱۸هزار و۴۶۷ واحد قرار گرفت درحالی‌که شاخص در آخرین روز شهریورماه امسال با کاهش چهار هزار و ۸۳۴ واحدی به سطح یک‌میلیون و ۳۸۶ هزار واحد رسیده بود.
بازار سرمایه طی سه ماه گذشته هم در ادامه رکودی که در ماه‌های قبل وجود داشت با خروج سرمایه‌‌‌های حقیقی از معاملات سهام، عدم‌بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار و ناامیدی از احیای وضعیت بازار و ابهاماتی که در سایه تصمیمات دولت و تعاملات بین‌المللی به وجود آمده بود، همراه شد.
میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام در آذرماه ۲۰۳۸‌ میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۹۹ از افت ۸۵‌ درصدی خبر می‌دهد. طی ۳ ماه گذشته هم میانگین روزانه ۲۸۹۳‌ میلیارد تومان سهم (با افت ۶۸‌درصدی نسبت به پاییز ۹۹) میان فعالان بازار جابه‌جاشده است. 
آمار خروج سرمایه‌‌‌های حقیقی در فصل پاییز ۱۳‌هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد این دسته از بورس‌‌‌بازان از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان آذرماه، خالص فروشی به میزان ۳۵‌هزار و ۱۹۱‌میلیارد تومان رقم‌زده‌اند که این خروج بی‌‌‌وقفه نشان از ناامیدی بورس‌‌‌بازان به آینده بازار سهام است.
یکی از رویدادهای مهم و تأثیرگذار در وضعیت بورس قوانینی است که در بودجه به تصویب می‌رسد به همین جهت لایحه بودجه در هرسال موردتوجه فعالان بازار قرار می‌گیرد. در هفته‌های پایانی آذرماه نیز لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ توسط دولت به مجلس ارائه شد و مواد و بندهای مختلف آن ازجمله افزایش نرخ گاز سوخت صنایع از ۳۰‌ درصد نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها به ۱۰۰‌درصد، برنامه‌‌‌ریزی برای حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی، افزایش نرخ تسعیر ارزی از ۱۷‌هزار تومان به ۲۳هزارتومان، اختصاص ‌بندی جداگانه به صندوق تثبیت بازار سرمایه، تخفیف مالیات ۵‌درصدی به بنگاه‌‌‌های تولیدی و کاهش حدود  ۵۰‌ درصدی فروش اوراق برای سال آینده موردتوجه نگاه بورس‌‌‌بازان قرار بگیرد. 
با توجه به موارد مذکور بازار سرمایه همچنان از ضعف تقاضا رنج می‌برد و این مسئله به عامل مهم تداوم رکود در بازار تبدیل‌شده است؛ این در حالی است که برخلاف ۶‌ماهه اول سال ۹۹ که خریدوفروش‌های هیجانی در بازار انجام می‌گرفت، در سال جاری خریدار چندانی در آن دیده نمی‌شود. 
  بازار سرمایه گروه برنده‌ای در پاییز نداشت
حامد فقرایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به روندی که بورس در فصل پاییز طی کرده است، گفت: بازار در سه ماه گذشته درگیر ابهاماتی بود. از یک‌سو مواردی اعم از میزان فروش اوراق و راه‌های تأمین مالی دولت، نرخ خوراک و حقوق مدنی که در بودجه مطرح‌شده بود و از سوی دیگر موضوع مذاکرات هسته‌ای و روندی که با توجه به پیشنهاد‌ات و واکنش‌های طرفین که از سوی دو طرف مطرح می‌شود بر بورس تأثیرگذار گذاشته است. 
وی با اشاره به اینکه در سه ماه گذشته اخبار مختلفی اعم از مثبت و منفی وجود داشتند، گفت: اخبار مثبت برای بازار سرمایه تا حدودی تحت‌الشعاع اخبار منفی قرار گرفت و آنچه که باید دیده می‌شد، مدنظر قرار نگرفت، درنتیجه بازار حجم معاملات قابل‌توجهی را تجربه نکرد. چنانچه میزان معاملات در بورس را مدنظر قرار دهیم، می‌توان بازار را در وضعیت رکود قلمداد کرد. ترس از آینده و اتفاقاتی که ممکن است رخ دهد، یکی از بدترین سه‌ماهه‌های بورس به لحاظ حجم معاملات و روند طی شده را رقم‌زده است. 
فقرایی با اشاره به لایحه بودجه ۱۴۰۱ و بندهایی که از لایحه بر بورس می‌تواند تأثیرگذار شود، گفت: بودجه بر اساس هزینه‌ها و درآمدها به نگارش درمی‌آید. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای سال آینده خبر خوبی برای شرکت‌های بورسی است چون بعضی از صنایعی که ارز دولتی دریافت می‌کردند، افزایش نرخ دریافت می‌کنند و اگر حاشیه سود درصدی آن‌ها هم ثابت باشد، حاشیه سود ریالی آن‌ها با رشد روبه رو می‌شود. 
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: وقتی نرخ تسعیر ارز ۲۳ هزارتومانی تعیین می‌شود، نشان‌دهنده این است که دولت برای دلار کمتر از ۲۳ هزارتومانی هم رقمی قائل نیست و چنانچه باوجود توافق در مذاکرات نرخ دلار کاهش پیدا کند به کمتر از ۲۳ هزار تومان نمی‌رسد که تقریبا معادل نرخ نیمایی می‌شود. 
وی با اشاره به افزایش نرخ گاز سوخت صنایع ازجمله پتروشیمی‌‌‌ها، پالایشگاه‌‌‌ها و صنایع پایین‌دستی که از ۳۰‌درصد نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها به ۱۰۰‌درصد در لایحه بودجه ۱۴۰۱ رسیده است، گفت: افزایش نرخ گاز سوخت صنایع برای پتروشیمی‌ها می‌تواند اثر مثبت داشته باشد و برای صنایعی که گاز مصرف می‌کنند و درآمد ارزی دارند نکته مثبتی خواهد بود. 
فقرایی درباره گروه‌های موفق بورسی در سه‌ماهه پاییز بیان کرد: روند معاملات در این مدت به نحوی پیش نرفت که بتوان گروهی را برنده بازار سرمایه عنوان کرد چون فضای خوبی در بازار حاکم نبود. حتی سهم‌هایی که ۲۰ روز کاری صف خرید داشتند و عرضه نمی‌شدند، به‌محض عرضه و بعد از دو روزبه قیمت‌های ابتدایی صف خریدشان رسیدند. به همین علت نمی‌توانیم گروهی را برنده بازار بدانیم چون در طول سه ماه گذشته یا نوسانات کم بوده و یا کلا کاهش ارزش داشته‌اند.وی ادامه داد: به‌طورکلی گروه‌های غذایی به نسبت سایر گروه‌های بازار شرایط بهتری داشتند و بعضی از گروه‌های تک سهم هم موقعیت بهتری پیدا کردند و احتمالا بازیگرانی مانند اشخاص یا گروه‌ها بر روی آن سهام فعال بودند و اجازه کاهش ارزش آن را نمی‌دادند و باعث رشد قیمت آن سهم شدند. 
وی با اشاره به‌پیش بینی‌اش از روند بازار سرمایه برای سه ماه پایانی سال گفت: طی یک سال اخیر در همه کشورها ریسک پایان هفته‌ها وجود دارد چون طی روزهای پایانی هفته اتفاقاتی رخ می‌دهد که در کوتاه‌مدت هم قابل پیش‌بینی نیست اما در بلندمدت اگر قیمت‌گذاری دستوری و یک سری از مسائل این‌چنینی از بازار خارج شود و دخالت کمتری از سوی نهادهای ناظر صورت بگیرد و خبر خاصی هم از مذاکرات برجام نرسد، می‌توان انتظار داشت در صورت‌های مالی ۹ ماهه‌ای که منتشر می‌شود، تا پایان فصل مجامع برآیند مثبتی از بازار دیده شود. این نکته بدان معنا نیست که انتظار حرکت شارپی را در کوتاه‌مدت داشته باشیم بلکه روند معقول و رو به بالایی تا پایان فصل مجامع پیش‌بینی می‌شود. 
فقرایی وضعیت بازار را به‌شدت تکنیکالی دانست که بر روی نقاط مقاومت‌ها و حمایت‌ها تأثیر می‌گذارد و افزود: با توجه به اینکه تاکنون روند بازار نزولی بوده، به‌طورقطع رد کردن نقاط مقاومت‌ها کار سختی خواهد بود. افرادی که اکنون در بازار فعال می‌شوند با کوچک‌ترین حجم عرضه قابل‌توجه اقدام به فروش می‌کنند چون انتظار صبوری از سوی سهامداران برای بهتر شدن روند بازار وجود ندارد که نکته منفی در سمت معاملات محسوب می‌شود. انتظارات از سمت بعضی از فعالان بازار به‌شدت کوتاه‌مدت شده چون از روندهای قبلی بورس ترسیده‌اند.