آسیای مرکزی نزدیک اما دور
گروه سیاسی
سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در حساب توییتری خود بابیان اینکه توسعه روابط با آسیای مرکزی، منطقه اشتراکات تمدنی، تاریخی و فرهنگی، همواره جزو اولویتهای اصلی ایران بوده است، اعلام کرد: دکتر ظریف در تاریخ ۱۹-۱۶ فروردین عازم ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و ترکمنستان است. به گفته خطیب زاده در این سفر تمرکز بر همکاریهای دوجانبه و منطقهای خواهد بود.
بررسی سفر محمدجواد ظریف، وزیرامورخارجه کشورمان به ۴ کشور آسیای مرکزی ابعاد گسترده و مختلفی دارد. از طرفی اهمیت سفر نیز غیرقابلانکار و بخشهای زیادی را شامل میشود.
بهخصوص اینکه از آخرین سفر وزیر امور خارجه به منطقه آسیای مرکزی و قفقاز نزدیک به چهار سال میگذرد. در سال ۱۳۹۶ بود که ظریف به ترکمنستان، قرقیزستان و گرجستان سفر کرد. ضمن اینکه بسیاری از حوزههای تعامل میان کشورها طی یک سال اخیر تحت تأثیر شیوع بیماری کرونا قرارگرفته و به نظر میرسد با تمهیدات کشورها برای کنترل این بیماری، زمینههای ازسرگیری فعالیتها و تعاملات آغاز گشته است.
هدف نخست؛ تلاش ایران برای بهرهبرداری از فضای ناشی از خروج ترامپ
از منظر دیگر میتوان این سفر را در راستای تلاش ایران برای بهرهبرداری از فضای ناشی از خروج ترامپ از قدرت موردنظر قرارداد. چراکه بعد از خروج ترامپ از قدرت که باسیاست فشار حداکثری تلاش داشت ایران را در انزوا قرار دهد برخی کشورهای آسیای مرکزی محدودیتهایی را برای ارتقاء روابط با ایران احساس میکردند؛ اما اکنون این محدودیتها در فضا جدید کاهشیافتهاند و ایران تلاش دارد تا این فضای انزوا را بشکند و زمینههای همکاری را ارتقاء دهد.
نقش قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین در سفر ظریف
از سویی دیگر شاید بتوان این سفر را در راستای بسترسازی برای یافتن حوزههای همکاریهای آتی با کشور چین در منطقه آسیای مرکزی بهخصوص با توجه به قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، پروژه یک کمربند یک جاده و تمرکز چین برای ارتقاء تعاملات اقتصادی با این منطقه در نظر گرفت
هدف دوم؛ همکاریهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی
همانگونه که سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرده است همکاریهای دوجانبه و منطقهای موردنظر است. در این میان احتمالاً همکاریهای اقتصادی در اولویت مباحث مطرح میان ایران با این کشورها خواهد بود. در این حوزه تقویت روابط در قالب سازمان همکاری اقتصادی (اکو) میتواند مدنظر باشد. در حوزه سیاسی نیز تحکیم روابط سیاسی با این کشورها بخصوص با توجه به تحولات سیاسی جدید در قرقیزستان قابل اشاره است. ارتقاء همکاریهای امنیتی رژیم صهیونیستی با کشورهای آسیای مرکزی باعث شده است تا ایران نگاهی ویژه به مسائل امنیتی در این منطقه داشته باشد. بر همین اساس همکاریهای امنیتی نیز احتمالاً در این سفر موردتوجه ایران خواهد بود. همچنین گسترش گروههای تکفیری و نفوذ آنها به منطقه آسیای مرکزی همینطور بحث قاچاق مواد مخدر ازجمله دیگر دغدغههای مشترک ایران و کشورهای این منطقه است که زمینههای همکاری مشترک را فراهم میسازد.
نفوذ عربستان و رژیم صهیونیستی در آسیای مرکزی و قفقاز برای عقب راندن ایران از حوزههای نفوذ سنتی
کارشناسان بر این باورند که باوجود اهمیت غیرقابلانکار منطقه آسیای مرکزی و قفقاز در معادلات جدید منطقهای و بینالمللی مناسبات جمهوری اسلامی ایران با این مناطق، هیچگونه تناسبی با زمینهها و پتانسیلهای موجود نداشته است. این در حالی است که جدا از نفوذ روسیه، آمریکا، ترکیه و چین در این مناطق در سالهای اخیر رژیم صهیونیستی و عربستان نیز بهصورت خزنده در حال افزایش حضور خود در این منطقه و عقب راندن ایران از حوزههای نفوذ سنتی خود هستند.
چالشها و مزیتهای پیش رو چیست؟
درواقع میتوان گفت مهمترین چالش برای ایران در قبال کشورهای این منطقه نوع تنظیم روابط این کشورها با قدرتهای بزرگ بهخصوص آمریکا، رژیم صهیونیستی، چین و روسیه است. رقابتهای احتمالی این بازیگران و موانع ایجادشده از سوی برخی از این بازیگران برای محدودسازی نفوذ ایران در این منطقه ازجمله مهمترین چالش های ایران در قبال ارتقاء همکاری با کشورهای آسیای میانه محسوب میشود.بهویژه اینکه آسیای میانه درجایی واقعشده است که ریسک اول امنیتی چین و روسیه محسوب میشود و در مقابل نیز آمریکا به دلیل پتانسیلهای امنیتی و اقتصادی آسیای میانه و مرزهای مشترک این منطقه با روسیه، چین، ایران، افغانستان، پاکستان و هند حساسیت ویژهای به آن دارد.شاید بتوان گفت مزیت مهم ایران، اشتراکات فرهنگی با مردم این منطقه است. ایران اگرچه ازلحاظ زبانی با اکثر کشورهای آسیای مرکزی قرابت و نزدیکی ندارد و فقط با تاجیکستان در زبان فارسی مشترک است؛ اما ازلحاظ آبشخورهای فرهنگی، میراث مشترکی دارد که قابلاتکا و ارائه است. حوزه فرهنگی، یکی از مهمترین بسترهایی است که ایران میتواند با ارتقای سطح و حجم همکاری با کشورهای منطقه، ضمن احیای ژئوکالچر خود در آسیای مرکزی، زمینه همگرایی بیشتر در عرصه سیاست خارجی را فراهم نماید.
ایران میتواند راه ترانزیت ازبکستان به بازارهای جهانی را فراهم کند
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در اولین مرحله از سفر خود به چهار کشور آسیای مرکزی شامل ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و ترکمنستان نیز صبح روز گذشته در تاشکند پایتخت ازبکستان با عبدالعزیز کامل اف وزیر امور خارجه ازبکستان دیدار و گفت وگو کرد.ظریف در این دیدار با مرور بر روابط دو کشور در حوزه روابط دوجانبه موضوعات اقتصادی، تبادلات تجاری و همکاریها در حوزههای حملونقل، ترانزیت و انرژی با بهرهگیری از ظرفیتهای موجود و توجیه اقتصادی آن، مسائل سیاسی بین دو کشور و زمینههای موجود در حوزه همکاریهای فرهنگی و گردشگری، راههای گسترش همکاریهای فیمابین در موضوعات گفتهشده را موردگفت وگو و تبادلنظر قرارداد.وزیر امور خارجه ازبکستان نیز در این دیدار با تأکید بر جایگاه منطقهای و تأثیرگذاری بینالمللی ایران، همکاریهای دو کشور در حوزههای مختلف ازجمله همکاریها در مجامع بینالمللی، همکاریهای پارلمانی بین گروههای دوستی مجالس دو کشور، همکاریها در حوزههای حملونقل و ترانزیت و استفاده از ظرفیتهای بندری ایران در حاشیه خلیجفارس و دریای عمان، ظرفیتهای موجود برای همکاری در حوزههای اقتصادی، حملونقل و لجستیک را فراتر از شرایط حاضر دانست و ضرورت گسترش همکاریهای فیمابین را مورد تأکید قرارداد.ازطرف دیگر تحریمهای یکجانبه و ظالمانه آمریکا علیه ایران، همکاریهای دو کشور درروند صلح افغانستان و همکاریها در مجامع حقوقی- بینالمللی از دیگر محورهای موردگفت وگو و تبادلنظر وزرای امور خارجه دو کشور در این دیدار بود.
ظریف , وزارت امور خارجه
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.