مهدی عسگری
آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی از اندیشمندان اسلامی معاصر بود که به دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی که کمتر در کسی جمع می‌شود، شخصیتی خاص و متمایز داشت. مقام معظم رهبری ناظر بر این مسئله درباره ایشان فرمود:«خیلی نادر نظیر آقای مصباح ممکن است وجود داشته باشد با این وزانت علمی و عمق علمی و احاطه و وسعت و با این آگاهی و بینش و صفا… این سه جهت در ایشان جمع است؛ هم علم، هم بصیرت به معنای حقیقی کلمه و هم صفا.» نقش وی در بصیرت افزایی و ناکام گذاشتن نقشه‌های دشمن به حدی بوده است که مارک گرشت (مأمور سابق سیا در غرب آسیا) صریحا اعتراف کرد تنها مانع برای ایجاد دموکراسی [آمریکایی] در ایران، آیت‌الله مصباح است. ویژگی‌های خاص ایشان در کنار شجاعت، بصیرت، دشمن‌شناسی و تبعیت از ولایت موجب شده است تا وی از جانب شخصیت‌ها و جریانات مختلف داخلی و خارجی موردتهاجم و تخریب واقع شود. آیت‌الله مشکینی(ره) درباره ایشان فرمودند:«باید میلیاردها پول از کیسه امام خرج شود، میلیاردها انسان تحصیل کنند تا در هر عصری چندنفری مثل آیت‌الله مصباح به دست آید. شمشیر برنده اسلام در برابر کفر است لذا خیلی با او دشمن هستند. با هر که خیلی دشمن باشند، شما علاقه بیشتر به او داشته باشید.»
ازجمله شبهاتی که پیرامون این حکیم مجاهد مطرح می‌شود خدشه در سوابق مبارزاتی و انقلابی او  و عدم حضور در انقلاب اسلامی و 
حتی مخالفت ایشان با نهضت امام خمینی(ره) است. درحالی‌که وی ازجمله افراد فعال در نهضت انقلاب اسلامی بود. آیت‌الله مصباح با سمت دبیر هیئت مدرسین (جمعیت سری ۱۱ نفره با حضور افرادی ازجمله حضرات آیات مشكینی، ربانی، هاشمی رفسنجانی، آذری قمی، امینی، قدوسی، حائری تهرانی و مقام معظم رهبری) به‌عنوان انقلابی‌ترین تشکل حوزوی در طول سال‌های ۴۲ تا ۵۷ بیش از برخی چهره‌های فعال سیاسی پای بیانیه‌های این تشکل را امضا کرده است. از مجموع ۱۰۷ بیانیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۶۰ بیانیه به‌صورت جمعی صادرشده و فاقد امضا است اما از میان ۴۰ بیانیه دارای امضا، آیت‌الله مصباح یزدی ۱۶ بیانیه را امضا كرده است؛ درحالی‌كه آقای هاشمی رفسنجانی ۶ بیانیه، آقای قدوسی ۱۱ بیانیه و شهید مفتح نیز ۶ بیانیه را امضاكرده‌اند. این مسئله نشان می‌دهد آیت‌الله مصباح یزدی بعد از آقای خلخالی كه ۲۰ بیانیه را امضا كرده بود، نقشی پررنگ در زمینه صدور بیانیه‌های انقلابی داشته‌اند. نشریه‌ مخفی «بعثت» و «انتقام» در حقیقت ارگان همین جمعیت بود که بعثت را آقای هاشمی اداره می‌کرد و انتقام را آقای مصباح‌یزدی. تمام مذاکرات هیئت مدرسین با قلم آیت‌‌الله مصباح نوشته می‌شد. در یک مورد، ایشان طی نامه‌ای كه به امام خمینی(ره) ارسال کرد و مطالب تندی را علیه رژیم پهلوی نوشت و اطلاعاتی را در مورد وضعیت نهضت اسلامی به گوش ایشان رساند، همین نامه به دست ساواک افتاد و بار دیگر تعقیب و بازجویی از وی در دستور کار ساواک قرار گرفت.
ساواک خط اساسنامه را با نامه‌ای که آیت‌الله مصباح در زندان به امام نوشت تطبیق و ایشان را تحت تعقیب قرار داد. آیت‌الله مصباح، ۶ ماه از قم خارج شد و در نقاط مختلف كشور مخفیانه زندگی كرد و درنهایت دستگیر شد اما هنری که ایشان داشت این بود که توانست در یک‌شب دستخط خود را تغییر دهد و انتساب آن‌ها را به خود انکار کند. اولین بیانیه‌ای كه آیت‌الله مصباح یزدی امضا كرد، مربوط به بازداشت امام خمینی(ره) در سال ۴۲ بود كه در هشتم مهرماه صادر شد و ایشان در اسفند همان سال در خصوص زندانی شدن امام و آقای قمی برای نخست‌وزیر وقت تلگراف فرستاد. وی در دی‌ماه سال ۴۳ بیانیه مربوط به وظیفه وعاظ و سخنگویان مبنی بر روشنگری در خصوص بازداشت امام و یاران ایشان را امضا‌ كرد؛ در بهمن همان سال نیز برای امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت، نامه سرگشاده فرستاد و نسبت به اوضاع نابسامان كشور تذكر داد و در فروردین‌ماه سال ۴۴ برای پیگیری نامه خود و وضعیت امام راحل(ره) بار دیگر برای نخست‌وزیر نامه فرستاد. آیت‌الله مصباح یزدی همچنین در مهرماه سال ۴۴ بعد از انتقال امام(ره) از تركیه به نجف بیانیه جامعه مدرسین را امضا و در ۳۰ بهمن در نامه‌ای به هویدا از او در این زمینه سؤال کرد. در فروردین سال ۴۵ در اعتراض به دستگیری جمعی از علما و مراجع ایران و عراق بیانیه جامعه مدرسین را امضا نمود و در همین رابطه بلافاصله تلگرافی برای چند تن از روحانیون دستگیر شده (آذری قمی، ربانی شیرازی و منتظری) ارسال كرد. بعد از رحلت آیت‌الله حكیم كه بحث مرجعیت پس از ایشان مطرح شد، آیت‌الله مصباح یزدی در ۱۴ خرداد ۴۹ همراه با جمعی از مدرسین حوزه علمیه قم تلگرافی منتشر کردند كه در آن از امام خمینی(ره) به‌عنوان مرجع تقلید شیعه یادشده بود و این اقدام زمینه صدور اعلامیه در اعلام مرجعیت آن حضرت شد. در سال ۵۶ كه مبارزات مردمی علیه رژیم گذشته به اوج خود رسید، آیت‌الله مصباح یزدی در ۲۲ دی‌ماه بیانیه‌ای در اعتراض به فاجعه۱۹ دی (مصادف با ۲۹ محرم ۱۳۹۸ هجری قمری) امضا و در ۱۶ فروردین‌ماه سال ۵۷ همراه با جمعی از مدرسین حوزه علمیه قم، بیانیه‌ای در خصوص فجایع یزد صادر كرد و امضای ایشان پای بیانیه این جامعه درباره مسائل سیاسی روز كه ۲۵ فروردین‌ماه سال مذكور صادر شد مشاهده می‌شود. آیت‌الله مصباح یزدی در ۱۸ آذر سال ۵۷ تلگرافی را برای ژسكاردستن رئیس‌جمهور وقت فرانسه، فرستاد و با اشاره به حضور امام خمینی(ره) در آن كشور به وی تذكر داد كه ایشان نماینده ملتی ۳۵ میلیون نفری است و باید از ایشان به‌خوبی مراقبت شود كه این نامه در تاریخ ثبت‌شده است. 
هنگامی‌که از ایشان در رابطه با این نوع شبهات سؤال پرسیده شده بود که چرا پاسخی نمی‌دهید جواب داد:«حالا من باید بیایم در بوق بکنم که آقا ما چه مبارزاتی کرده‌ایم! مسائل بسیاری بوده که من تا حالا ضرورتی ندیده‌ام منتشر کنم و الان هم ضرورتی نمی‌بینم که برای خوش‌آمد کسانی تبلیغ از خود کنم.» البته این شبهه به‌صورت دیگری هم مطرح‌شده است. مهدی کروبی زمانی که کرسی ریاست مجلس را در اختیار داشت، ادعا کرد آیت‌الله مصباح در جلسه‌ای در سال ۱۳۵۰ با حضور آیت‌الله هاشمی و آیت‌الله خامنه‌ای از همراهی با امام خمینی(ره) کناره‌گیری کرده و از آن سال به بعد دیگر با مبارزه و مبارزین ارتباطی نداشته است. این در حالی است که بسیاری از بیانیه‌های آیت‌الله مصباح در حمایت از حضرت امام مربوط به سال ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ است که نشان از دروغ بودن این شبهه دارد.این روحیه انقلابی و جهادگر، پس از انقلاب اسلامی نیز در عرصه‌های مختلف سبب تحکیم مواضع انقلاب اسلامی شده است. حضور در جبهه‌های نبرد در دوران جنگ تحمیلی، راه‌اندازی چندین دانشگاه ، مدرسه ، مؤسسه، تربیت طلاب و دانشجویان انقلابی ، متعهد و مجاهد در جبهه‌های نبرد نظامی ، علمی و اندیشه‌ای در سطح بین‌الملل، گوشه‌ای از خدمات ایشان است. ارتباطات نزدیک با سرداران مقاومت ازجمله سیدحسن نصرالله، شیخ نعیم قاسم، خانواده عماد مغنیه و شهید حاج قاسم سلیمانی در این زمینه قابل‌توجه است. آیت‌الله شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین درباره ایشان فرمود: دین اسلام دارای مردان و ستون‌های سترگی است که آیت‌الله مصباح ازجمله آن‌هاست.