|معصومه شمسيني غياثوند|
معلوليت محدوديت نيست اين‌يک شعار نيست، چه بسيار افرادي در جامعه  که باوجود داشتن شرايط سخت و امکانات محدود به خاطر همت بلندشان به موفقيت در زندگي رسيده‌اند ازجمله افراد توان ياب که محدوديت آن‌ها مانع رسيدن به آرزوهايشان نشده است. بيش از يک ميليارد نفر در سراسر جهان از معلوليت رنج مي‌برند و در کشور ما ۱۱ درصد جمعيت معلول هستند اما به دليل اينکه شهرهايمان را دوستدار معلولين نساخته‌ايم شاهد کمتر حضور آن‌ها در سطح جامعه هستيم.
 به‌تازگي جشنواره‌اي با عنوان «همام» در فرهنگستان هنر برگزار شد. اين جشنواره براي اولين بار است که در اين سطح در کشور برگزار شد و نمايش توانمندي معلولان و ايجاد نشاط در جامعه معلولين از اهداف اين جشنواره بود. در اين جشنواره ۱۱۵۰ هنرمند توان ياب در کل کشور شناسايي شدند که از ميان آثار آن‌ها، ۸۰۰ اثر به داوري رسيد. پس از داوري اوليه، ۱۵۹ اثر حائز حضور در نمايشگاه و رقابت نهايي شد.  
بازديد از جشنواره هنري همام فرصتي بود براي تماشاي آثار هنرمندان توانایي که باوجود سختي‌ها آثار هنري بي‌بديل خلق کرده‌ بودند که چشم مخاطبان مجذوب اين آثار هنري مي‌شد. هنرمنداني که پيش‌ازاين آثار آن‌ها تنها در نمايشگاه‌هاي خيريه به نمايش گذاشته مي‌شد و احساس ترحم مخاطبان را به همراه داشت درحالي‌که در اين جشنواره مخاطبان با تماشاي اين آثار به اوج و شگفتي هنرمندان 
توان ياب پي‌ بردند.
*عدم بسترسازي براي حضور معلولان در جامعه
به‌منظور بررسي برگزاري جشنواره همام که براي نخستين بار به اين شکل در کشور برگزار شد با کريم پاشازاده، دبير جشنواره ملي هنري همام ويژه هنرمندان توان ياب سراسر کشور به گفت‌وگو پرداختيم . وي به «رسالت» در خصوص اين جشنواره هنري گفت: « درحالي‌که ۱۱ درصد جمعيت کشور را قشر معلول تشکيل مي‌دهند اما اين افراد را در سطح شهر مشاهده نمي‌کنيم و اين دليل نبودن افراد معلول نيست بلکه به دليل اين است که بسترسازي مناسبي براي حضور آن‌ها در سطح جامعه فراهم نشده است. آموزش يکي از مهم‌ترين راه‌هاي کسب هنر است درحالي‌که معلولان آموزشگاه مناسبي را براي کسب هنر ندارند و اينکه افراد معلول با پا و دهان نقاشي مي‌کنند ارزش کار هنري آن‌ها را چند برابر مي‌کند درحالي‌که براي نمايش و اکران آثار هنرمندان معلول  هيچ مکان مناسبي وجود ندارد.»
دبير جشنواره ملي هنري همام، فرهنگستان هنر را به‌عنوان مکان موقتي براي نمايش آثار هنرمندان معلول دانست و خاطرنشان کرد: « در تهران هيچ مکان مناسبي وجود ندارد که آثار هنرمندان معلول در طول سال به نمايش گذاشته شود. تعداد انگشت‌شماري سالن اجتماعات مناسب براي برگزاري مراسم‌هاي مختلف وجود دارد و براي همين اين ارزش برگزاري اين جشنواره را افزايش مي‌دهد.»
پاشازاده با اشاره به فروش آثار هنري معلولان در جشنواره همام عنوان کرد: « اين جشنواره فرصتي را ايجاد کرده  است تا خارج از هرگونه ترحمي مثل برگزاري بازارچه‌هاي خيريه،  آثار هنر معلولان عرضه شود و درآمد حاصل از فروش آثار به‌طور مستقيم به آن‌ها تعلق بگيريد و به اقتصاد خانواده اين افراد کمک و به‌نوعي خودکفايي ايجاد کند.»
وي ايجاد نشاط اجتماعي در جامعه و خانواده‌هايي که افراد داراي معلوليت دارند را يکي از مهم‌ترين دستاوردهاي جشنواره همام دانست و اظهار داشت: « مشاهده  آثار هنري هنرمندان معلول که باوجود شرايط سخت به موفقيت رسيده‌اند ساير افراد جامعه حتي افرادي که دچار نقص عضو نيستند را ترغيب مي‌کند همت و ممارست اين قشر از جامعه را بياموزند و سرلوحه کار  خود قرار دهند.»
دبير جشنواره ملي هنري همام، با اشاره به  برگزاري اين  جشنواره که براي نخستين بار با اين ميزان استقبال در حوزه هنرهاي تجسمي در کشور برگزارشده است، تصريح کرد: « اين جشنواره با حضور ۱۶۰ هنرمند برگزار شد درحالي‌که بيش از ۸۰۰ اثر به دبيرخانه ارسال شد و درنهايت۱۶۱ اثر منتخب و در اين جشنواره به نمايش گذاشته شد درحالي‌که ازنظر فراواني اين آثار از ۲۸ استان و ۶۰ شهرکشور در اين جشنواره شرکت کرده است که مشارکتي بي‌نظير محسوب مي‌شود.»
*برگزاري بخش‌هاي جانبي ويژه جشنواره همام
پاشازاده با اشاره به برگزاري بخش‌هاي جانبي اين جشنواره ازجمله کارگاه‌هاي آموزشي با حضور اساتيد هنر نقاشي، عکاسي و ارتباط‌ تصويري گفت: «  اين کارگاه‌ها با استقبال دانشجويان دانشگاه‌هاي معتبر کشور ازجمله دانشگاه هنر همراه بود که در کنار ساير معلولان دانشجويان به آموزش مشغول بودند. علاوه بر اینکه کارگاه‌هاي گروه‌هاي تئاتر و موسيقي به‌صورت روزانه برنامه‌هایي داشتند که يکي از جذابيت‌هاي جشنواره همام بود.»
وي همچنين استقبال مسئولان و هنرمندان مطرح را از جشنواره همام بي‌نظير دانست و گفت: « علاوه بر وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي،رئيس سازمان بهزيستي و دکتر قاليباف، عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام نیز  از جشنواره همام بازديد داشتند و در کنار مسئولان چهره‌هاي شاخص سينما و تئاتر به بازديد از اين نمايشگاه پرداختند و نظرشان اين بود که احساسي که از بازديد اين نمايشگاه داشتند را در هيچ نمايشگاه ديگري تجربه  نکرده بودند.»
دبير جشنواره ملي هنري همام، با تأکيد بااينکه افراد داراي معلوليت نياز به ترحم ندارند و نياز به توجه دارند، تصريح کرد: «  جشنواره همام ثابت کرد که معلوليت محدوديت نيست چراکه بسياري از اين هنرمندان بدون استاد آموزش به اين جايگاه رسيده‌اند به‌صورت خودآموز هنر را به زبان مشترک انتخاب کردند و توانستند اين موفقيت را به رخ ساير افراد جامعه بکشند.» 
پاشازاده، چهره برخي از هنرمندان توان ياب در جشنواره همام را در حد بين‌المللي دانست و گفت: « هنرمندي مثل عاطفه ثمري جايزه يونيسف را دارند. هنرمندي مثل رحيم عزيزي که از دو دست داراي معلوليت است با پا  نگارگري مي‌کند و در مسابقات جشنواره فجر جايزه گرفته است.  استاد راشکي هنرمند معاصر کشور است که همه اساتيد هنرهاي تجسمي اين هنرمند را مي‌شناسند.»
وي با تأکيد بر فراهم کردن فرصت‌هایي براي هنرمندان توان ياب در جامعه که داراي ارزش‌افزوده در کشور  هستند، گفت: « اگر اين ظرفيت‌ها را با گسترش امکانات در سطح شهرها ايجاد کنيم ۱۱ درصد قشر پرتوان به آغوش جامعه بازمي‌گردند. مسابقات جهاني ويژه هنرمندان معلول که از سال ۱۹۸۰ توسط ژاپن راه‌اندازي شد و هر چهار سال يک‌بار به ميزباني يک کشور برگزار مي‌شود، اما  تاکنون حضور سازمان‌يافته  همانند مسابقات پارالمپيک نداشته‌ايم و لازم است که  تيمي را بااستعداد يابي  و تقويت هنرمندان توان ياب براي شرکت در مسابقات جهاني هنر و مهارت‌يابي آماده کنيم.»