|معصومه شمسيني غياثوند|
در سال‌هاي اخير شاهد هستيم که سريال‌هاي رسانه ملي با حاشيه‌هاي فراواني همراه است و با وجود تلاش سازندگان سريال‌ها برخي از اين سريال‌ها پس از نمايش از قاب تلويزيون به مذاق مخاطبان خوش نمي‌آيد. سابق بر اين شاهد بوديم که سريال «سرزمين کهن» ساخته کمال تبريزي به دليل انتقادها توقيف شد، همچنين سريال «در مسير زاينده رود» ساخته حسن فتحي با انتقاد و گلايه مردم اصفهان روبه رو شد حتي برنامه‌هاي طنز نيز واکنش‌هاي منفي صنف‌ها و گروه‌هاي مختلف را به همراه داشت. 
به تازگي سريال «وارش» به کارگرداني احمد کاوري که از قاب تلويزيون به نمايش درآمده است با انتقاد مردم گيلان همراه بوده است. سريالي که به زندگي يارمحمد سيستاني مي‌پردازد که براي فرار از بيکاري و خشکسالي به شمال کشور و استان گيلان مهاجرت مي‌کند و در آنجا به کار ماهيگيري مشغول مي‌شود، اينکه چرا ساخت اين سريال‌ها با انتقادهمراه است موضوعي بود که در گفت‌وگو با کارشناسان برنامه‌هاي تلويزيوني به بررسي آن پرداختيم.
*سريال سازي در تلويزيون بر اساس نگاه ملي 
زينب تقوايي، که سابقه تهيه‌کنندگي چند سريال‌ تلويزيوني را تاکنون در کارنامه خود دارد، در گفت‌وگو با «رسالت» در پاسخ به اينکه چرا ساخت برخي از سريال‌ها مورد انتقاد گروه‌ها و اقوام مختلف قرار مي‌گيرد؟ گفت: « سريال‌سازي در تلويزيون کاملا بر اساس نگاه ملي صورت مي‌گيرد و فکر نمي‌کنم افرادي که در رسانه ملي کار مي‌‌کنند از جمله تهيه کننده، نويسنده و کارگردان نظري خلاف اين موضوع را داشته باشد. همه سازندگان نيت مثبتي دارند و هيچ کس قصد توهين به گروه و قوميتي را ندارد.»
وي با تأکيد بر اينکه ساخت سريال براي اقوام وقوميت‌ها بر اساس منافع و تبليغ آن‌ها صورت مي‌گيرد، عنوان کرد: «  هدف از ساخت يک سريال در رابطه با قوميت‌هاي مختلف مطرح کردن و تبليغ آن قوم است اما وقتي سريالي ساخته مي‌شود براساس گفتمان‌ها و ديالوگ‌هاي که در آن سريال وجود دارد آسيب‌هاي اجتماعي مطرح مي‌شود که جزو درام و داستان است. به طور طبيعي در قصه و فيلمنامه شخصيت منفي هم وجود دارد که در زندگي عادي هم شاهد اين شخصيت‌ها در همه جا هستيم.»
تهيه کننده سريال دودکش با تأکيد بر اينکه در بسياري از سريال‌ها لازم است که نگاه عمومي و نگاه مردم را در نظر گرفت و بر اساس آن سريال ساخت، خاطرنشان کرد: « امکان دارد ديالوگي در برخي سريال‌ها مطرح شود که به نظر نبايد اقوام زود قضاوت کنند و واکنش نشان دهند بايد اجازه بدهند که قسمت‌هاي بعدي سريال به نمايش درآيد و بعد از آن قضاوت کنند که آيا هدف لطمه زدن بوده و يا اينکه تعمدي در کار بوده است.»
تقوايي، با اشاره به ساخت سريال‌هايي در تلويزيون که مورد انتقادهاي فراواني در حوزه طنز و کمدي قرار گرفته است، گفت: «هرچند که سازندگان سريال‌ها بايد نهايت دقت براي ساخت سريال‌ها را داشته باشند و به حساسيت توجه کنند اما بايد در نظر داشت که آستانه صبر مردم پايين آمده است البته  بايد ملاحضه شود که سريال‌ها به گونه‌اي ساخته شود که موجب رنجش‌خاطر افراد نشود هرچند افرادي که در رسانه ملي به ويژه براي اقوام فيلم مي‌سازند نيت مثبتي را دنبال مي‌کنند.»
وي با اشاره به سريال‌هاي توقيف شده رسانه ملي به دليل انتقادهاي برخي گروه‌ها، گفت: « اينکه گفته ‌مي‌شود فيلمسازان مطالعه دقيق براي ساخت فيلم ندارند باور اشتباهي است چرا که قبل از ساخت فيلم فيلمسازان درباره فيلم مطالعه دقيقي دارند اما واقعيت اين است که وقتي داستان قصه ساخته مي‌شود مثل زندگي عادي گفت‌وگوها و صحبت‌ها روايت مي‌شود که به هيچ عنوان به شخص يا گروهي قصد اهانت وجود ندارد.»
تهيه کننده سريال مدينه با بيان اينکه سريال‌هاي تلويزيون توسط يک شخص ساخته نمي‌شود و به صورت گروهي ساخته مي‌شود، گفت: « براي ساخت يک سريال چند مرحله گروه‌هاي بازبيني آن را مورد ارزيابي قرار مي‌دهند البته کارهاي ما بدون اشتباه نيست اما مخاطبان هم بايد آستانه صبرشان را بالا ببرند و تا پايان سريال منتظر بمانند چرا که برخي افراد تنها بخشي‌ از سريال را در فضاي مجازي منتشر مي‌کنند در حالي که سکانس‌هاي قبل و بعد از آن را تماشا نکرده‌اند.» 
تقوايي، با بيان اينکه مخاطبان نبايد به صورت 
شتاب زده سريالي را مورد انتقاد قرار دهند، گفت: « در جامعه نوعي فضاي آنارشيستي به وجود آمده است و با کم شدن آستانه تحمل مخاطبان آن‌ها به هر موضوعي واکنش نشان مي‌دهند در حالي که بايد به طور عمقي درباره آن موضوع فکر کرد.»
تهيه کننده سريال زير پاي مادر در پايان با اشاره به ساخت فيلمي در خصوص مشکلات جامعه، خاطرنشان کرد:  به دنبال تهيه فيلمي هستيم که از فضاي توهين‌آميز و ملتهب جامعه فيلم بسازيم چرا  كه  آدم‌ها نسبت به هم واکنش سريع نشان مي‌دهند اين فضاي ملتهب به نفع مردم جامعه نيست.»
*به برخي انتقادها عليه رسانه ملي مشکوک هستم
 با وجود داشتن قوميت‌ها و مذاهب مختلف در کشور ما همواره وحدت ملي بين مردم حاکم بوده است و نسبت به اين مسئله تأکيد شده است اما به عقيده برخي از کارشناسان جريان‌هايي هستند که به دنبال ايجاد تفرقه بين مردم هستند، حميد لازمي، منتقد سينما و سريال‌هاي تلويزيوني در گفت‌وگو  با «رسالت» در خصوص انتقادها به برخي از سريال‌هاي تلويزيوني از سوي گروه‌ها و اقوام مختلف مي‌گويد: « برخي از سريال‌هاي با وجود اينکه مخاطبان زيادي ندارد مورد هجمه قرار مي‌گيرند براي همين به اين جريان مشکوک هستم اينکه چرا سريال‌هايي که مخاطبان زيادي ندارند از سوي برخي افراد با انتقاد و اعتراض همراه مي‌شوند.»
وي با بيان اينکه برخي افراد و جريان‌ها هستند که قصد دارند از سوي برخي سريال‌ها دست به تحريک احساسات مخاطبان آن بزنند، عنوان کرد: « برخي سريال‌ها آن‌گونه که نشان داده مي‌شود با انتقادهايي
همراه  هستند حساسيت برانگيز نيستند چرا که بر اساس داستان و درام قصه شخصيت‌ها و آدم‌هاي مثبت و منفي در تمام داستان‌ها وجود دارند که اقتضاي داستان اين را مي‌طلبد. در قوميت‌هاي مختلف آدم‌هاي خوب و بد وجود دارند و قرار نيست که يک شخصيت منفي نمادي از يک صنف يا قوميت خاص باشد.»
اين منتقد سريال‌هاي تلويزيوني با تأکيد بر اينکه جذابيت قصه و درام مي‌طلبد که شخصيت مثبت و منفي در يک داستان به نمايش گذاشته شود، خاطرنشان کرد: « آستانه تحمل مردم بالا است اما در اين قضيه افرادي مقصر هستند که آستانه تحمل پايين دارند و با فرافکني قصد برانگيخته شدن احساسات مردم را دارند نمي‌توان داستان و قصه‌اي شعاري را به نمايش گذاشت اگر اين طور بود که همه آدم‌هاي با ظاهر مومن آدم‌هاي خوبي هستند پس نبايد شاهد اين همه خلاف در جامعه‌مي‌بوديم.»
لازمي، با اشاره به تاريخ معاصر ايران و مبارزات سياسي ميرزاکوچک‌ خان جنگلي در رشت و قيام ستارخان و باقرخان در تبريز، اظهار داشت: « برخي گروه‌ها بودند که به دليل شجاعت اين مبارزان از سوي استعمارگران خارجي شروع به ساختن جوک بين قوميت‌ها و گروه‌هاي مختلف کردند در حالي که نمي‌توان نقش اين افراد و مردمان آن را در تاريخ معاصر ايران ناديده گرفت.»
وي با بيان اينکه براي انتقاد از يک سريال تلويزيوني بايد ذهنيت سازندگان آن را در نظر گرفت و نبايد به صرف يک ديالوگ اعتراض کرد، تصريح کرد: « آستانه صبر مردم بالا است و آستانه صبر آدم‌هاي کوچک و اقليت پايين است که با قدرت غوغاسالاري و رسانه‌اي که دارند قصد دارند جو منفي را به راه بيندازند اگر قرار باشد که  جرياني به سريال‌ها نفوذ کند به دنبال اختلاف و تفرقه‌افکني باشد بايد جلوي اين جريان گرفته شود چرا که در حال حاضر ما به وحدت نياز داريم»
 اين منتقد سريال‌هاي تلويزيوني با تأکيد بر اينکه فرهنگ‌سازي به معني متحد کردن مردم و نمايش چهره‌اي مثبت از کشور ايران است، گفت: « با تماشاي اين فرهنگ‌سازي‌ها بايد اخلاق، فرهنگ و سبک زندگي ما به کشورهاي دنيا معرفي شود چرا که ما ايراني هستيم و قوميت‌هاي مختلف ما داراي جذابيت و رنگ‌هاي فراواني هستند که اين تفاوت ظاهرها به دليل رنگارنگ داراي جذابيت است.»
لازمي با بيان اينکه سريال‌هايي مثل وارش و سرزمين کهن بخش‌هايي از تاريخ معاصر کشور را به نمايش مي‌گذارند، خاطرنشان کرد: « آدم‌ها و شخصيت‌هاي مثبت با يک ديالوگ منفي نمي‌شوند. اين شيطنت در فضاي مجازي است که قصد تفرقه افکني بين مردم را دارد در حالي که آستانه مردم کشور ايران با وجود سختي‌ها و مشکلاتي که از سوي کشورهاي ديگر به آن‌ها تحميل مي‌شود بسيار بالا است.»