|حانيه مسجودي|
مدت‌هاست کليد حل مشکلات کشور گم‌شده و همگي معطل مانديم. قفل‌ها مشخص است اما از ابتدا هم کليدي در کار نبود. اين بار مي‌خواهيم به حلقه مفقودشده‌اي بپردازيم که سال‌هاست به دليل گم‌شدن آن سرمايه کشور از دست مي‌رود. مغزهاي نخبه‌اي که سراسر دنيا خواهان آن هستند. حلقه‌اي که نبود آن مشکلات متعددي را داشته و آن، خلأ بين دانشگاه و صنعت است. دو حوزه مادر که با يکديگر غريبه هستند و غريبگي‌ آن‌ها باعث مهاجرت فرزندانشان شده است.
*جوانان بيكار زير ۳۰ سال اصلي‌ترين گروه جوياي كار
طبق نتايج طرح آمارگيري نيروي كار در سال ۱۳۹۷، تعداد قابل‌توجهي از بيكاران مربوط به گروه سني۳۰ سال و بيشتر هستند ،گروهي كه انتظار مي‌رود پس از سن ۳۰ سالگي با اتمام دوران تحصيلات و خدمت وظيفه (براي مردان) مشغول شوند و تشكيل خانواده دهند و به‌عنوان افراد مولد نقشي در ايجاد ارزش‌افزوده در كشور داشته باشند. نتايج اين بررسي، نشان‌دهنده آن است كه بيشترين نسبت جمعيت بيكار كه طول مدت بيكاري آن‌ها يك سال و بيشتر بوده مربوط به رده سني ۲۵-۲۹ ساله حدود ۳۵/۹ درصد است.
*بيشترين نرخ بيكاري بلندمدت ۱۳۹۷، گروه سني ۲۹-۲۵ ساله با نرخ ۱۱/۰ درصد
همچنين طي سال‌هاي مذكور بيشترين نسبت جمعيت بيكار كه طول مدت بيكاري آن‌ها بين ۷ تا ۱۲ ماه بوده است مربوط به جوانان ۲۴-۱۵ ساله با سهم ۳۱/۸ درصدي است، همچنين سهم قابل‌توجهي از جمعيت بيكار كه طول مدت بيكاري آن‌ها كمتر از ۶ ماه بوده است، مربوط به گروه سني ۳۰ ساله و بيشتر نزديک به ۵۲/۰ درصد است كه به نظر مي‌رسد با افزايش سن بيكاران سخت‌گيري آنان در انتخاب شغل متناسب با شأن اجتماعي كمتر مي‌شود. همچنين بر اساس بررسي‌هاي آماري، بيشترين نرخ بيكاري بلندمدت در سال ۱۳۹۷ مربوط به گروه سني ۲۹-۲۵ ساله با نرخ ۱۱/۰ است.
به همين منظور «رسالت» در گفت‌وگويي با دو تن از اعضاي کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي حلقه مفقوده دانشگاه و اقتصاد را بررسي کرد.
*دانشگاه در خلأ آموزش مي‌دهد و فارغ‌التحصيلان تئوري پردازان خوبي هستند
عليرضا سليمي، ‌عضو هيئت‌رئيسه کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي در مورد حلقه مفقوده دانشگاه و صنعت به «رسالت» گفت: «دانشگاه در خلأ آموزش مي‌دهد و نيازسنجي نمي‌کند،‌ از طرف ديگر بيشتر فارغ‌التحصيلان دانشگاه دروس تئوري خواندند و تئوري پردازان خوبي هستند و آچار به دست نيستند، دانشگاه‌هاي ما مهندس تربيت نمي‌کند. بازار نياز به مهندس چکمه‌پوش دارد اما خروجي دانشگاه‌هاي ما مهندس‌هاي خوش‌پوش و ادکلن زده است.»
وي همچنين ضمن اشاره به تضعيف سطح آموزشي و علمي برخي دانشگاه‌ها افزود: «متأسفانه دانشجويان مهندسي ديگر در بخش تئوري توانايي لازم را ندارند و دانشگاه‌ها در خلأ صنعتي هستند و وارد کار و ميدان عملياتي نشدند و به همين دليل دانشگاه و دانشجويان مشکلات صنعت را لمس نکردند.»
سليمي در پايان ضمن تأکيد بر اين‌که دانشگاه‌ها بايد ريل عوض کنند مي‌گويد که دانشگاه بايد به سمت تربيت مهندسين عملياتي برود و براي حرکت در اين مسير هم پول و هم امکانات دارد؛ اما مشکل اين است که اراده‌اي در دانشگاه‌ها نيست.
*صنايع توليد، خود را تافته جدا بافته از دانش و فناوري مي‌دانند
فرهاد فلاحتي، عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس اما در گفت‌وگو با «رسالت» از عدم تمايل حوزه توليد به استفاده از دانش و فناوري مي‌گويد :
«مهم‌ترين حلقه مفقوده اين است که صنايع و توليد کشور احساس نيازي به مباحث علمي و فناوري ندارند و چون در چرخه توليد افتادند خود را تافته جدا بافته از مسير دانش و فناوري مي‌دانند بنابراين تمايل چنداني به ارتباط‌گيري با دانشگاه‌ها ندارند و سفارشي نمي‌دهند.»
وي معتقد است که دانشگاه‌ها نيز همين مشکل را دارند و در عمل به فضاي تئوري يا آزمايشگاهي وارد شدند و اساتيد و دانشجوها نيز مسير خودشان را طي مي‌کنند و مطالب‌شان در حد مقاله و ايده باقي مي‌ماند.
فلاحتي تجاري‌سازي يک ايده را مهم‌ترين حلقه توليد ثروت مي‌داند و ادامه مي‌دهد: «از طرفي تجاري‌سازي يک ايده مي‌تواند آخرين و مهم‌ترين حلقه توليد ثروت باشد اين حلقه مفقوده اما تام نيست و نمي‌توان گفت در همه دانشگاه‌ها و توليدي‌ها چنين است اما يک آسيب جدي است که به‌تدريج و مدام به توليد کشور ضربه زده است.»
عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس تأکيد کرد: «بنابراين طبيعي است که دانش‌هاي بسيار فاخر، ايده‌هاي قوي و اختراعات به‌روز را يا در آزمايشگاه‌ها بايگاني يا به دنيا صادر کرديم و آن‌ها از اين مزيت استفاده کردند، درحالي‌که صنايع و توليدات داخلي کشور مي‌توانست بسيار راحت‌تر از آن بهره‌مند شوند.»
نماينده قائنات در مجلس دليل صادر شدن ايده و دانش‌هاي فاخر به خارج از کشور را نبود رابط بين دانشگاه و صنعت خواند و افزود: «وزارت علوم، ‌تحقيقات و فناوري کار خودش را مي‌کند و وزارت صنايع و معادن نیز کار خود را انجام مي‌دهد و همين امر باعث مهاجرت مغزهاي نخبه ايران است. اگرچه معاونت علمي و پژوهشي رياست‌جمهور حلقه رابطي بين شرکت‌هاي دانش‌بنيان با توليد و صنعت ايجاد کرده اما هنوز جوان است و نمي‌توانيم از آن به‌عنوان پديده‌اي که در تمام نقاط کشور نمود علمي و اقتصادي داشته يادکرد، با اين‌حال کارهاي خوبي انجام‌شده است.»
فلاحتي در خاتمه مي‌گويد: «ايده‌ها بايد تجاري‌سازي شوند زيرا در دنياي امروز ايده، صاحب‌فکر است و فکر ارزشمند است. تمايل بين اقتصاد و علم بايد بيشتر شود و صاحبان اين حوزه بايد اين فرصت نزديکي به يکديگر را به خودشان بدهند.»
اقتصاد مانند نخ و ريسماني است که جامعه و کشور را به يکديگر متصل و رونق مي‌بخشد، اما مدتي است ريسمان اقتصاد را پيچيدند و پيچيدگي اين ريسمان به معناي گره خوردن تمام حوزه‌هاست و همان‌طور که گفتيم يکي از آن‌ها نبود ارتباط بين دانشگاه، صنعت و اقتصاد است. اساتيد و دانشجويان راه خود را مي‌روند و در فضايي تئوريک و علمي جوانب تصميمات و راه‌حل‌هاي مختلف را مي‌سنجند و به‌ندرت پيش‌آمده که پا در ميادين کار بگذارند و آزمون‌هاي خود را عملياتي کنند، شايد خطا شد.
از ديگر دلايل نبود اين ارتباط، عدم تمايل اين دو حوزه به يکديگر است فارغ از اين‌که امکانات و بودجه اين کار فراهم است اما حوزه صنعت و توليد کشور، با عملکرد وارداتي، وابستگي به کالاهاي خارجي و تمايل بيشتر به بهره‌مندي از علوم و فنون خارجي، توجهي به علم و دانش جوانان و پيشکسوتان داخل ندارد و جاده‌اي يک‌طرفه ساخته است. با آگاهي و درخواست اتصال اين حلقه مفقوده، مي‌توان کاري کرد تا صنعت کشور به پا خيزد و دربازارهاي خارجي رقابت کند.
کافي‌است بدانيم و بخواهيم.