تمام دستگاه‌های شیطانی برای بقا و پیشبرد اهداف خود، از دیرباز یک مثلث رفتاری داشته‌اند که معروف است: زر و زور و تزویر. این سه سلاح به زبان دیگر عبارت است از تهدید، تطمیع و تحمیق. تهدید استفاده از زور است، تطمیع استفاده از زر و تحمیق اعم از تزویر و دیگر ابزارهایی که باعث می‌شود مردم گمراه شوند. این ابزارها گاهی ظاهرسازی و ریاست، گاهی شبهه‌افکنی است، گاهی دروغ‌گویی است، گاهی عوض کردن جای شهید و جلاد است و در کل کلیه عملیات‌های منفی مرتبط با افکار عمومی ذیل اصل تحمیق قرار می‌گیرد.

دستگاه حق نیز در برابر این مثلث، یک مثلث تدافعی دارد: تبیین، تنبیه و تشویق. فرق این‌ها چیست؟ تبیین بر خلاف تحمیق، نشر سخن و فکر حق و درست و واقعی است. اما تحمیق مخلوط گمراه‌کننده‌ای از حق و باطل است. تنبیه و تشویق هم برخلاف تطمیع و تهدید، از عدالت بر می‌خیزد. تطمیع و تهدید بر مبنای خواست صاحب قدرت است اما تنبیه و تشویق دینی بر مبنای حق و حقیقت. 

در جریان کربلا، دشمنان دین هر سه ضلع مثلث خود را با قدرت پیاده‌سازی کردند. 
عنصر مکار و مستکبری چون عبیدالله بن زیاد، به خوبی می‌دانست چگونه باید تهدید و تطمیع را با هم بیامیزد تا مردم دنیادوست خود را سر دوراهی بهشت دنیایی و دوزخ دنیایی ببینند و به سرعت به خواست حاکم طاغوت تن در دهند. تحمیق هم با قدرت پیاده‌سازی می‌شد. بنی‌امیه که در تحمیق شاگردان معاویه بودند توانستند روایت خودشان را از آل پیامبر علیهم السلام جا بیندازند. کار به جایی رسید که امام حسین علیه‌السلام به عنوان مهم‌ترین مظهر دین و دینداری یک نعوذا باالله خارجی از دین معرفی شد. تحمیق از این بالاتر؟

اما طرف مقابل به نحو عجیبی از مثلث حقانی و تدافعی خود چندان استفاده نکرد. امام حسین نمی‌توانست در برابر این جامعه از دست رفته تبیین کند، قدرت تشویق و تنبیه هم نداشت. پس نهضتی به راه انداخت که خود هر سه این‌ها بود. نهضت امام حسین هم تبیین بود، هم تشویق و هم تنبیه. از چه نظر تبیین بود؟ احتمالا مبحث «منطق شهید» مرحوم شهید مطهری را شنیده‌ایم.

 این مبحث به عنوان یکی از فلسفه‌های قیام سیدالشهدا قابل پذیرش است. طبق نظریه منطق شهید، شهید چون شمع می‌سوزد تا اطراف خود را روشن کند. از چه نظر نهضت امام حسین تنبیه بود؟ شهادت فجیع سید و سالار شهیدان مسلمانان را به خود آورد. قیام‌های متعدد شیعیان پس از عاشورا گواه این مطلب است.  همچنین با وقوع این رخداد، تحقیر شدند و طعم رفوزه شدن در یک آزمون بزرگ را خصوصا با خطبه‌های غرای حضرت زینب چشیدند. این نهضت تشویق‌ هم بود. چون یک عشق بزرگ، یک انگیزه ابدی، یک آتش خاموش‌نشدنی را به جمیع انسان‌های آزاده هدیه کرد. 

امام حسین در این راه به هیچ‌کس وعده نداد. بلکه به همه گفت پایان کار ما شهادت است. حضرت سیدالشهدا حتی به کسی وعده آخرت هم نداد. به اصحاب خود نیز تنها وقتی جایگاهشان در بهشت را نشان داد که با آن‌ها اتمام حجت کرده بود و آن‌ها هر یک طی خطبه‌ای کوتاه، ثابت‌قدم بودن خود را اعلام کرده بودند. حضرت اصرار داشتند هیچ انگیزه‌ای جز عشق و وظیفه در دل اصحابشان نباشد، حتی انگیزه‌های اخروی. این قدرت امام حسین است. بنی‌امیه با تمام ارتش زر و زور و تزویرش به میدان آمد و چند صباح بعد به گورستان تاریخ رفت، اما حسین بن علی تنها خودش به میدان آمد و ملک تاریخ را تا ابد به نام خود زد.