‌‌|معصومه شمسيني غياثوند‌‌|
خرما به دليل داشتن فوايد بسيار از جمله مواد قندي طبيعي جايگاه ويژه‌اي در بين مردم جهان دارد به همين دليل مصرف اين محصول در جهان از اهميت فراواني برخوردار است. اين محصول علاوه بر ارزش غذايي به عنوان يکي از محصولات استراتژيک و بسيار ارزشمند داراي اهميت تجاري و اقتصادي است.
محصول خرما در شرايط آب و هوايي گرم و خاصي به عمل مي‌آيد و ايران داراي مناسب‌ترين شرايط آب و هوايي براي كشت اين محصول است. بيش از ۹۸ درصد خرماي كشور در استان‌هاي كرمان، سيستان و بلوچستان، خوزستان، بوشهر، فارس و هرمزگان توليد مي‌شود. محصول خرما همچنين يكي از مهم‌ترين محصولات كشاورزي در ايران است كه بر اساس آخرين آمارگيري‌ها در سال ۱۳۹۶ با توليد بيش از يک ميليون تن،۱۰ درصد توليدات محصولات  باغي را به خود اختصاص داده است.
‎کشورهاي خاورميانه بزرگ‌ترين صادرکننده خرما در جهان هستند. درحالي‌که ايران بعد از کشور مصر دومين كشور توليدکننده خرما در جهان است اما در بين كشورهاي صادرکننده اين محصول در رتبه چهارم قرار دارد. با توجه به اهميت توليد خرما در كشور و نقش آن در صادرات غيرنفتي به بررسي روند توليد و صادرات اين محصول كشاورزي طي سال‌هاي اخير پرداختيم.
*ايران دومين کشور توليدکننده خرما بعد از مصر
محسن رشيد فرخي، رئيس انجمن خرماي ايران در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به روند افزايش توليد خرما در کشور، مي‌گويد: «درمجموع بيش از يک‌ميليون و ۲۰۰ هزار تن خرما در کشور توليد مي‌شود و کشور ما به‌عنوان دومين توليدکننده محصول خرما بعد از مصر در جهان است.»
وي بابيان اينکه بين ۲۵ تا ۳۰ درصد محصول خرما در صنايع تبديلي مورداستفاده قرار مي‌گيرند، خاطرنشان کرد: « ۶ استان خرماخيز در کشور خوزستان، کرمان، سيستان و بلوچستان، هرمزگان، فارس و بوشهر هستند و ساير شهرهاي ايران ازجمله اصفهان، مشهد، تبريز و تهران در زمينه صنايع تبديلي از خرما مشغول به فعاليت هستند.»رئيس انجمن خرماي ايران در خصوص ميزان صادرات خرما به کشورهاي جهان عنوان کرد: « بيش از ۳۵۰ ميليون دلار صادرات خرما به کشورهاي جهان داشتيم  که مربوط به سال هاي زارعي ۹۶ و  ۹۷ بوده است. در سال گذشته به لحاظ مسائل خاصي کاهش ۳۰ درصدي توليد خرما را داشتيم که به لحاظ عدم مديريت ارزي در کشور بود.»رشيد فرخي، با اشاره به مشکلات اقتصادي کشور در سال‌هاي اخير که افزايش نرخ ارز، دلار و افزايش قيمت محصول خرما در کشور را به همراه داشت، خاطرنشان کرد: « اين مشکلات بازار محصول خرما را هم تحت تأثير قرارداد. در اين برهه به دليل عدم مديريت بازار ارزي جهش قيمت محصول خرما را داشتيم که البته در بحث تورم اين افزايش قيمت منطقي است و به‌غيراز آن هدر رفت منابع ارزي و عدم امنيت سرمايه‌گذاري در اين محصول را شامل مي‌شد.»
وي با تأکيد بر اينکه هر وقت بين عرضه و تقاضا تعادل برقرار شود قيمت‌ها در بازار روند منطقي رادارند، اظهار داشت: « قيمت‌گذاري شيوه مناسبي براي بازار محصول خرما در کشور نيست و مسئولان دولت و مجلس نبايد نسبت به قيمت‌گذاري اين محصول دخالت کنند چراکه به نفع بازار خرما نيست و درواقع اقتصاد آزاد و ايجاد عرضه و تقاضا بايد قيمت اين محصول را در بازار را تعيين کند.» رئيس انجمن خرماي ايران با تأکيد بااينکه تعرفه گذاري تهديد جدي براي بازار محصول خرما در کشور است، گفت: « بحث تعرفه گذاري راهکار مناسبي در اقتصاد هيچ کالايي نيست مگر کالاهاي استراتژيک مثل گندم، خوراک دام و لبنيات که نيازمند تعرفه گذاري باشند با توجه به افزايش تورم و چند برابر شدن قیمت محصولات ازجمله خودرو در کشور باید ميزان دستمزد کشاورز را هم در نظر گرفت براي همين نمي‌توان قيمت محصولي را کاهش داد و افزايش قيمت‌ها هم بايد بر اساس يک اقتصاد منطقي اعمال شود.» 
رشيد فرخي، با اشاره به وضعيت صادرات خرما به کشورهاي جهان گفت: « با توجه به اينکه روند توليد طبيعي را در سال زراعي داشتيم بيش از يک‌ميليون و ۱۵۰ هزار تن خرما در کشور توليد شد و براي صادرات اين محصول در تلاش هستيم چراکه صادرات آن در نيمه اول سال با کاهش همراه بود براي همين براي نيمه دوم سال قصد داريم با افزايش صادرات اين کاهش را جبران کنيم.»
وي با اشاره به برگزاري جلسات انجمن خرماي ايران با قائم‌مقام وزير صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگاني عنوان کرد: « در جلسه با مدرس خياباني، قائم‌مقام وزير  موضوع صادرات خرما ومشکلات محصول خرما موردبررسي قرار گرفت و با توجه به مشکلات اقتصادي کشور لازم است که هر درآمد ارزي در کشور مورد ارجحيت قرار بگيرد و صادرات بيش از ۳۵۰ ميليون دلار خرما مي‌تواند گره‌گشا باشد.»  
رئيس انجمن خرماي ايران با اشاره به کشورهايي که بازار مناسبي براي محصول خرماي کشور ما دارند، گفت: «کشورهاي مورد هدف ما اوراسيا، اروپا، آمريکاي شمالي، هند و کشورهاي آسياي شرقي و روسيه هستند و در تلاش هستيم که محصول خرما را به اين کشورها صادر کنيم.»
رشيد فرخي، مهم‌ترين موانع صادرات خرما در کشور را عدم ثبات قيمت ارز دانست و گفت: 
« علاوه بر عدم ثبات قيمت ارز بحث حمل‌ونقل به توجه به افزايش قيمت و عدم تبادلات مالي با دنيا مشکلات  برگشت پول همچنين  عدم اطمينان‌بخش خصوصي  مهم‌ترين موانع براي صادرات محصول خرما هستند و با توجه به شرايط ناخواسته مثل تحريم بايد راهکارها و برنامه‌هاي جديدي   براي حل اين مشکلات اتخاذ کرد.» 
*لزوم توسعه بازار صادرات خرماي کشور
سيد رضي نوري، عضو گروه کشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به مشکلات توليد خرما در سيل گذشته گفت: « محصول خرماي کشور به دليل خشکسالي ازنظر کمي و کيفي با افت مواجه شد اميد کشاورزان از دست رفت و براي اينکه بتوانيم اين خسارت‌ها را جبران کنيم بايد بازار صادرات توسعه پيدا کند.»
 عضو کميسيون کشاورزي، آب و منابع طبيعي مجلس شوراي اسلامي با اشاره به جايگاه  ايران در توليد محصول خرما خاطرنشان کرد: 
« محصول خرماي کشور از نظر صادرات جزء رتبه‌هاي برتر جهان بوده که به خاطر پيشي گرفتن کشورهاي عربستان و امارات متحده عربي ازنظر کيفي اين جايگاه از ايران و عراق گرفته شد.»
نماينده مردم شوش در مجلس شوراي اسلامي بابيان اينکه بورس کالاي ايران بازار منسجمي   براي کالاهاي  کشاورزي ايجاد کرده است، اظهار داشت: « اين موقعيت علاوه بر توسعه بازار، فرصت مناسبي را  براي جذب سرمايه‌گذاري و صادرات فراهم کرده است.»  
رضي نوري، با اشاره به‌ سيل ناشي از بارندگي‌هاي اخير در کشور گفت: « لازم است که نخلستان‌ها بازسازي شوند و مکان‌هايي که شرايط مقاوم‌تري در برابر خشکسالي دارند شناسايي شوند تا محصول خرماي بازارپسند و مناسب بازاريابي توليد شود تا شاهد گسترش و توسعه صادرات اين محصول باشيم.»