| گروه اجتماعی |
کرونا ویروس، مهمان ناخوانده و ناشناخته‌ای است که عامدانه، هیچ تصویر روشن و مشخصی از عملکرد و تظاهرات خود به دست نمی‌دهد. این ویروس عجیب باقدرت سرایت بالا، میزان کشندگی‌اش در اظهارنظر جدید سازمان جهانی بهداشت ۱۰ برابر آنفلوآنزای خوکی است و از ظواهر و شواهد امر این‌طور برمی‌آید که قصد ماندگاری دارد و میزبانی ما و مهمانی این ویروس هنگامی به پایان می‌رسد که همراهی مردم برای اجرای کمپین در خانه بمانیم، باهدف قطع زنجیره انسانی شیوع کرونا ادامه یابد و بی‌تردید تکلیف مسئولان در این جریان بیش از مردم است.طرح فاصله‌گذاری هوشمند اجتماعی روز گذشته با آغاز فعالیت مشاغل در پایتخت، سبب شد ترافیک در معابر اصلی و بزرگراهی پایتخت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۴۰ درصد افزایش یابد، از طرفی صف‌های طولانی و پر ازدحام در شهرهای مختلف برای دریافت سیم کارت رایگان با هدف کسب وام یک میلیون تومانی با طرح فاصله‌گذاری هوشمند تناقض دارد، هرچند این مسئله با واکنش محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات مواجه شد و او در حساب توییتری خود نوشت: «باید فرایند دریافت سیم کارت متوقف شود و اوپراتور پس از ثبت نام آنلاین، با پست سیم کارت را به منزل افراد بفرستند.» اما تصور کنید در این وضعیت که سیل خروشان جمعیت به معابر و خیابان‌ها آمده‌اند، ویروسی چنین مرموز چه بر سرمان می‌آورد، آن‌هم در این برهه حساس که شیوع کرونا محتاج زنجیره انسانی است و به‌منظور مواجهه مؤثر، هرکس باید در مقام انسانی سهم خویش را ایفا بکند. ما چاره‌ای نداریم جز آن‌که منطق کنش‌ها و رفتارهای خودمان را بر مبنای مراقبت و تعهد اخلاقی بدان تعریف کنیم. یعنی با هر کس (در درون خانه با اعضای خانواده؛ در بیرون با همکاران و آشنایان، در سطح جامعه و محل کار، با غریبه‌ها و انسان‌های بیگانه) در هر سطح ارتباط داریم، این ارتباط باید برای مراقبت باشد، مراقبت از خودمان، نزدیکانمان، آشنایان، بیگانه‌ها و هر انسان دیگری. زیرا در شرایط بحرانی ویروس کرونا، جامعه نیازمند نوع جدیدی از کنشگری و تعامل است، دیدوبازدید و شیوه زندگی روزمره رایج، الگوهایی است که در صورت تداوم می‌تواند هستی جامعه و جان ما را به خطر بیندازد. 
 بالطبع ترافیک و تجمعات در شرایط حال حاضر که به تعبیر ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت «ویروس همچنان در کمین است»، فاجعه‌ای عظیم را رقم خواهد زد. این مقام وزارت بهداشت تأکید کرده: «اگر بخواهیم هر آنچه را تاکنون رعایت کرده‌ایم، فراموش کنیم، قطعابا افزایش آمار ابتلای مواجه خواهیم شد.» و این احتمال بعید نیست که دوباره قله بیماری کرونا در کشور ایجاد شود.  دیروز با وجود اعلام مسئولان مبنی بر پرهیز از ترددهای غیرضروری، حضور چشمگیر مردم و خودروها در سطح شهر و بازگشایی بسیاری از مغازه‌ها چهره متفاوتی از پایتخت را نسبت به سه هفته گذشته به نمایش گذاشت. خیابان‌های تهران میزبان تردد خودروهای بی‌شماری بود و حضور شهروندان در سطح شهر قابل‌مقایسه با هفته‌های قبل نبود، درست است که گزارش روزانه مسئولان بهداشت و درمان از وضعیت ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا سیر نزولی یافته اما بنابر گفته‌های وزیر بهداشت، «ما و همکارانمان همواره مترصد و نگران خیز بیماری از نقطه‌ای هستیم و با رصد کردن مستمر و بازگشایی تدریجی به‌محض مشاهده هرگونه تأثیر منفی بر مدیریت بیماری سریعا منعکس و خواستار احیای شرایط انقباضی خواهیم شد.» 
برخی از اصناف که حتی در روزهای معمولی نیز مشتریان زیادی ندارند، در این روزها با بازگشایی مغازه‌ها، فعالیت اقتصادی را از سر گرفته‌اند، پیاده‌روهای هسته مرکزی شهر که بخش قابل‌توجهی از اصناف مهم در آن قرار دارد و بخش اعظم مراجعات به این محدوده‌ها صورت می‌گیرد، شاهد تردد زیاد شهروندانی است که گاهی برای عبور از کنار یکدیگر مجبور به شکستن قواعد فاصله‌گذاری اجتماعی می‌شوند. برخی شهروندان بااحساس این‌که خطر کرونا کاهش یافته، امور به تأخیر افتاده در روزهای پایانی سال را در این روزها جبران می‌کنند اما پیش‌تر مسئولان حوزه بهداشت و درمان نسبت به افزایش حضور مردم در سطح شهرها و بازگشایی برخی اصناف که زمینه‌ساز افزایش تعداد مبتلایان به ویروس کروناست، هشدار داده و از شهروندان خواسته بودند که از ترددهای غیرضروری اجتناب و اصول فاصله‌گذاری اجتماعی را در مواقع اجبار برای حضور در معابر عمومی رعایت کنند. بدون شک با توجه به دوره ۲ هفته‌ای نهفتگی ویروس کرونا در بدن افراد مبتلا، در صورت تداوم حضور چشمگیر مردم در سطح شهرها از هفته آتی احتمالا با موج جدیدی از افزایش مبتلایان به این ویروس روبه‌رو خواهیم شد. این درحالی است که طبق گفته‌های کیانوش جهانپور، سخنگوی ستاد مقابله با کرونا در نشست خبری با خبرنگاران در روز چهارشنبه ۲۷ فروردین‌ماه، هیچ کارشناس برجسته  یا اپیدمیولوژیست و متخصصی، تصویر روشن و مشخصی در مقابل چشم ما نگذاشته و امروز در کشورهای مختلف مقالات مختلفی دراین‌باره منتشر شده که هیچ‌یک نتوانسته به‌طور دقیق زمان پایان این ویروس را پیش‌بینی کند. از جمله این مطالعات می‌توان به فعالیت گروهی از پژوهشگران دانشگاه هاروارد اشاره کرد که نتایج این مطالعات را در تاریخ ۱۴ آوریل ( ۲۶ فروردین ) در نشریه ساینس منتشر کرده‌اند و تخمین زده‌اند چندین دوره متناوب تا سال ۲۰۲۲ لازم خواهد بود تا این بیماری به‌طور کامل از ایالت متحده رخت بر بندد و بیمارستان‌های این کشور از بیماران کرونایی خالی گردد اما طرح این مسئله صرفا یک نظریه است و محتمل‌الوقوع نیست.  در کشورمان نیز پیش‌بینی‌های متفاوتی برای زمان غلبه بر کرونا از سوی مسئولین وزارت بهداشت صورت گرفته است که البته با توجه به ناشناخته بودن عملکرد این ویروس هیچ‌کدام قطعی نیست و صرفا گمانه‌زنی است.  به‌عنوان‌مثال قاسم  جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت گفته بود، در خوش‌بینانه‌ترین حالت تا عید نوروز و در بدبینانه‌ترین حالت تا پایان اردیبهشت و حتی خرداد ممکن است این بیماری به طول بینجامد. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز روز دوشنبه ۲۵ فروردین در اجلاس مدیران سازمان بیمه سلامت که به‌صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد، بیان داشت: «ما در حال بازی شطرنج با ویروس کرونا هستیم.» و مدیرکل سازمان بهداشت جهانی نیز نمی‌تواند آینده کرونا را پیش‌بینی کند: «ویروس کرونا جدید است و با همه کروناهای قبلی فرق می‌کند. فقیر و غنی هم نمی‌شناسد و نمی‌دانیم با گرم شدن هوا مهار می‌شود یا نه و نمی‌دانیم با ما در ایران و جهان چه خواهد کرد. امیدواریم اواخر اردیبهشت یا در خرداد موج اول این اپیدمی را مهار کنیم و از این توفان بلا عبور کنیم اما خیال نکنیم این ویروس چموش ما را رها می‌کند. ممکن است موج جدید این اپیدمی را در پاییز و زمستان داشته باشیم و باید خودمان را برای روزهای به‌مراتب سخت‌تر آماده کنیم. »
ایرج حریرچی نیز در گفت‌وگو ویدئو کنفرانسی خود با خبرنگاران بیان داشت بر اساس تدابیر اندیشیده شده و مطالعات فعلی فکر می‌کنیم تا پاییز درگیری‌هایی در خصوص این ویروس داشته باشیم. وی با اشاره به این نکته که علم همه جهان نسبت به این ویروس بسیار کم است، اظهار داشت: « برای کنترل کرونا باید چند هدف را دنبال کنیم. بیماری‌زایی و مرگ‌ومیر ویروس باید کاهش‌یافته و به حدی برسد که سیستم بهداشت و درمان کشور از نظر نیرو و تخت پاسخگوی  نیازها باشد. همچنین باید توجه کنیم که اثرات اقتصادی و اجتماعی ناشی از این مشکل را به حداقل برسانیم. » وی در بخشی از سخنان خود پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی در خصوص پایان تعطیلات و آغاز بازگشایی‌ها در کشورها را اتخاذ راه‌حل‌های جایگزین برای سرکوب ویروس دانست که این راه‌های جایگزین می‌تواند انجام تست‌های تشخیصی، ایزوله کردن مبتلایان، شناسایی افرادی که با بیماران در تماس بودند، قرنطینه آن‌ها، تقویت نظام ارائه خدمات و افزایش دانش و آگاهی مردم است. وی همچنین خاطرنشان کرد: از زمان شروع ویروس حداقل تا ۱۸ ماه بعد هیچ افق روشنی برای تولید دارو و واکسن وجود ندارد و حتی اگر داروی ضدویروس اختصاصی نیز تولید شود تنها ۴۰ تا ۵۰ درصد می‌تواند مؤثر باشد. 
ویروس کرونا ( covide-19 ) برای اولین بار در دسامبر ۲۰۱۹ در شهر ووهان استان هوبئی کشور چین شناسایی شد و به مرور تمام کشورهای دنیا را درگیر خود کرد. اکنون ۲۱۰ کشور در دنیا میزبان این ویروس هستند و آمار مبتلایان آن از مرز ۲ میلیون نفر گذشته است که از این آمار تاکنون نزدیک به ۱۵۰ هزار نفر در دنیا جان خود را از دست داده‌اند و البته بیش از ۵۰۰ هزار نفر نیز بهبودیافته‌اند. در کشور ما نیز آمار مبتلایان به مرز ۸۰ هزار نفر رسیده است که از این تعداد قریب به ۵ هزار نفر جان خود را از دست داده اند و نزدیک به ۵۵ هزار نفر نیز بهبودیافتگان این بیماری هستند. آماری که  در مقایسه با بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا آمار خوبی محسوب می‌شود و نشان از تلاش مسئولین وزارت بهداشت  و همت والای تیم پزشکی و پرستاری و همچنین رعایت مردم دارد. ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت در خصوص آمار مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در نشست
ویدئو کنفرانسی خود با خبرنگاران اظهارات امیدوارکننده‌ای داشت: « اقداماتی که برای کنترل بیماری و فاصله‌گذاری اجتماعی تاکنون صورت گرفته است، به شکلی بالاتر از حد متوسط بوده است. به صورتی که اکنون مرگ‌ومیر در اکثر استان‌های کشور نزولی شده است. گرچه در برخی از استان‌ها با افزایش شیوع بیماری مواجه هستیم که آن‌هم از شدت بالایی برخوردار نیست. پیش‌بینی‌های ما بر این اساس بوده که اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت‌ماه بیماری رو به کاهش برود، اما این به‌هیچ‌عنوان به معنای صفر شدن موارد ابتلا نخواهد بود. چرا که این موضوع به مسائل مختلف بستگی دارد. »
برای بررسی دقیق‌تر این مسئله و آینده این ویروس با متخصصان و صاحب‌نظران حوزه بهداشت و درمان به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
 *برقراری تعادل میان فعالیت‌های اقتصادی- اجتماعی با کنترل کرونا 
حسین عرفانی، رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در خصوص استراتژی نظام سلامت کشور برای مقابله با ویروس کرونا در صورت ادامه‌دار شدن شیوع این ویروس در سطح کشور به برقراری تعادل میان فعالیت‌های اقتصادی و ارائه خدمات اجتماعی در قالب مسائل معیشتی تأکید و در گفت‌وگو با «رسالت» عنوان کرد:« نمی‌توان جامعه را به تعطیلی کشاند چرا که این امر عوارض جبران‌ناپذیری در پی دارد. البته بین این وجه قضیه با بحث مراقبت و کنترل کرونا ویروس باید تعادل وجود داشته باشد.» 
وی در ادامه گفته‌هایش یادآوری کرد که به‌منظور دستیابی به این اهداف بحث گام دوم فاصله‌گذاری اجتماعی، تحت عنوان فاصله‌گذاری هوشمند مورد اجرا گذاشته شده است که به موجب آن اصناف و واحدهای تولیدی و صنفی موظف هستند در درگاه الکترونیکی وزارت بهداشت ثبت‌نام و نسبت به مطالعه پروتکل‌های تنظیم شده برای چگونگی فعالیت مجددشان اقدام کنند. واحدهای تولیدی و اصناف با احتمال ریسک کم و متوسط تعهدات خودشان را انجام می‌دهند و بعد با شرط و شروط و تحت نظارت به فعالیت خود ادامه خواهند داد. در تمام استان‌ها به‌جز تهران از ۲۳ فروردین و در استان تهران از ۳۰ فروردین‌ماه یعنی دیروز، این طرح به اجرا گذاشته شده است. برای این‌که تعداد مواجهات اجتماعی به این شکل ممکن است تا حدودی افزایش داشته باشد، وجه دیگر قضیه نیز مطرح بوده و باید احتمال انتقال در مواجهات اجتماعی را به حداقل برسانیم که این  مهم نیز از طریق  پایبندی به اصل در خانه بمانیم در کلیت قضیه اولویت دارد. این‌که جز در موارد ضرورت از منزل خارج نشویم برای تمام افراد جامعه حائز اهمیت است. در موارد ضرورت هم اگر قرار است خروجی از منزل صورت بگیرد حتما توصیه‌های بهداشتی، فاصله‌های فیزیکی و حفظ احتیاط باید مدنظر باشد. »
*ندانسته‌های وجوه رفتاری ویروس نسبت به دانسته‌ها بیشتر است
عرفانی در زمینه ابعاد این ویروس با نوپدید دانستن آنخاطرنشان کرد: « هنوز خیلی از وجوه رفتاری کرونا ناشناخته است و ما ندانسته‌هایمان نسبت به دانسته‌هایمان بیشتر است در نتیجه برای قضاوت‌های قطعی بسیار زود است. شواهد و روند بیماری باید مورد رصد دقیق قرار بگیرد و روی همین حساب است که ما همیشه پروتکل‌های کشوری و اقداماتمان را با توجه به آخرین تجارب و یافته‌های علمی به‌روزرسانی می‌کنیم و به اجرا می‌گذاریم.»
رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با تأکید بر هزینه‌های درخور توجهی که این ویروس بر پیکره اقتصاد و سایر ارکان زندگی اجتماعی در کل جامعه جهانی وارد کرده، گفت: «کارهای کارشناسی این مسئله هر چه سریع‌تر باید صورت بگیرد و بعد از بررسی‌های دقیق در جهت جبران این هزینه‌ها و رفع مشکلات هم اقداماتی انجام شود.»
*برای شناخت این ویروس هوشمند، زمان نیاز داریم
مینو محرز، استاد بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز با تأکید بر هوشمند بودن ویروس کرونا در گفت‌وگو با« رسالت» تأکید کرد: هر روز با ابعاد تازه‌ای از این ویروس مواجه می‌شویم و گاهی مشاهده می‌کنیم که مکانیسم اثر آن تغییر می‌کند و تئوری دیگری ارائه می‌گردد، به این خاطر که این ویروس واقعا هوشمند و تازه شناخته شده است و با سایر ویروس‌ها که تا به حال اپیدمی شده، فرق می‌کند. به‌عنوان‌مثال در برخی مراکز گزارشاتی مبنی بر عود این بیماری پس از بهبود گزارش شده که البته هنوز تأیید نشده است. بنابراین فعلا نمی‌دانیم این ویروس مصونیتی به آن شکل می‌دهد یا خیر و شاید در مواردی که تابه‌حال از بازگشت این بیماری گزارش شده، در افراد زمینه نقص ایمنی وجود داشته است. مثل ویروس تبخال که وقتی وارد بدن فردی شد همیشه در بدن او هست و هر موقع استرسی پیش بیاید عود می‌کند. بنابراین هنوز راجع به آن خیلی چیزها نمی‌دانیم و باید زمان بگذرد تا ببینیم چه می‌شود.»
رئیس انستیتوی تحقیقات ایدز کشور در خصوص تحقیقات انجام شده بر روی این ویروس در کشورمان گفت: «از همان ابتدا که اپیدمی این بیماری شدت گرفت تحقیقات راجع به آن در ایران مانند سایر کشورها شروع شد و روزبه‌روز گزارشات ارسالی ما را به موارد جالب‌تری در خصوص این ویروس رساند که سابق بر آن تصور دیگری راجع به آن بود، بنابراین هنوز باید برای شناخت این ویروس صبر پیشه کنیم زیرا به این راحتی نمی‌توان راجع به آن قضاوت کرد.»
 محرز در مورد زمان ریشه‌کنی این ویروس اذعان کرد: « کسانی که در دیگر نقاط دنیا از جمله آمریکا صاحب‌نظر هستند و می‌توانند پیش‌بینی کنند، بر این نکته تأکید کرده‌اند که تا سال دیگر مسیحی یعنی تا پاییز ما، باید منتظر باشیم که کشفی فوق‌العاده راجع به این ویروس بیرون بیاید و کنترل شود. سایر انواع ویروس‌ها مثل سارس که اپیدمی پیدا کردند، بعد از ۴ تا ۶ ماه کنترل شدند و اصلا مشکلی نبود و به این شکل پخش نشدند اما سرعت آلودگی این ویروس فوق‌العاده بالاست و هر بار مکانیسم‌ها و تظاهرات بالینی جدیدی از آن دیده می‌شود و این‌هاست که این ویروس را با بقیه ویروس‌هایی که تابه‌حال اپیدمی شده متفاوت می‌کند.»
*ضربه سخت کرونا ویروس بر اقتصاد دنیا
این استاد بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است: تقریبا تمام کشورهای دنیا بار مالی فوق‌العاده زیادی را برای مقابله و پیشگیری با این بیماری متحمل شده‌اند و این ویروس به طرز وحشتناکی به اقتصاد دنیا ضربه وارد کرده است. موضوعی که کشور ما نیز از آن مستثنی نبوده و با توجه به بازگشایی برخی کسب‌وکارها باید فاصله‌گذاری هوشمند را رعایت کرد. زیرا الگوی پیشین جامعه دقیقا همان چیزی است که بیماری مرگبار کرونا را تداوم و توسعه خواهد داد و باید الگوی جدیدی از زندگی اجتماعی را تعریف کرد. بهترین توصیه‌ای که تاکنون توانسته سرعت اپیدمی را در جوامع کاهش دهد، جداسازی فیزیکی است. این‌که مردم در خانه بمانند و فاصله فیزیکی را حفظ کنند و حتی‌الامکان همه‌جا بسته باشد حالتی است که در حال حاضر در خیلی از کشورهای دیگر و از جمله ایران برای جلوگیری از شیوع این بیماری اجرا می‌شود و بهترین راه نیز همین است.»  
محرز در خصوص عملکرد نظام سلامت کشور به‌منظور مواجهه با این ویروس در قیاس با سایر کشورهای جهان تصریح کرد: «اگر بخواهیم مقایسه‌ای داشته باشیم باید بگوییم که وضع ایران نسبت به برخی کشورهای اروپایی و آمریکا که بسیار شرایط  وحشتناکی دارند، خوب است و به‌رغم تحریم‌های فلج‌کننده و در نتیجه کمبودهای وزارت بهداشت، به‌درستی عمل کرده‌ایم و اگر این روند تداوم یابد و مردم به توصیه‌های مسئولین بهداشتی گوش فرا دهند، می‌توان کرونا را شکست داد.»