معصومه پورصادقی-دبیر گروه سیاسی
حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان در اولین سفر خارجی خود برای شرکت در یک اجلاس مهم شرقی و آسیایی (اجلاس شانگهای) که در راستای ایجاد توازن در روابط خارجی کشورمان و تمرکز بر همکاری با کشورهای همسایه به دوشنبه پایتخت تاجیکستان سفر کرد. این در حالی است که بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، روز جمعه (۲۶ شهریور) با حضور سران ۱۲ کشور عضو و ناظر از جمله حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان آغاز شد. در این اجلاس منطقه‌ای، علاوه بر رئیس جمهوری تاجیکستان به عنوان کشور میزبان، سران قرقیزستان، قزاقستان، بلاروس، پاکستان، ترکمنستان و ازبکستان نیز حضور دارند و روسای جمهوری روسیه، چین، هند و مغولستان نیز به صورت مجازی در این نشست شرکت کردند.
ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری در اجلاس شانگهای گفت:« از تمامی اعضا برای عضویت دائمی ایران در سازمان شانگهای تشکر می‌کنم.» وی افزود: «جهان وارد دوره جدید شده، سلطه‌طلبی رو به زوال است. نظام جهان به سود کشورهای مستقل در حال تغییر است و ایران می‌تواند از طریق کوریدور شمال جنوب زیرساخت اوراسیای بزرگ را تقویت نماید.»
همچنین حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که سند عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای به تایید سران رسید.
وی در صفحه توییتر خود نوشت: با کمال خرسندی اکنون سند عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای در شهر دوشنبه با حضور رئیس جمهور محترم کشورمان به تایید سران رسید.
وزیر خارجه افزود: این عضویت راهبردی تاثیر مهمی بر روند همکاری‌های همه جانبه ایران در راستای سیاست همسایگی و آسیا محور دارد.
 اهمیت اجلاس شانگهای
جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵، در سازمان همکاری شانگهای عضویت ناظر داشته و از آن زمان تاکنون، دو بار درخواست عضویت دائم را داده است که هر دوبار هم با درخواست ایران مخالفت شده بود.
بار اول به این بهانه که جمهوری اسلامی ایران، ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار دارد و بار دوم نیز بعد از حصول برجام‌، درخواست ایران رد شد و آن هم به خاطر مخالفت تاجیکستان بود چراکه دوشنبه تهران را به حمایت از نهضت اسلامی( مخالف دولت)،متهم کرده بود.اما شرایط موجود و قدرت منطقه‌ای ایران، این بار زمینه را برای عضویت ایران فراهم کرد. سازمان همکاری شانگهای هشت عضو دائم دارد که کشورهای چین، روسیه و هند از کشورهای مهم و تاثیر گذار این سازمان هستند و می‌توان گفت که چین و روسیه به عنوان دو عضو محوری این سازمان نقش موثری در زمینه سازی عضویت ایران به عنوان عضو نهم ایفا کردند.
 تضعیف آمریکا در اجلاس شانگهای
از سوی دیگر با سرکار آمدن دولت دموکراتیک در آمریکا، نه تنها این موضوع باعث کاهش اختلاف مسکو و پکن نشد، بلکه آن را در مسیر تنش بیشتری قرار داده است، خصومت آمریکا با چین، روسیه و ایران و تلاش برای اعمال فشار و تحریم‌ها علیه آن‌ها، باعث ایجاد محوری شده است که منافع خود را در تضعیف هژمونی آمریکا می‌بیند.
لذا این امر انگیزه مضاعفی را به مسکو و پکن داد تا با عضویت تهران در سازمان همکاری شانگهای موافقت کنند. از طرفی دیگر به نظر می‌رسد که اختلافات با تاجیکستان فروکش کرده و روابط دوشنبه و تهران در مسیر بهبود قرار گرفته است و به همین دلیل زمینه‌ای برای عضویت ایران در سازمان مهیا شد.
 دستاوردهای ایران در پی عضویت در شانگهای
بیش از چهل و دو درصد جمعیت جهان، ساکن کشورهای عضو شانگهای هستند و اعضای آن نزدیک به ۲۵درصد تولید ناخالص دنیا را در اختیار دارند.از طرفی سازمان همکاری شانگهای از جمله سازمان‌هایی است که حوزه تمدنی آنگلوساکسونی به آن راه ندارد. عضویت ایران در این پیمان می‌تواند منافع متعدد اقتصادی، سیاسی و امنیتی قابل توجهی را برای کشورمان در پی داشته باشد. جمهوری اسلامی ایران از طریق این عضویت دائم در این سازمان می‌تواند دسترسی مطلوبی را به آسیای مرکزی پیدا کند. علاوه بر آن، کشورمان می‌تواند با قدرت‌های اقتصادی این بلوک، از جمله چین و هند، همکاری‌های مناسبی در عرصه اقتصادی داشته باشد. نقشه راه ۲۵ ساله با چین، دلیل دیگری برای امیدوار بودن به آینده روابط اقتصادی تهران و پکن است. همچنین ایران به دنبال روابط خود با کشورهایی مانند روسیه است، هرچند که توافق نسبتا بلندمدتی بین تهران و مسکو برای همکاری طرفین به دنبال به روز رسانی و تدوین سندی جدید برای همکاری‌های بلندمدت است. همچنین عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند موجب ایجاد توازنی در روابط خارجی تهران شود. از طرفی ایران می‌تواند سیگنالی را برای کشورهای غربی ارسال کند که در سایه بی‌عملی آنها می‌تواند گزینه‌های جای گزینه مناسبی را برای خود بیابد. این عضویت حتی می‌تواند جایگاه ایران در مذاکرات وین را تقویت کرده و آن را در موضع اقتدار بالاتری قرار دهد. همچنین عضویت ایران در این سازمان منافعی را برای اعضای دیگر دارد، ایران می‌تواند دسترسی آن‌ها به غرب آسیا باشد. از طرفی ایران می‌تواند در پروژه کمربند جاده-چین یکی از شرکای مهم پکن باشد. بنابراین عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای آغاز مسیری است که افق‌های گسترده ای را پیشروی دارد.