گروه اجتماعی 
ستاد ملی مبارزه با کرونا در دولت تدبیر و امید به ایستگاه پایانی رسید و حسن روحانی در قامت ریاست این ستاد کوشید همانند تمامی ماه‌های اخیر که در هر حوزه‌ای از آب و برق و صنعت و محیط‌زیست در وصف عملکرد خوب دولتش گفته، این بار هم از اقدامات و تصمیمات در این ستاد دفاع کند. البته ما در تمامی ماه‌های گذشته دراین‌باره نوشته‌ایم و نقدهای بسیاری را به مصوبات این ستاد وارد دانسته‌ایم اما گوش شنوایی نبوده است. به هر ترتیب این ستاد،  ۵۷۳ مصوبه در طول هفتادوهشت جلسه داشته که به لحاظ کمی، چشمگیر است اما به لحاظ کیفی جای نقد دارد، حال‌آنکه حسن روحانی روز گذشته تأکید کرد که تصمیماتش همواره بر پایه خرد جمعی بوده و پس از بحث و بررسی، تصمیم‌گیری شده و در سه یا چهار سطح این مسائل موردبحث قرارگرفته تا تصمیمات پخته‌ای باشد.
و به گفته او، « این تصمیمات مخالف اصول علمی و بی‌توجه به تجارب جهانی نبوده است» اما این سخن از دیدگاه صاحب‌نظران مقرون به‌واقع نیست و خروجی حاصل‌شده نشان می‌دهد همه سیاست‌ها و راهکارهای ما تقریبا شکست‌خورده‌اند و ازقضا اغلب آن‌ها علمی هم نبوده‌اند و ما آن‌قدر دراین‌باره نوشته‌ایم که دیگر نمی‌دانیم با چه زبانی همان حرف‌های همیشگی را بگوییم. سوژه‌ای به‌شدت تکراری که هربار از زاویه‌ای نو به آن پرداخته‌ایم اما حالا مدت‌هاست حرف تازه‌ای نمانده و در ورطه تکرار افتاده‌ایم. بااین‌حال بازهم یادآوری می‌کنیم که مسئولان به نصایح علمی گوش نمی‌دهند و ما رسانه‌ها مدام در گفت‌وگو با این‌وآن کارشناس، راهکارها و شواهد علمی را ارائه می‌کنیم اما بدون ذره‌ای توجه، در بر  همان پاشنه سابق می‌چرخد و بدون اصلاح خطاهایی که موجب شده از یک سوراخ چند بار گزیده شویم، به دنبال مهار و کنترل کروناییم که هرگز تأثیرگذار نبوده و نخواهد بود. 
  وضعیت فاجعه‌بار…
این عدم تأثیرگذاری در گفته‌های سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا مشخص است. او دیروز در آخرین جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در دولت روحانی سخنانی را بر زبان آورد که نشان می‌داد اوضاع بد است. 
علیرضا رئیسی با اعلام گسترش کرونای دلتا در ۲۹ استان کشور و هشدار جدی نسبت به پر شدن تخت‌های بیمارستانی گفته: «رعایت پروتکل‌ها در کشور به زیر ۴۰ درصد سقوط کرده است و این درحالی است که دلتا، ویروسی است باقدرت سرایت بالا که می‌تواند همه را مبتلا کند» و این سخن را باید در کنار سایر اظهارات صاحب‌نظران قرار داد که بارها وضعیت شیوع کرونا در کشور را فاجعه‌آمیز خوانده‌اند و خبر داده‌اند همه تخت‌های کرونایی بیمارستان‌ها پر است و آمار مرگ‌ومیر به‌شدت رو به افزایش است. 
به اذعان صاحب‌نظران، وضعیت کنونی و شواهد موجود میزان مرگ‌ومیر کرونا در روزها و هفته‌های آینده از میزان فعلی هم به‌مراتب بیشتر می‌شود و «مسعود مردانی» متخصص بیماری‌های عفونی نیز تأکید کرده واقعا وضعیت بسیار خطرناک است و وقتی تخت‌های «آی سی یو» بیمارستان‌ها پر می‌شود  معنای آن این است که تعداد بیماران باحال وخیم زیاد شده و از بین کسانی که لوله تراشه برای تنفس مصنوعی به حلقشان می‌گذارند حدود ۸۰ درصد فوت می‌کنند و این یعنی فاجعه. حالا در این وضعیت فاجعه‌بار که وزیر بهداشت هم به آن باور دارد و می‌گوید، « با شرایط کنونی امیدی به خروج از وضعیت قرمز کرونایی نداریم»، رئیس ستاد ملی کرونا چطور معتقد است که بر مبنای شواهد علمی و تجارب جهانی عمل شده است؟ 
 از چندصدایی در ستاد کرونا تا جای خالی نظرات کارشناسی
تحلیل آمارهای وزارت بهداشت در ارتباط با چهار پیک کرونا نشان می‌دهد، حداکثر تعداد مبتلایان روزانه در پیک اول ۳۱۸۶ مورد، در پیک دوم ۳۵۷۴ مورد و در پیک سوم ۱۴۰۵۱ مورد و در پیک چهارم تعداد مبتلایان از ۲۳هزار مورد بیشتر شده است و در تمامی این پیک‌ها، مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا مبتنی بر شواهد علمی نبوده است. نخستین جلسه این ستاد ۶ اسفند ۱۳۹۸ برگزار شد و همه تصمیم‌ها درخصوص اقدامات ضروری درباره مقابله با بیماری کروناویروس ازجمله اعلام تعطیلی‌ها از سوی این ستاد انجام شد اما یا این تصمیمات بسیار دیرهنگام بود و یا ضمانت اجرایی لازم را نداشت. حاشیه‌های این ستاد هم کم نبوده و در تمام ۱۹ ماه گذشته صداهای مختلفی از این ستاد به گوش رسیده است. حسن روحانی ۲۱ فروردین‌ماه در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در واکنش به اظهارات برخی مسئولان در وزارت بهداشت گفت: «در موضوع مبارزه با کووید ۱۹ همه باید یکصدا باشیم. چند جور نباید حرف بزنیم. این‌که برای ستاد ملی کرونا یک سخنگو گذاشتیم برای این است که یکصدایی باشد. نمی‌شود که هرکسی برود در تلویزیون سخن بگوید.» اما زمزمه‌های انتقادی به برخی سیاست‌های اتخاذشده آن‌قدر عیان بود که سعید نمکی، وزیر بهداشت به‌عنوان یکی از اعضای این ستاد، در جبهه منتقدان برخی از این سیاست‌ها قرار گرفت و این چندصدایی‌ها و عدم توجه به اظهارات کارشناسی، سبب شد وزیر بهداشت گلایه کند که «اگر نگاه کارشناسی ما خریدار داشت در موج چهارم کرونا گرفتار نمی‌شدیم.» وزیر بهداشت که وضعیت کرونا در کشور را بسیار سهمگین و خطرناک معرفی کرده، بابیان این‌که «اهل سیاست‌بازی نیستیم، با مردم شفاف و بی‌پرده صحبت می‌کنیم» تأکید کرده: «از من وزیر بهداشت انتظار نداشته باشید به خاطر تک‌صدایی، حرف غیرکارشناسی بزنم یا تأیید کنم.» 
 حرکت در مسیر ایمنی جمعی، مبتنی بر تجارب جهانی بود؟ 
اگر به عقب بازگردیم ردپای این اظهارات غیرکارشناسی را می‌توان مشاهده کرد. آنجایی که در پی اظهارات حسن روحانی در مورد ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کووید۱۹، مشخص شد سیاست ما حرکت به‌سوی ایجاد ایمنی جمعی است اما کدام شواهد علمی و تجارب جهانی بر این موضوع تأکید کرده بود؟ 
رئیس مرکزی بیماری‌های عفونی ژنو در نشریه تخصصی «لنست» نوشته بود «هر رویکردی در زمینه حرکت به‌سوی ایجاد ایمنی جمعی در پی انتشار طبیعی ویروس نه‌تنها عمیقا غیراخلاقی است، بلکه دست نیافتنی ا‌ست.» اما برخی، مدت‌ها در همین مسیر حرکت کردند و به‌این‌علت افراد زیادی مبتلا شدند و خیلی‌ها هم در آرامستان‌ها زیر خروارها خاک خفته‌اند.
همه‌چیز از ۳۰ آبان ماه سال قبل شروع شد که نامه استعفای دکتر ملک‌زاده، معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، در رسانه‌ها منتشر شد. این استعفا درست یک روز پس از سخنان انتقادی سعید نمکی، وزیر بهداشت، در مورد بخش تحقیقات پزشکی و سلامت کشور در زمینه کرونا رخ داد؛ انتقاداتی که خشم ملک‌زاده را در پی داشت و منجر به استعفای او شد. او که از پیروان روش ایمنی گله‌ای بوده و حتی آن را تجویز کرده است. 
ملک‌زاده ۲۴ اسفند ۹۸  در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: «وقتی از این ویروس خلاص می‌شویم که ۵۵ تا ۷۰ درصد مردم این ویروس را بگیرند. به دلیل این‌که در کشورمان همیشه تجمعات داریم و افراد درجاهای مختلف به دلیل مراسم گوناگونی که داریم، جمع می‌شوند و میزان انتشار این ویروس در ایران وسیع شده و امید می‌رود که به‌تدریج اوج و پیک آن کم شود.»
وی همچنین پیرامون احتمال ابتلای مجدد افراد به کرونا، گفته بود: «با اطمینان می‌توانم بگویم این عفونت را وقتی افراد یک‌بار بگیرند ایمنی به دست می‌آورند.»
ملک‌زاده در ادامه اظهارات بی‌پایه و اساس خود تأکید کرده بود: «تابه‌حال ثابت‌شده که ایمنی این افراد پایدار است؛ به‌عبارتی این افراد مانند کسانی هستند که واکسن زده‌اند یا حتی نسبت به تزریق واکسن، ایمنی بیشتری پیداکرده‌اند. براساس برآورد و تخمین حاصل از یک مطالعه، حدود
 ۲۵ میلیون ایرانی با ویروس کرونا تماس داشته و ایمنی در حد واکسن به‌ دست آورده‌اند.» 
پس از گذشت ۹ ماه از ورود ویروس کرونا به کشور و فوت روزانه بیش از ۴۰۰ نفر از هموطنان براثر این بیماری مشخص شد که سیاست ایمنی گله‌ای نه‌تنها تأثیری در بهبود شرایط نداشته بلکه رفته‌رفته شرایط کرونایی کشور نیز بحرانی‌تر شده است و اکنون روشن نیست که حسن روحانی به دفاع از کدام دستاورد در ستاد ملی مقابله با کرونا پرداخته و از اتخاذ کدام شواهد علمی سخن می‌گوید که ما از آن بی‌خبریم؟  
«علیرضا ناجی» رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این سؤال خنده تلخی می‌زند و نمی‌داند که رئیس دولت از چه حرف می‌زند؟ 
«ناجی» در گفت‌وگو با «ما» تشریح می‌کند: « تفکر ایمنی جمعی بسیار تفکر غلطی بود و وزارت بهداشت با جابه‌جایی افراد و تشکیل کمیته‌های جدید مثل کمیته پاسخ سریع، این روند را اصلاح کرد و حتی در کمیته علمی کووید هم اصلاحات بسیار خوبی صورت گرفته است اما بعد از شیوع کرونا در بحرانی قرار گرفتیم که تغییر و تحولات در وزارت بهداشت آسان نبود. اکنون دولت سیزدهم این فرصت را دارد که بر روی این مسئله متمرکزشده و کمک کند تا هماهنگی بیشتری در ارکان وزارت بهداشت صورت بگیرد و با قوی کردن نظرات این وزارتخانه، کنترل کووید را مدنظر قرار دهد.» 
 نام تعطیلی ۶ روزه تهران، لاک داون نیست
«ناجی» در ادامه اضافه می‌کند:«محورهای مواجهه با کووید و تجارب جهانی کاملا مشخص است. درست است که طبق دستورالعمل‌ها عمل کرده‌ایم اما تصمیمات ما اصلا به‌موقع نبوده و در اجرا نیز آن شجاعت و تعهد لازم را نداشته‌ایم. ازجمله مثال‌هایی که در این زمینه می‌توان ذکر کرد موضوع لاک داون کردن شهرهاست که در تمام مطالعات به‌ویژه مطالعه مجله نیچر، متوجه شده‌اند که اگر لاک داون را به‌موقع انجام دهند، سوای این‌که آن متغیرهای مربوط به ماسک زدن و رعایت فواصل اجتماعی می‌تواند در کاهش پیک‌ها و طولانی‌تر کردنش مؤثر باشد، می‌تواند بار فشار را از دوش بیمارستان‌ها بردارد درحالی‌که ما هیچ‌گاه در لاک‌داون کردن شهرهایمان به‌موقع عمل‌نکرده‌ایم و قوانین مربوط به آن را هم به‌درستی اعمال نکرده‌ایم. بی‌تردید نام تعطیلات
 ۶ روزه تهران که اخیرا اجرا شد را نمی‌توانیم لاک‌داون بگذاریم و صرفا تعطیلی بود، درصورتی‌که باید در قالب لاک‌داون از رفتارهای نامناسب شهروندان جلوگیری کنیم که در این مسئله هم موفق نبوده‌ایم و بسیاری از شهروندان به مسافرت رفتند. بنابراین تصور نمی‌کنم آن استانداردهای جهانی برای کنترل کووید موردتوجه قرارگرفته باشد و اگر طبق گفته رئیس‌جمهور برمبنای تجارب جهانی عمل شده که نباید امروز وضعیتمان این باشد.»
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این‌که هم در پیک چهارم و هم در پیک پنجم مشکل ما نشنیدن نصایح علمی بوده، می‌گوید: «حداقل در مورد پیک چهارم این موضوع مشخص است که وزیر بهداشت در مورد جلوگیری از سفرها سخن گفت اما ستاد مبارزه با کووید این موضوع را آزاد گذاشت. درست است که هماهنگی وجود داشته و تصمیم‌گیری در ستاد کرونا صورت گرفته ولی تصمیم‌های اتخاذشده برمبنای شواهد علمی نبوده است. حتی در مورد پیک پنجم هم وقتی صحبت از ورود واریانت دلتا و آفریقای جنوبی بود، بدنه وزارت بهداشت و کارشناسان بر لاک داون و قرنطینه شهرهای جنوبی تأکید داشتند که این اتفاق رخ نداد وچه بسا در همان برهه زمانی، تورهای مسافرتی و کنسرت‌ها برگزار شد که این‌ها هیچ‌کدام علمی نیست و نشان می‌دهد نظرات وزارت بهداشت را به‌عنوان مغز متفکر در کنترل کووید قبول نکرده‌ایم و به‌صورت کاملا غیرعلمی کنترل کووید را پیش برده‌ایم.»
ناجی در خاتمه با اشاره به نحوه عملکرد ستاد مقابله با کرونا در دولت سیزدهم نیز توضیح می‌دهد: «این ستاد باید اصلاحات فراوانی را انجام دهد و یکسری از اصلاحات نیز  باید در وزارت بهداشت صورت بگیرد.ما باید برای مرکز کنترل بیماری‌ها بسیار قوی پایه‌ریزی کنیم و اختیارات را به آن‌ها بدهیم و از آن‌ها به‌عنوان مغز متفکر استفاده کنیم و نظرات آن‌ها فصل‌الخطاب باشد. یعنی نظر وزیر و بدنه وزارت بهداشت باید فصل‌الخطاب این موضوع باشد و باید با مسئولان دانشگاه‌ها و معاونت‌های درمان و معاونت‌های بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی جلسه بگذاریم و مشکلاتشان را بفهمیم و بشنویم. آنچه مسلم بوده این است که ما در این دولت در حوزه کنترل کرونا موفق نبوده‌ایم و البته اصلاحاتی را وزارت بهداشت انجام داده ولی اصلاحات در دولت سیزدهم باید فراتر باشد و در داخل وزارت بهداشت هماهنگی قوی‌ای شکل بگیرد.»