دیپلماسی ضعیف جواب نمی‌دهد
| گروه بین الملل|
نشست بررسی قطعنامه پیشنهادی آمریکا مبنی بر تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت، بار دیگر به محلی برای اثبات انزوا و شکست بین‌المللی کاخ سفید تبدیل شد. پیام جمهوری اسلامی ایران در این نشست کاملا مشخص بود: هرگونه تلاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی کشورمان، با واکنش سرسختانه تهران مواجه خواهد شد.«مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا تلاش کرد بار دیگر نفوذ کم‌رنگ شده کشورش در سطح جهانی را با به چالش کشیدن شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که ماه اکتبر لغو می‌شود، به نمایش بگذارد، اما به نوشته نشریه آمریکایی «فارین پالیسی»، دیپلمات ارشد این کشور با سرزنش دوستان و دشمنانش که از آمریکا به دلیل خروج دو سال پیش از توافق هسته‌ای ایران انتقاد کردند، مواجه شد. آلمان با لحن انتقادی واضحی واشنگتن را به دلیل خروج از توافق هسته‌ای، به نقض قوانین بین‌المللی متهم کرد و در این خصوص که آمریکا هیچ حقی برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران ندارد، با چین هم‌صدا شد.پیش از سخنرانی نماینده آلمان، نماینده چین گفته بود که آمریکا به دلیل خروج از برجام از هیچ حقی برای استفاده از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها به‌منظور احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران برخوردار نیست.
نماینده روسیه در سازمان ملل هم تحریم‌های آمریکا علیه ایران را با نحوه قتل «جورج فلوید» شهروند سیاه‌پوست آمریکایی که به دست پلیس این کشور کشته شد و این جنایت اعتراضات نژادپرستی در سراسر آمریکا را در پی داشت، مقایسه کرد و گفت این تحریم‌ها مانند فشار زانو روی گردن هستند.
به نوشته این نشریه، در روزی که اتحادیه اروپا آمریکا را از «فهرست ایمن» کشورهایی که شهروندانش اجازه سفر به این بلوک ۲۷ کشوری را دارند، حذف کرد، برخورد سرد با پمپئو، تصویر انزوای روزافزون آمریکا را کامل و احترام ناچیز کشورهای دیگر به دولت ترامپ را که در آستانه رقابت‌های انتخاباتی سختی قرار دارد، نمایان کرد.
بر اساس آنچه رسانه‌ها و تحلیلگران آمریکایی نیز نسبت به آن اذعان دارند، دولت ترامپ به دنبال نابودی کامل آن تا قبل از انتخابات این کشور است تا درصورتی‌که حتی اگر دولت بعدی بخواهد، نتواند این توافق را احیا کند.
*انتقاد سازمان ملل از سیاست‌های ضد برجامی آمریکا
در ابتدای جلسه مجازی اخیر شورای امنیت، «رزماری دی‌کارلو»، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا و معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل توافق هسته‌ای را «دستاورد مهم دیپلماسی و مذاکره چندجانبه» توصیف کرد و از تصمیم آمریکا مبنی بر خروج از برجام ابراز تأسف و تأکید کرد ایران قبل از این تصمیم ناگهانی آمریکا، به تعهداتش ذیل توافق پایبند بود. او همچنین درباره کاهش تعهدات برجامی ایران از ژوئیه ۲۰۱۹ ابراز تأسف کرد. دی‌کارلو گفت: «ما همچنین از گام‌هایی که ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام برداشته نگرانیم. در نتیجه این اقدامات، ایران از محدوده‌های تعیین‌شده در برجام در خصوص غنی‌سازی اورانیوم و ذخایر آب سنگین فراتر رفته است.»
*واکنش ایران به نشست اخیر شورای امنیت
نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، پس از نشست شورای امنیت که با موضوع قطعنامه ۲۲۳۱ برگزار شد، گفت: اعضای شورا نشان دادند از حرکت آمریکا برای تمدید ممنوعیت تسلیحاتی حمایت نمی‌کنند. مجید تخت‌روانچی در یادداشت توییتری خود نوشت: امروز بار دیگر اعضای شورای امنیت حمایت خود را از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ اعلام کردند. سخنان آن‌ها ثابت کرد که از حرکت آمریکا برای تمدید ممنوعیت تسلیحاتی ایران که نقض قطعنامه ۲۲۳۱ است پشتیبانی نمی‌کنند. آمریکا باید پیش‌نویس قطعنامه نگون‌بخت خود را به‌سرعت کنار بگذارد پیش از آنکه بار دیگر رد شود.
*کاخ سفید شکست در برابر ایران را بپذیرد
یک روزنامه آمریکایی در گزارشی درباره نشست اخیر شورای امنیت با موضوع اجرای تعهدات ایران ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نوشته دعوت آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران خریداری نداشت.
روزنامه نیویورک‌تایمز می‌نویسد «مایک پمپئو»، وزیر امور خارجه آمریکا در این نشست خواستار تمدید نامحدود تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران شد، اما روسیه و چین این درخواست را به‌صورت مستقیم و متحدان نزدیک واشنگتن، با مواضعی دوپهلو آن را رد کردند. تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اکتبر سال جاری میلادی به پایان خواهد رسید. پایان این تحریم‌ها بخشی از تعهدات داده‌شده به ایران ذیل توافق هسته‌ای برجام است که دولت آمریکا به ریاست دونالد ترامپ اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از آن خارج شد.
آمریکا قطعنامه‌ای را میان اعضای شورای امنیت توزیع کرده بود. این کشور خواستار جلوگیری از انقضای این تحریم‌هاست. نیویورک‌تایمز نوشته تقریبا مشخص است که این تلاش آمریکا به شکست خواهد انجامید و نشست اخیر شورای امنیت نیز نشان داد که حتی از ۹ رأی لازم برای مجبور کردن چین و روسیه جهت استفاده از حق وتوی خود هم برخوردار نخواهد شد.
دولت ترامپ تهدید کرده درصورتی‌که این تلاش به سرانجام نرسد از یکی از مفاد توافق هسته‌ای برجام که فعال کردن آن به بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران منجر خواهد شد برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استفاده خواهند کرد. نشست شورای امنیت نشان داد این تلاش آمریکا هم احتمالا به سرانجامی نخواهد رسید.
روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته نماینده‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان به‌صراحت مخالفت خودشان را با تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران هم اعلام کردند. نماینده آلمان، پس‌ازآنکه نماینده چین گفت که آمریکا حقی برای بازگرداندن خودکار تحریم‌ها علیه ایران ندارد گفت که با موضع نماینده چین موافق است.
نیویورک‌تایمز نوشته مقاومت ابرازشده علیه دعوت مایک پمپئو که علاوه بر روسیه و چین از سوی متحدان کلیدی آمریکا هم ابراز شد نشان‌دهنده انزوای روزافزون ایالات‌متحده و روند رو به افول نفوذ این کشور در موضوعاتی مانند مقابله با ایران است.
برای بررسی بیشتر این موضوع با سیامک باقری کارشناس مسائل بین‌الملل و جعفر قناد باشی کارشناس حوزه آمریکا گفت‌وگویی ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید.
* دیپلماسی ضعیف جواب نمی‌دهد
سیامک باقری در ابتدا با اشاره به اینکه شاید در تصمیم آمریکا از برگزاری نشست شورای امنیت مهم‌ترین نکته در وهله اول تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و در صورت عدم همراهی کشورها، بازگرداندن مکانیسم ماشه با استفاده از سایر ابزارهای دیپلماتیک باشد گفت: اگر آمریکایی‌ها در برجام باقی‌مانده بودند به‌طورقطع این امکان را داشتند تا بر اساس برخی بندهای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ و بدون واهمه از وتوی کشورها نسبت به بازگرداندن مکانیسم ماشه اقدام نمایند، اما موضوعی که درحال حاضر در هاله‌ای از ابهام قرار دارد نحوه خارج شدن دولت ایالات‌متحده آمریکا از برجام است. بااینکه رئیس‌جمهور آمریکا رسما اعلام کرد کشورش از برجام خارج‌شده و جامعه بین‌الملل نیز این خروج را پذیرفته اما حالا موضوع تازه‌ای که مطرح می‌شود این است که این نقض تعهد سیاسی بوده و دولت آمریکا فرایند خروج از این پیمان را بر اساس معاهده ۱+۵ رعایت نکرده و همچنان می‌تواند از مزایای قانونی آن بهره‌مند شود و بر این اساس این امکان را دارد تا بتواند شورای امنیت را به بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی و درنهایت مکانیسم ماشه وادار نماید.
وی ادامه داد: از سوی دیگر به نظر می‌رسد دولت آمریکا برای تحقق این هدف سناریوهای دیگری را نیز پیش‌بینی کرده که یکی از آن‌ها مجاب کردن یکی از سه کشور اروپایی برای استفاده از مفاد برجام برای کشاندن ایران به شورای امنیت است تا درصورتی‌که زور آن‌ها در صحن شورا به مجاب کردن سایر کشورها به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نچربید از این ابزار استفاده نمایند.باقری ادامه داد: راهکار سوم آمریکایی‌ها برای برنده شدن در این بازی استفاده از جایگاه حقوقی شورای امنیت و نیز شخص دبیر کل و مجمع عمومی است تا با استفاده از حربه زور و فشار و نیز تهدید و ارعاب شرایطی را فراهم آورند که خروج این کشور از برجام سیاسی تلقی شود و قانونی بودن آن از سوی کمیسیون مشترک برجام رد شود. به‌این‌ترتیب این کشور می‌تواند به‌عنوان عضوی از برجام از مزایای بندهای این پیمان که یکی از آن‌ها ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت به دلیل گزارش آژانس بین‌المللی هسته‌ای است محقق گردد. ضمن اینکه تصویب یک قطعنامه جدید و جداگانه با رویکرد ایران هراسی، خارج از فرایند فعلی نیز می‌تواند به‌عنوان یکی دیگر از ابزارهای این کشور برای تحقق اهدافش تلقی شود.این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه با تحلیل این موضوع که این فرایند زمان‌بر خواهد بود و آمریکایی‌ها به این زودی‌ها امکان عملیاتی کردن این سه پروژه را نخواهند داشت تصریح کرد: به نظر می‌رسد هرکدام از این سناریوها نیازمند زمان زیادی باشد و بسته به همراهی یا عدم همراهی سایر کشورها می‌تواند فرصتی برای کشورمان باشد تا بتواند با تحلیل درست واقعیات و نحوه رفتارهای دولت آمریکا از حق قانونی خود دفاع نماید. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که این کشور با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای قوی و نیز مدیریت رفتار کشورهای اروپایی به دنبال راهکاری است که این گذر زمان را به حداقل کاهش داده تا در دولت ترامپ این سیاست‌گذاری به نتیجه برسد. شاید این رفتار آمریکایی‌ها دولت‌های اروپایی را نیز مجبور به همراهی در بازی خطرناک آمریکا کرده و حفظ برجام را برای آنان غیرممکن سازد. بااینکه کشورهای اروپایی به‌ویژه سه کشور عضو برجام در زمینه حفظ این قرارداد انگیزه‌های خاص خود را دارند و به‌صورت ظاهری هم از آن حمایت می‌کنند اما بی‌میل هم نیستند که موضوع تحریم‌های تسلیحاتی ایران تمدید شود و از این منظر با ایالات‌متحده آمریکا همراه شده و از منافع اقتصادی و سیاسی این همراهی بهره‌مند شوند. شاید هم دولت‌های همراه با ایران نیز در ادامه این فرایند رفتارشان دچار تعارض شده و در این بازی پیچیده‌ای که آمریکایی‌ها شروع کرده‌اند تغییر ماهیت داده و تصمیمات تازه‌ای بگیرند.باقری سپس به گزینه‌های پیش روی ایران در قبال رویکردهای آمریکا در موضوع تحریم‌های تسلیحاتی ایران اشاره می‌کند و بابیان اینکه تهدید اروپایی‌ها به خارج شدن کامل از برجام یکی از کاربردی‌ترین رفتارها برای به چالش کشیدن این تصمیم آمریکا می‌تواند باشد گفت: کشورهای اروپایی از پیامدهای سیاسی و اقتصادی و نیز دیپلماتیک و همچنین امنیتی خروج ایران از برجام واهمه دارند و بااینکه آمریکایی‌ها به دنبال مشروعیت بخشیدن به تحریم‌ها در سایه همراهی اکثر کشورها هستند اما این کشورها نیز برای خود دلایلی دارند که می‌تواند خرید زمان را به نفع ایران تغییر دهد.وی ادامه داد: موضع‌گیری شجاعانه و به‌دوراز ترس و واهمه نیز یکی دیگر از راهکارهای کاربردی ایران برای عقب انداختن تصمیمات آمریکایی‌ها می‌تواند باشد و این رویکرد سبب می‌شود تا دولت‌های غربی از موضع یک‌جانبه‌گرایی با کشورمان پای میز مذاکره ننشسته و ایران با استفاده از برخی بندهای باقی‌مانده از برجام همچنان دست بالا را در مذاکرات داشته باشد و از زمان به نفع خود استفاده کند. در این مسیر برداشتن گام پنجم با ابلاغ پیامی هدف‌دار و محکم می‌تواند برجام را تا لبه پرتگاه نابودی پیش برده و این نقطه‌ای است که ترس اروپایی‌ها را به دلایلی که در بخش قبلی اشاره شد به همراه خواهد داشت.این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه این گفت‌وگو با انتقاد از رویکرد دیپلماسی ایران در طول سال‌های اخیر به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام گفت: متأسفانه دیپلماسی کشورمان مدت‌هاست سناریوی مشخص و مدونی برای مقابله با رفتارهای خصمانه آمریکا ندارد و همانند روزهای ابتدایی تصویب برجام رفتار نمی‌کند. درحالی‌که در کنار فعالیت‌های دیپلماتیک ظاهری و پنهانی بایستی بسته‌های رسانه‌ای مدونی نیز تدوین شوند تا این رویکرد و رفتار دیپلماتیک ما در عرصه بین‌الملل اثرات خود را نشان دهد. وگرنه رفتارهای منفعلانه در بازی پیچیده‌ای که آمریکایی‌ها آغاز کرده‌اند جواب نخواهد داد و نیازمند تحرکات اساسی دیپلماتیک هستیم. از سوی دیگر تمرکز دیپلماتیک بر کانون‌هایی که آمریکایی‌ها و اروپایی در آن فعال هستند نظیر شورای حکام سازمان انرژی اتمی و پیگیری و تبادل‌نظر و نیز تأثیرگذاری بر اساس مؤلفه‌های مشترک کشورها از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند کشورمان را در این نبرد دیپلماتیک به پیروزی برساند. به نظر
من رأی مثبت ۲۵ کشور در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به ضرر ایران در کنار ۵ رأی ممتنع نشان از دیپلماسی بسیار ضعیف ایران دارد. این درحالی‌که است که ایران طی سال‌های اخیر همواره در گزارش‌های آژانس به متعهد بودن به قوانین و قراردادها پایبند بوده و موردتقدیر قرارگرفته است.
*افول هژمونی آمریکا اتفاق افتاده است
جعفر قناد باشی نیز در ادامه این گفت‌وگو به بررسی تأثیر و معنای موضع‌گیری کشورهای عضو شورای امنیت در مورد ادعاهای آمریکا علیه ایران پرداخت و گفت: اکثر اعضای شورای امنیت، غیر از کشورهای بزرگ و صاحب قدرت مثل انگلیس و فرانسه، ۱۰ عضو غیر دائم این شورا هستند. یعنی از ۱۵ کشور ۵ عضو دائمی و ۱۰ عضو غیردائمی از آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین بوده و پنج کشور عضو دائم آمریکا، چین روسیه و دو کشور فرانسه و انگلستان هستند.از بین این کشورها چین درگیر جنگ اقتصادی شدید با آمریکاست و روسیه نیز تحت تحریم شدید آمریکا از دوران اوکراین تاکنون بوده است به همین دلیل این انتظار را داشتیم که به دلیل تضاد منافع با آمریکا با این کشور مخالفت خواهند کرد. اما مخالفت دو کشور اروپایی انگلستان و فرانسه و ۱۰ کشوری که عضویت غیر دائم دارند بسیار مهم است. آمریکایی‌ها پیش‌ازاین سعی کرده بودند که نظرات این کشورها را در حمایت خودشان داشته باشند اما هیچ‌کدام از این ۱۲ کشور با آن‌ها همراهی نکردند.
وی در خصوص علل مخالفت ۱۲ کشور عضو شورای امنیت با آمریکا گفت: نخستین علت این است که آمریکایی‌ها از زمانی که ترامپ سرکار آمده سیاست‌های قلدرمآبانه خاصی را نسبت به جهان اعمال می‌کنند و از بسیاری از توافقات بین‌المللی مانند توافقنامه محیط‌زیست که دستاورد بزرگ بشری محسوب می‌شود خارج شدند و همچنین عضویت خود را از نهادهای مهمی مانند سازمان ملل لغو کردند. بنابراین به‌طورکلی یک روحیه نفرت و مخالفت با آمریکا در کل کشورهای جهان سایه انداخته است. موضوع بعدی که اهمیت بسیاری دارد این است که ضعف آمریکایی‌ها بعد از معضل کرونا و قیام سیاه‌پوستان بسیار آشکارشده است. به این معنا که اروپایی‌ها تا پیش‌ازاین، از ترامپ ترس و واهمه داشتند یا برخی از کشورهای جهان سوم نیز نگران بودند که اگر از ترامپ هم حمایت نکنند آمریکا آن‌ها را تحت‌فشار قرار می‌دهد.قنادباشی ادامه داد: اکنون به دلیل ضعف آمریکایی‌ها این ترس از بین رفته است و نتیجه آن نیز همین جلسه شورای امنیت است. جلسه شورای امنیت نتیجه و نشانه ضعف آمریکاست. اگر تاکنون نشانه‌های واضحی مبنی بر افول هژمونی آمریکا نداشته‌ایم اکنون به‌راحتی می‌توان گفت که مخالفت این کشورها نشان از اضمحلال سلطه ظالمانه آمریکا در این مدت بوده است. به‌صراحت می‌توان گفت که اگر این جلسه پیش از پاندمی کرونا و اثبات ناتوانی آمریکا و قیام سیاه‌پوستان برگزار می‌شد شاید این کشورها به این شدت مخالفتی با آمریکا نداشتند.کارشناس مسائل بین‌الملل در پایان با اشاره به صحبت‌های ظریف مبنی بر اینکه شورای امنیت تاکنون آمریکا را به دلیل اقدامات غیرقانونی مواخذه نکرده است، گفت: متأسفانه شورای امنیت در تأثیرپذیری از مواضع کشورها و تغییر موضع بسیار کند عمل می‌کند و نمی‌توان انتظار تأثیر و تغییر موضع آن‌چنانی از شورای امنیت علیه آمریکا را داشت. اما گفتن این سخنان یعنی انتقاد از انتسابات فراوان شورای امنیت و شفاف کردن انتقادهای فراوانی که نسبت به آن مطرح است، این سخنان علنی اثبات موضع حق‌طلبانه کشورمان، اعلام وابسته بودن شورای امنیت به آمریکا و آراء آن‌ها، محاکمه و زیرسؤال بردن شورای امنیت درمورد درستی اجرای وظیفه‌شان است. این صحبت‌ها بسیار خوب است و می‌تواند در افکار عمومی جهان باعث تضعیف جایگاه شورای امنیت شود آن‌هم در زمان‌هایی که می‌خواهند از موقعیت خود سوءاستفاده کنند.
آمریکا , اروپا , برجام , تحریم تسلیحاتی ایران , ترامپ , سازمان ملل , کاخ سفید
- دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط رسالت در وب منتشر خواهد شد.
- پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.