حسن شجاعي
بسياري از دستگاه‌هاي دولتي و غيردولتي در کشور، ازجمله وزارت ارتباطات، وزارت ارشاد و دستگاه‌هاي عريض و طويل ديگر وابسته به بودجه عمومي، سالانه بودجه‌هاي کلاني تحت عنوان ارتباطات، فضاي مجازي، شبکه ملي اطلاعات و موضوعاتي از اين دست دريافت مي‌کنند، اما هزينه‌هاي انجام شده در سال‌هاي اخير چقدر در راستاي اهداف کلان نظام جمهوري اسلامي ايران در توسعه فضاي پاک، امن و قابل اعتماد براي تبادل اطلاعات هزينه شده و چقدر توانسته است به فرهنگ، سياست و جامعه در کشورمان ياري برساند.
در اين زمينه دكتر حسين نوري‌خواه مدرس دانشگاه و پژوهشگر فضاي مجازي، پيرامون شرايط فضاي مجازي كشور با رسالت به گفت‌وگو نشسته است.
وي در ابتدا با اشاره به شرايط ارزيابي فعلي فضاي كشور مي‌گويد: بهترين شيوه ارزيابي، مراجعه به نتيجه کار است. رشد نزديک به هزار درصدي جرائم سايبري در سال‌هاي اخير و آسيب‌هاي متعدد فردي و اجتماعي حاصل از عدم اجراي قوانين جمهوري اسلامي ايران در تبادلات داده در کشور نشان مي‌دهد که وضعيت عادي نيست. محتواي مجرمانه اعم از توهين و تهمت‌هاي جعلي و آبروريزي در فضاي مجازي بسيار عادي شده و با توجه به استفاده شبکه‌هاي ارتباطي خارجي از روش‌هاي پيچيده رمزگذاري، عملاً اين شبکه‌ها امکان مديريت محتوا را هم از کشور سلب کرده‌اند.نوري خواه ادامه مي دهد: در اين بين، راهکار مقامات دولتي و از جمله وزارت ارتباطات، پاک کردن صورت مسئله است. از وضعيت فعلي راضي هستند و مرتب مي‌گويند که با راهکارهايي مانند فيلترينگ مخالفند، اما جايگزيني هم ندارند و عملاً در سال‌هاي اخير، با پروژه‌هايي ناموفق مانند فيلترينگ هوشمند وقت کشي کرده‌اند تا شرايط موجود حفظ شود.اين پژوهشگر فضاي مجازي با اشاره به اقداماتي كه ديگر كشورهاي جهان در زمينه صيانت از فضاي مجازي كشورشان انجام داده اند خاطر نشان مي كند: آن‌چه کشورهاي ديگر دنيا در عرصه فضاي مجازي در پيش گرفته‌اند، تمرکز بر «حاکميت قانون در فضاي مجازي» و به عبارت بهتر «حاکميت مجازي» است. هر راهکاري که بتواند به اجراي قوانين در فضاي مجازي کمک کند بايد مد نظر قرار بگيرد و بدين ترتيب راهکارهاي غيرکارشناسي مانند فيلترينگ هوشمند –که در تعارض با اصل فيلترينگ قانوني بود- شناسه کانال‌هاي تلگرامي و ديگر روش‌هايي از اين دست که ناموفق بودن خود را در عمل نشان داده‌اند، ره به جايي نخواهد برد. در اين بين، بومي‌سازي در قالب شبکه ملي اطلاعات، راهکاري است که مي‌تواند بسياري از مشکلات موجود در فضاي مجازي را حل کند. حرکت به سمت ارائه خدمات بومي در شبکه داخلي کشور راهکاري است که بسياري از کشورها در پيش گرفته‌اند و با جلوگيري از خروج اطلاعات از کشور و استفاده از شبکه ارزان و باکيفيت داخلي –به لحاظ محلي بودن- توانسته‌اند اين فضا را از آشفتگي خارج کنند و قوانين ملي را در فضاي تبادل اطلاعات نيز جاري نمايند. نوري خواه قرار گرفتن در اين مسير را تنها راه برون رفت از مشكلات پيش آمده از طريق فضاي مجازي در كشور مي داند و مي افزايد: اين مسيري است که مسئولين در كشور نيز بايد در پيش بگيرند، در غير اين صورت تمام وعده‌هايي که از پيشرفت و توسعه مي‌دهند، جز حرکت در مسير انحصار، گسترش محتواي مجرمانه، فرار مغزها و … نخواهد بود. در مقابل، محتواي بومي در بستر شبکه ملي اطلاعات مي‌تواند نويدبخش پيشرفت در مسيري باشد که دانش روز دنيا را به خدمت زندگي روزمره مردم دربياورد.