‌|حانیه مسجودی/ مهدیه هاشمی‌|
قرار است از هفته آینده کسب‌وکارهای کم ریسک در استان‌ها و با پایان ماه فروردین این کسب‌وکارها در تهران نیز آغاز به کار کنند و همین مسئله دغدغه بسیار زیادی را برای متخصصانی که در این روزهای طاقت‌فرسا از جان و خانواده خود گذشتند تا دوباره ایران سرپا شود، ایجاد کرده است.
دولتمردان از کمک معیشتی به کسب‌وکارهای خوابیده و خانواده‌های کم‌درآمد و بی‌سرپرست می‌گویند اما نخستین خاطره‌ای که از این کمک‌ها در ذهن نقش می‌بندد همان کمک‌های معیشتی درراستای افزایش نرخ بنزین بود. تصمیمی که مشخص نشد بر چه اساس گرفته‌شده، آیا نظر کارشناسان در آن دخیل بوده است، بر چه اساس مردم را مستحق این مبلغ و غیرمستحق دانستند. در دور نخست واریز این مبلغ مشخص شد که حتی به خانواده‌های بی‌سرپرست و کم‌درآمد و کسانی که حتی مؤلفه‌های مدنظر وزارت کار مبنی بر خانه بالای ۱۵۰ متر، خودروی بالای ۲۵۰ میلیون و درآمد بیش از ۶ میلیون تومان در ماه و شاغل بودن بیش از دو نفر از اعضای خانواده را نداشتند، تعلق نگرفت. 
این بار اما آقایان با افزایش تعداد مبتلایان به این ویروس و عزادار شدن تعداد بسیار زیادی از خانواده‌ها یادشان باشد که این مسئله مانند افزایش نرخ بنزین نیست که چند روز کشور را به آشوب بکشد بلکه با تصمیم غیر کارشناسی و بی‌توجهی به نظر متخصصان امر، مانند همیشه، ایران سربلند شاهد مرگ و ابتلای عزیزان بسیار زیادی خواهد بود. پس از سؤال و مطالبه و انتقاد به تصمیم رئیس‌جمهور برای آغاز به کار کسب‌وکارها و ترددها، نکته جالب قول کمک معیشتی است که به مردم و صاحبان مشاغل داده است.
در بررسی این مسائل با صاحب‌نظران به گفت وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید. امید است مسئولان پس از بررسی این مسائل کمی به دغدغه اصحاب رسانه به‌عنوان زبان و سخن مردم اهمیت بیشتری دهند.
*دولت برای مقابله با کرونا به حرف متخصصان گوش نمی‌دهد
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران و پدر مددکاری اجتماعی کشور در مورد دستور رئیس‌جمهور مبنی بر بازگشایی کسب‌وکارهای کم ریسک از ۲۳ و ۳۰ فروردین به «رسالت» می‌گوید: «معمولا ما شاهد هستیم زمانی که رهبر انقلاب با مسئولان صحبت می‌کند، ۲ رهنمود و نصیحت به روسای جمهور و مسئولان می‌کند. نخست این‌که افراد شایسته سرکار بیایند و دوم این‌که این افراد باید پاسخگوی مردم باشند. متأسفانه طی این سال‌ها مسئولان شایسته و متخصص کم داشتیم. به این معنا که افراد کمتر در پست‌های مربوط به تخصص خود قرارگرفته‌اند.»
وی ادامه می‌دهد: «رئیس‌جمهور باید شایسته باشد و وزرای کابینه‌اش را نیز بر اساس تخصص‌هایشان جایگزین کند نه این‌که از کسانی استفاده کند که در پست‌های مشابه گذشته خود عملکرد خوبی نداشته‌اند. متاسفانه ۴۰ سال است که وزرای کشور تنها منصب‌هایشان تغییر می‌کند و شرایط فرقی نکرده است.»
این استاد دانشگاه افزود: «پس از برشمردن این مسائل می‌رسیم به مسئله مهم امروز. سؤال این است که رئیس‌جمهور چرا در شرایط بحرانی و ویروسی فعلی چنین دستوری می‌دهد! به‌طورمعمول در هر نقطه از دنیا زمانی که با مشکلی روبه رو می‌شوند، نظرات متخصصان آن حوزه اعمال می‌شود. متأسفانه در کشور ما هرکسی همه‌کاره است. از یک فردی که در نیروی انتظامی کار می‌کند گرفته تا استادان دانشگاه و مسئولان مختلف. کسی که در بهداشت و درمان کار می‌کند اقتصاد دنیا را می‌داند و جالب است که یک پزشک عمومی، معاون اداری مالی می‌شود.»
او تصریح کرد: «افراد و مسئولان در جای خود نیستند و دقیقا در این شرایط که با این مشکل پزشکی و ویروسی برخورد کردیم، تیم اجراکننده باید تابع تصمیم متخصص باشد و هرچه او دستور می‌دهد را اجرا کنند نه این‌که نظر بدهند.»اقلیما گفت: «در این روزها کسی به حرف دکترهای متخصصی مانند دکتر زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونای استان تهران گوش نمی‌کند. رئیس‌جمهور و وزرا نشستند و تصمیم گیر هستند. مسئول کلی باید تمام دستورات وزیر بهداشت و درمان را اجرا کند و مسئول کمیته برای هماهنگی است و نظر دادن کار آن‌ها نیست.»
پدر مددکاری اجتماعی کشور ابراز کرد: «متأسفانه در کشور ما هرکس خارج از تخصص خود نظر می‌دهد و کار می‌کند و به همین دلیل است که امروز شیوع این ویروس گسترش بیشتری داشته است.»
او می‌گوید: «در روزهای ابتدایی که روزبه‌روز آمار مبتلایان بیشتر می‌شد همه اذعان داشتند که باید شهرهایی با وضعیت قرمز را قرنطینه کنیم اما رئیس‌جمهور گفت قرنطینه نمی‌کنیم. پس‌ازآن نیز در مورد ترددها از تهران به خارج از استان گفتند اشکالی ندارد و برای اطمینان تب‌سنج می‌گذاریم درصورتی‌که یک دانشجوی ساده و کمک بهیار می‌داند روزهای ابتدایی ظهور این بیماری می‌تواند پنهان باشد.»
اقلیما خاطرنشان کرد: «پس از رفتن مسافران به شهرستان‌ها مسئولان اذعان داشتند که با بازگشت آن‌ها با فاجعه شیوع این ویروس مواجه خواهیم شد. حال جدای از تمام تصمیمات نادرست، امروز که می‌خواهیم این قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی را قطع کنند به نظر متخصصانی مانند وزیر بهداشت که اعلام کرده است اگر این‌طور شود تعداد مبتلایان روزانه ۳ برابر خواهد شد، اهمیتی نمی‌دهند.»
رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران ادامه داد: «درست است مردم برای گذران زندگی کمک احتیاج دارند اما چرا از روز اول قم را قرنطینه نکردند و گفتند مخالف هستیم؟ حال به وضعیتی رسیدیم که مجبور به قرنطینه کردن کشورمان شدیم. تمام این‌ها به دلیل قرنطینه نکردن شهرهایی مانند قم بود. اما هیچ‌کس در مقابل با این وضعیت پاسخگو نیست.»
وی افزود: «این چرخه دوباره در حال تکرار شدن است و دلیلش همان سخنان رهبری در مورد شایسته‌سالاری و پاسخگویی مسئولان است. جرم مسئولانی که پاسخگو نباشد ۱۰ بار اعدام است زیرا باعث پاشیده شدن زیربنای کشور شده است. مشکل نیز همین است که از این افراد بازخواست نمی‌کنیم.»
*کمک‌های دولت خنده‌دار است
این آسیب‌شناس اجتماعی بابیان این‌که تصمیم دولت برای کمک‌های معیشتی در زمان کرونا خنده‌دار است، گفت: «حال امروز رئیس‌جمهور دستور بازگشایی مجدد کسب‌وکارها را داده است و عقیده‌اش این است که کار را شروع می‌کنیم و هرچه شد، شد. زیرا اکنون اقتصاد کشور به شرایطی رسیده که بیش از ۷۰ درصد مردم در خانه و بیکار شده‌اند. قشر زیادی از مردم یا مغازه‌دار هستند یا باید در خیابان‌ها دست‌فروشی کنند و بدون کار زندگی آن‌ها نمی‌چرخد. بااین‌حال دولت نیز هیچ‌گونه کمکی نکرده است و کمک‌هایشان نیز خنده‌دار است!»
وی بیان کرد: «دولت گفته است به خانواده‌هایی که درآمد ندارند و بی‌سرپرست هستند تا یک میلیون تومان به آن‌ها وام می‌دهیم. جالب است، دستشان درد نکند! وام را چطور می‌دهند؟ گفته‌اند از یارانه آن‌ها کم می‌کنیم. بنابراین یعنی وام نمی‌دهد و پول خودش را به خودش می‌دهد و دوباره از او پس می‌گیرد. این‌که وام نیست! مانند این است که پولی را از کسی بگیریم و بگوییم این پول برای تو، اما باید دوباره آن را به من بازگردانی. این‌که کار نیست! مشکل همین‌جاست.»
اقلیما گفت: «دولت از طرف دیگر می‌گوید به کارخانه‌هایی که کارشان خوابیده است وام ۱۲ درصد می‌دهیم. یعنی چه؟ کارخانه‌داری که کارش متوقف‌شده، تعداد بسیاری کارگر بیکار شده و اجناس مانده دارد، چطور می‌تواند به این‌ها بهره نیز بدهد؟ با این وام حتی مشکلش دو برابر نیز می‌شود. نه‌تنها کارگرش همچنان بیکار است بلکه درآمدی ندارد که بخواهد این وام را پس دهد. مگر چقدر می‌تواند جنسش را بفروشد که بتواند ۴۰ درصد استفاده کند؟ زمانی که می گوییم متخصص باید در کار باشد برای همین مواقع است. زیرا او عواقب کارش را می‌سنجد.»
رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران تصریح کرد: «در این روزها باید به حرف دکتر زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونای استان تهران گوش کرد. او می‌گوید در این وضعیت فعالیت‌ها باید همچنان متوقف باشد. اما آقایان باز این کار را اجرا می‌کنند. اگر دکتر زالی را قبول ندارند چرا او را مسئول این کار گذاشتند؟ زمانی که کسی را سرکاری می‌گذاریم باید نظر او را اجرا کنیم.»
او معتقد است که اکنون رویکرد مسئولان این است کارها از سر گرفته شود هرچه شد، شد. تنها امید این است که داروهای امتحان شده برای تسریع روند درمان بتواند کمکی کند.این استاد دانشگاه بیان کرد: «سیاستمدار کاری به انسان‌ها ندارد و تنها توجه او به منافع خودش است. دل هیچ‌کس برای مردم نمی‌سوزد و هرکس با توجه به تخصصش مستلزم عمل است. برای مردم مشخص‌شده که اگر اتفاقی بیفتد هیچ‌کس به فکر آن‌ها نیست به‌ویژه دولت. روحانی نیز می‌داند که با این تصمیم مبتلایان افزایش می‌یابند و تنها امیدوار است که این داروها برای درمان هرچه سریع‌تر توزیع شود. به همین دلیل است که در ایران مال، ۳۰۰۰ تخت خواب مستقر کردند. اما این مشکل را حل نمی‌کند. خدا به انسان عقل و اختیار داده است و تصمیم با خودمان است.»
پدر علم مددکاری اجتماعی اظهار کرد: «اکنون خانواده‌ها درگیر هستند و هیچ‌کس به آن‌ها کمک نمی‌کند. مسئولان با تورم و گرانی که برای آن‌ها درست کردند اگر کاری نکنند روزبه‌روز وضعیت شان بدتر می‌شود. از طرف دیگر شناسایی دولت نه‌تنها برای کمک‌های معیشتی، که برای افزایش حقوق نیز جالب است. رئیس سازمان برنامه‌وبودجه ابتدا می‌گوید حقوق ۲۰ الی ۲۵ درصد افزایش خواهد داشت. اما در روزهای بعد می‌بینیم برای یک قشر ۱۰ درصد و برای قشری ۱۵ درصد افزایش داده‌اند. پول مردم رابین خودشان می‌چرخانند.»
* قرارگیری در سال پایانی ریاست جمهوری، دلیل بی‌توجهی دولت به نظر متخصصان است 
رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران در پایان یکی از دلایل بی‌توجهی رئیس‌جمهور و مسئولان به وضعیت حاد کنونی را قرارگیری در سال پایانی ریاست جمهوری دانست و تأکید کرد: «یکی از دلایل که مسئولان به مشکلات مردم بی‌توجه هستند این است که سال آخر ریاست جمهوری روحانی است و به‌هیچ‌وجه برایش مهم نیست چه خبر است و تنها می‌خواهند روزها را بگذرانند. اگر رئیس‌جمهور در دوران چهار سال نخست ریاست جمهوری بود و برای دوره بعد نیاز به رای داشت چه‌کارها که نمی‌کرد! اما اکنون دیگر مهم نیست.»
*دولت در تصمیم‌گیری‌ها افراط‌وتفریط می‌کند
در ادامه نیز غلامرضا حسن‌پور اشکذری، مسئول بسیج اصناف، بازاریان و فعالان اقتصادی کشور در مورد سیاست‌های اتخاذشده برای مقابله با بحران ویروسی کشور به «رسالت» می‌گوید: «افراط‌وتفریط در هنگام تصمیم‌گیری موجب سردرگمی مردم کشور می‌شود. دولت در دوران تعطیلات سال جدید، عملکرد مناسبی برای مقابله با گسترش این اپیدمی در کشور از خود نشان داد. اما تصمیمات ناگهانی و ابلاغ بی‌پروا به مردم،  افراط‌وتفریطی است که به سردرگمی مردم منتهی می‌شود. از طرف دیگر برخی تصمیمات دولت برای مردم مبهم است. برای مثال تعیین تاریخ آغاز اشتغال مردم باوجود بیماری که هنوز مهار نشده است، این ابهام را ایجاد می‌کند که کشور توانسته این ویروس همه‌گیر را کنترل کند، درحالی‌که چنین نیست.»
وی ضمن بیان اینکه ابهام گویی و کلی‌گویی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که شاید تیم رسانه‌ای دولت نیز باید پاسخگو آن باشند، ادامه داد: «البته تعطیل شدن اشتغال‌ها و قرنطینه خانگی یکی از بهترین اقدامات صورت گرفته است که قابل‌تقدیر است. بدون شک حفظ جان مردم و کشور بر همه‌چیز اولویت دارد. اما این کار به سیاست‌های دقیقی احتیاج دارد برای مثال تعطیلی شرکت‌های بسته‌بندی و چاپ، چرخه تولید را با مشکل روبه‌رو می‌کرد. »حسن‌پور با اشاره به اینکه آغاز شدن اشتغال در برخی استان‌ها همچنین به رایزنی بیشتری احتیاج دارد چراکه بسیاری از بازارهای شهرستان‌های مختلف کشور، با بازار تهران ارتباطی مستقیم دارند ابراز کرد: «بر این اساس باید تجدیدنظری در این تصمیم صورت گیرد. ضمن آن‌که تفکیک شغل‌های مختلف به کم ریسک و پر ریسک مفهوم روشنی نیز ندارد. ملاک این تقسیم‌بندی‌ها چیست؟ واژه‌های جدید در سیاست، پیش از به مرحله اجرا رسیدن تشریح لازم دارند. سند این جمله مغازه‌هایی است که اشتغال را آغاز کردند و در خیابان‌های تهران به چشم می‌خورند. زحمات جامعه پزشکی کشور نباید با تصمیم‌های اشتباه به هدر رود.»
 مسئول بسیج اصناف اظهار داشت: « همفکری بیشتر با بخش خصوصی و تصمیم‌گیری مشترک می‌تواند راهگشا باشد. بنابراین اتاق اصناف باید به معنی واقعی در تصمیم‌گیری‌ها دخیل باشد. مجموعه بسیج اسناد کشور همچنین نفوذ بسیار خوبی در اتحادیه‌های صنفی کشور دارد و همواره گوش شنوایی برای درد دل مردم بوده است اما بخش‌های دیگر مشورت جدی برای تصمیم‌گیری‌ها با این حوزه نداشته‌اند.»وی بابیان اینکه سیر عمل به وعده‌ها و سوابق موجود در این موضوع، کمی نگران‌کننده است، افزود: « بسته‌های آماده‌شده در بخش بانکی و کمک‌های بلاعوض و برداشت مبلغی از صندوق توسعه ملی تصمیم بسیار خوبی بود به‌ویژه آن‌که مورد تایید رهبر معظم انقلاب نیز بود. اما مشکلی که بازهم در این حوزه به چشم می‌خورد، نداشتن اطلاعات کافی و دقیق از قشر آسیب‌پذیر جامعه است. بسیج اصناف اما اطلاعاتی کافی در این حوزه در اختیار دارد و می‌تواند این ضعف بزرگ را حل کند. بر این اساس پالایش و راستی آزمایی برای کمک به  اقشار مختلف در میان این بحران ویروسی، سریع و راحت انجام خواهد گرفت.»
حسن‌پور در پایان این گفت وگو تصریح کرد: «پول بیت‌المال باید در مسیر صحیح و دقیق قرار گیرد. بسته‌های بانکی مشکلاتی نیز دارد برای مثال پرداخت چند قسط برای یک کاسب عادی کار ساده‌ای نخواهد بود و این روند به‌صورت گسترده مشکلات دیگری را در اقتصاد کشور ایجاد می‌کند. هم‌فکری با مجموعه‌های مختلف و به‌ویژه هیئت‌های اندیشه‌ورز می‌تواند کشور را برای عبور از این بحران و مسائل پسا کرونا کمک کند.»