در سال‌هاي اخير و ‌به دنبال توسعه اکوسيستم نوآوري در ايران، شاهد شکل گيري زيست بوم استارتاپي کشورمان هستيم که بازيگران مختلفي در آن ايفاي نقش ‌‌‌مي‌کنند. شتاب دهنده‌هايکي از مهمترين بخش‌هاي اکوسيستم استارتاپي هستند که ضمن تأمين نيازهاي مالي‌کسب‌وکارهاي نوپا، نقش مربي‌گري را نيز برعهده دارند.
‌بدنبال رشد و توسعه اين زيست بوم در کشورمان، شتاب دهنده‌هاي مختلفي نيز پا در اين عرصه نهادند و هرکدام مأموريت‌هايي تخصصي يا عام براي خود تعريف کرده اند تا بتوانند استارتاپ‌ها و تيم‌هاي خلاقي را در حوزه‌هاي مورد نيازشان پرورش دهند و بتوانند مرز‌هاي دانشي و نوآوري صنعت خود را جلو برند.
بررسي‌ها نشان ‌‌‌مي‌دهد يکي از نيازهاي اصلي هر استارتاپي، تبليغات و بازاريابي از طريق تبليغات کلان است. اين بخش هزينه زيادي را بر دوش استارتاپ‌ها‌‌‌مي‌گذارد، گاهي تا ۷۰درصد سرمايه مورد نيازيک استارتاپ، براي ورود به بازار استارتاپ و تبليغات مصرف ‌‌‌مي‌شود. حل اين مسئله مفهوم جديد شتاب دهي رسانه‌اي را بر مبناي اضافه کردن يک شريک رسانه‌اي در کنار شريک مالي، به ادبيات استارتاپي وارد ‌‌‌مي‌کند.
شتاب دهي رسانه‌اي در واقع سرمايه‌گذاري مراکز بزرگ رسانه‌اي است بر استارتاپ‌ها، که ‌به جاي آنکه سرمايه ريالي در اختيار تيم‌ها قرار دهد، منابع و کانال‌هاي تبليغاتي خود را مستقيما در اختيار استارتاپ‌هايش قرار ‌‌‌مي‌دهد تا مرحله رشد تصاعدي و تغيير مقياس برايشان فراهم شود. اين مفهوم را Media VC نيز ‌‌‌مي‌توان نام نهاد. اين درحالي است که شتاب دهي رسانه‌اي در ايران مفهومي نو و تازه به شمار ‌‌‌مي‌رود و هم اکنون در ايران تنها در مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي ‌کسب ‌وکارهاي ديجيتال توسکا درحال انجام است.
*نوع همکاري و مشارکت مرکز نوآوري و شتاب‌دهي رسانه‌اي توسکا با استارتاپ‌ها
اين مرکز از آذرماه ۱۳۹۷ و ‌به دنبال امضاي تفاهم نامه همکاري در توسعه کسب وکارهاي نوپاي ديجيتال و بين مرکزملي فضاي مجازي،همراه اول،معاونت فناوري‌هاي راهبردي معاونت علمي وفناوري رياست جمهوري، معاونت کارآفريني وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعي و سازمان فناوري اطلاعات ايران‌راه اندازي شده و فعاليت خود را آغاز نموده است. طبق اين تفاهم نامه اين مرکز متعهد به اختصاص سهميه تبليغي صداوسيما به استارتاپ‌ها با استفاده از ظرفيت‌هاي شرکت توسعه کسب‌وکار ايراني (توسکا) و انجام تبليغات ويژه کسب‌وکارهاي کوچک و نوپاي ديجيتال در صداوسيما با تخفيف مصوب است.
در اين راستا مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي توسکا دو نوع همکاري را با استارتاپ‌ها تعريف کرده است؛
۱- استفاده از ظرفيت‌هاي تبليغي در برنامه‌هاي زنده صدا و سيما به صورت حمايتي و بدون دريافت هيچ هزينه‌اي که براي ‌کسب‌وکارهاي نوپا فرصت مناسبي را جهت معرفي ايجاد ‌‌‌مي‌کند.
۲- تبليغات کلان تلويزيوني که براي ‌کسب‌وکارهايي که در مرحله رشد و بلوغ خود رسيده‌اند مناسب است، چراکه اين همکاري در قبال دريافت سهم از درآمد و يا در صورت تمايل، دريافت سهم از سهام انجام خواهد گرفت.
‌به طور کلي اين مرکز درصدد است استارتاپ‌هايي که به مرحله‌اي از رشد خود رسيده‌‌اند که تبليغات تلويزيوني ‌‌‌مي‌تواند موجب رشد سريع آن‌ها شود و به اصطلاح آن‌ها‌‌‌ مي‌توانند افزايش مقياس دهند (scale up) را مورد حمايت قرار دهد. اين استارتاپ‌ها علاوه بر استفاده از ظرفيت‌هاي صدا و سيما در ارائه محصولات خود به مخاطبان، از خدمات شتاب دهي شتاب دهنده تخصصي كسب و كارهاي ديجيتال اين شركت نيز استفاده ‌‌‌مي‌کنند.
*آنتن زنده تلويزيون در اختيار استارتاپ‌ها
تاکنون مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي توسکا ۱۱۴درخواست مشارکت از استارتاپ‌ها را بررسي کرده ‌است. استارتاپ‌ها پس از ارائه طرح تجاري و مدارک مربوط به ارزش‌گذاري آن‌ها، وارد مرحله راستي آزمايي ‌‌‌مي‌شوند. در حين بررسي تيم‌ها، حمايت از ايشان نيز آغاز‌‌‌ مي‌شود.استارتاپ‌هاي آزمايش آنلاين،به‌زي، آلاء، کشمون، داستان من، بيدبرگ، نوبار، سبکتو، گهواره، پيچاپ، تين تک و کافه گلدون از جمله استارتاپ‌هايي هستند که با حمايت مرکز نوآوري و شتاب دهي توسکا تبليغات آن‌ها در رسانه ملي پخش شده‌‌است، ‌به طوريکه تاکنون حدود ۵۰۰ دقيقه آنتن زنده تلويزيون از برنامه‌هاي فرمول يک، به خانه برمي‌گرديم، شب آفتابي و … به حضور استارتاپ‌ها اختصاص داده شده‌‌است. در برنامه به خانه برمي‌گرديم، بنيان گذاران استارتاپ‌ها معمولا به همراه خانواده در اين برنامه حاضر مي‌شوند و در فضاي صميمانه‌اي به گفت وگو و معرفي ‌کسب‌وکارشان مي‌پردازند و در برنامه پرمخاطب فرمول يک با اجراي علي ضياء در تعامل با مجري درباره استارتاپ خود توضيح مي‌دهند. در برنامه تخصصي شب آفتابي نيز صاحبان ‌کسب‌وکار توسط کارشناس برنامه به چالش کشيده مي‌شوند.
هر استارتاپ در اين برنامه‌ها امکان معرفي‌کسب‌وکار خود را دارد و علاوه بر گويش مجري، زيرنويس و نمايش المان‌هاي تبليغاتي، کانال‌هاي ارتباطي با استارتاپ‌ها (ارسال پيامک و معرفي نحوه دسترسي از طريق وب) نيز معرفي مي شود که تأثير قابل ملاحظه‌اي در معرفي استارتاپ به مخاطب و مراجعه به آن را جهت کسب اطلاعات و يا دريافت خدمات و محصولات داشته‌‌است. به عنوان نمونه حضور چند دقيقه‌اي آزمايش آنلاين در برنامه به خانه برمي‌گرديم توانست فروش آن روزش را حداقل چهار برابر افزايش دهد و مدرسه من با افزايش بازديد هزار برابري مواجه شده‌‌است. همچنين آرمه تخفيف پارسيان نيز در هنگام حضور در برنامه به خانه بر مي‌گرديم بيش از هزار درخواست فروش داشته‌‌است.
استارتاپ‌هاي طرف قرارداد با مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي توسکا علاوه بر حضور در برنامه‌هاي نام برده شده، امکان پخش تيزر تبليغاتي در شبکه‌هاي سراسري و استاني تلويزيون را نيز دارند. همچنين با توجه به عدم توانايي مالي استارتاپ‌ها براي ساخت تيزر، زيرنويس و … توسکا حداکثر همکاري را در اين زمينه با استارتاپ‌ها داشته‌‌است و به صورت رايگان اقدام به طراحي و ساخت تيزر و زيرنويس نموده‌‌است.
*نقش‌آفريني توسکا در اکوسيستم استارتاپي
يکي از عوامل مهم رشد شرکت‌هاي استارتاپي برگزاري رويدادهاي مختلف در اين حوزه است. بر همين اساس مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي توسکا علاوه بر شتاب دهي رسانه‌اي، در۶ ماه گذشته از ۶ رويداد كسب وكاري از جمله يازدهمين جشنواره ملي رسانه‌هاي ديجيتال،هشتمين نمايشگاه بين المللي نوآوري و فناوري اينوتکس ۲۰۱۹، نمايشگاه الکامپ ۹۸ و … حمايت کرده و ضمن معرفي كامل اين رويدادها، زمينه معرفي استارتاپ‌هاي برگزيده را نيز فراهم نموده ‌‌است.
اين شركت همچنين در راستاي فرهنگ سازي كسب‌وكار، از برنامه‌هاي تلويزيوني مرتبط با حوزه‌هاي ‌کسب‌وکارهاي نو حمايت نموده و زمينه ساخت برنامه‌هاي جديد با ساختار جديد را با الگوبرداري از برنامه‌هاي بين المللي فراهم آورده‌‌است.
*نحوه مراجعه به مرکز نوآوري و شتاب‌دهي
مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي ‌کسب‌وکارهاي ديجيتال در مدت زمان کوتاه با بيش از ۷۰ استارتاپ همکاري موفق داشته، اما هم اکنون اين سؤال مطرح مي شود که ظرفيت اين مرکز براي حمايت از استارتاپ‌ها چقدر است. موضوع قابل توجه اين است که اقدامات مرکز نوآوري تنها به استارتاپ‌هاي مذکور محدود نمي‌شود و به نظر مي‌رسد با توجه به پتانسيل‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي موجود اين امکان وجود دارد تا از ساير استارتاپ‌هاي نوپا حمايت کرده و از اين طريق به اشتغال زايي و توسعه اقتصاد نوين کشور کمک کند.
بر همين اساس تنهااستارتاپ‌هاي ديجيتال در بستر وب، موبايل، اينترنت، تجارت الکترونيک، بازي‌هاي آنلاين و نرم افزارهاي سرويس محورکه فاز تست و ارايه اوليه محصول به بازار را انجام داده و جهت حضور قطعي در بازار ارايه خدمات ديجيتال با کيفيت و وسعت به کاربران آمادگي دارندمي‌توانند از طريق سايتwww.tooska.ir از نحوه همکاري با اين مرکز آشنا شده و در صورت تمايل‌درخواست خود را ثبت کنند.
اين استارتاپ‌ها قطعا بايد داراي شخصيت حقوقي بوده و داراي طرح تجاري مشخص و قابل ارزشيابي، مدل تجاري قابل اتکا، زيرساخت‌هاي مورد اعتماد، رشد پايدار، مجوزهاي کامل فعاليت ديجيتال و مديريت خدمات مشتريان‌باشند.
تيم‌هايي که در مرحله شتاب دهي قبول شوند، توسط شتاب دهنده سرمايه‌گذاري مي‌شوند. اين سرمايه به صورت باکس تبليغات کلان در صداوسيما در اختيار تيم قرار مي‌گيرد. در صورت نياز و تأييد کميته سرمايه گذاري، امکان سرمايه‌گذاري مستقيم و همچنين اعطاي وام قابل تبديل به سهام نيز وجود دارد.
همانطور که گفته شد، مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي توسکا در ازاي باکس‌هاي تبليغات، البته بعد از کارشناسي ميزان ارزش محصول، درصدي از درآمد و يا در صورت تمايل ايشان درصدي از سهام استارتاپ را دريافت خواهد کرد. اين مرکز هزينه‌هاي تبليغات را خود راسا به صداوسيما پرداخت مي‌نمايد و استارتاپ بايد تضمين دهد که مي‌تواند با اين تبليغات درآمد کسب نمايد.
توجه به اين نکته ضروري است که مرکز نوآوري و شتاب دهي رسانه‌اي توسکا نيز مانند ساير Media VCها با اين محدوديت مواجه است که تنها امکان سرمايه‌گذاري و همکاري با استارتاپ‌هايي که در مرحله بلوغ به‌سر مي‌برند و به حمايت تبليغاتي کلان نياز دارند، را دارد زيرا تبليغات کلان در رسانه تلويزيون به عنوان يک رسانه پرهزينه براي هر ‌کسب‌وکاري مناسب نيست و فقط استارتاپ‌هايي مي‌توانند از فرصت اين همکاري استفاده کنند که داراي محصول قابل عرضه باشند،از بازار انبوه برخوردار بوده، به محصول خود اعتماد کامل داشته واصول و موارد فني را رعايت کرده باشد.استارتاپ‌هاي موفق بخش‌هاي بزرگ و مؤثر اقتصادي آينده جوامع را تشکيل مي‌دهند. وجود استارتاپ‌هاي موفق و بالغ در هر جامعه تضميني بر توسعه اقتصاد خواهد بود. بر همين اساس حمايت از ‌کسب‌وکارهاي نوپا و ديجيتال در دنياي امروز ضروري به نظر مي‌رسد به ويژه اينکه مي‌تواند گامي در راستاي اشتغالزايي و کاهش وابستگي اقتصاد ايران به درآمدهاي نفتي نيز باشد.
*ظرفيت نامحدود تبليغاتي براي
استارتاپ‌هاي غيرحمايتي در پايان لازم به ذکر است گزارش فوق صرفا در حوزه حمايتي و شتاب دهي رسانه‌اي و تبليغاتي شرکت توسکا ارائه شده و براي شرکت‌ها و يا استارتاپ‌هايي که خود توان مالي لازم را داشته و ضرورتي به استفاده و بهره‌مندي از حمايت‌هاي ويژه توسکا ندارند؛ مانند هر شرکت و يا کسب‌وکار ديگري امکان تبليغات راديويي و تلويزيوني در رسانه ملي در ازاي پرداخت هزينه‌هاي مصوب سازمان صداوسيما فراهم است و شرکت کسب‌وکار ايراني (توسکا) هيچ محدوديت، مميزي و يا سخت‌گيري براي آن‌ها قائل نيست.