| نفيسه امامي |
در شرايطي که کشور ما با تحريم‌هاي مختلف و تأمين ارز روبه روست، گزينه‌هاي مختلفي را مي‌توان براي ارزآوري براي کشور فعال کرد که يکي از آنها گردشگري سلامت و توريسم درماني است که با جذب بيماران بين‌المللي به ورود ارز به کشور کمک مي‌کند و در اين راستا امروزه ايران نيز توانسته جايگاه خود را در ميان کشورهاي همسايه ارتقا دهد.
شايد بتوان مهم‌ترين مزيت ايران در گردشگري پزشکي را ارزان بودن خدمات به نسبت ديگر کشورها، به‌خصوص کشور‌هاي اروپايي و آمريکايي دانست و اين شاخصه مهمي در ورود گردشگران خارجي به کشور است. ايران در حال حاضر علاوه بر کشورهاي همسايه، پذيراي بيماراني از اروپاست که اين نشان‌دهنده پيشرفت کشور در حوزه درمان است.
سعيد هاشم زاده رئيس اداره گردشگري وزارت بهداشت و درمان در گفت‌وگو با «رسالت» به مزيت‌هاي ايران در حوزه پزشکي در منطقه اشاره کرد و گفت: «ما در حوزه مسائل پزشکي از سال‌هاي قبل در منطقه پيشتاز بوده‌ايم. يکي از مزيت‌هاي مهم ايران پزشکان، تيم پزشکي و تجهيزات پزشکي است که ما را در جمع کشورهاي سرآمد قرار مي‌دهد. به عنوان مثال در پيوند کليه و کبد( آمار ايران) و درصد موفقيت ما با کشورهاي اروپايي و آمريکاي شمالي همسطح است. ضمن اينکه زيرساخت‌هايي مانند هتل‌ها و پروازهاي بين‌المللي نيز باوجود تحريم‌ها به بالا بردن وضعيت ايران در گردشگري سلامت کمک مي‌کند.»
وي ادامه داد: «توجه وزارت بهداشت به‌عنوان متولي اصلي در حوزه درمان به اعتباربخشي ملي و دارا بودن استانداردهاي لازم در بيمارستان‌ها در حوزه گردشگري سلامت، باعث شده به اتباع خارجي اين اطمينان داده شود که سطح مناسبي از خدمات پزشکي به آنها داده مي‌شود. علاوه بر اين موضوعات، مزيت هزينه‌هاي پايين پزشکي، باعث افزايش چشمگير ورود اتباع ديگر کشورها شده است.»
هاشم زاده بابيان اينکه بيماري‌هاي زنان و زايمان، درمان ناباروري، جراحي‌هاي ارتوپدي، چشم پزشکي، زيبايي و تشخيص و درمان سرطان بيشترين ميزان بيماري‌هاي توريست گردشگري را تشکيل مي‌دهد، گفت: «ما براي افزايش ميزان توريسم درماني و سازمان‌دهي در حوزه گردشگري سلامت، تعريف مجددي از زنجيره تأمين کرده‌ايم و ارزش‌آفريني براي بيمار خارجي انجام داده‌ايم تا بتوانيم ورود توريست درماني را به‌صورت فعاليت پايدار و تجارت ادامه‌دار برسانيم. براي رسيدن به اين نقطه آيين‌نامه ايجاد شرکت‌هاي تسهيل گر آماده شد و به دانشگاه‌ها براي اجرا ابلاغ گرديد. اين مسئله يکي از کاستي‌هاي عمده زنجيره تأمين بود که رفع شد.»
وي درباره ميزان گردشگران سلامتي که در مراکز درماني بستري شده‌اند، گفت: «در سال ۹۷ بيش از ۷۰ هزار نفر از اتباع خارجي در بيمارستان‌ها بستري شدند که اين تعداد نسبت به سال قبل، ۲۵ درصد افزايش داشته است. بر همين مبنا تخمين مي‌زنيم در سال ۹۷ در حدود ۵۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر گردشگر سلامت به کشور براي بستري يا انجام کارهاي سرپايي واردشده باشند. برآورد پتانسيل کشور افزايش چهار الي پنج برابري گردشگري سلامت است به‌طوري‌که به‌راحتي مي‌توان براي نزديک به ۵/۲ ميليون نفر از اتباع خارجي سرويس داد مشروط به اينکه به اين مسئله آگاه باشيم که گردشگري سلامت، کاري گروهي است و هر يک از اعضاي زنجيره تأمين بايد وظيفه خود را به‌درستي انجام دهد.»
وي با اشاره به بيشترين اتباع کشورهايي که به ايران براي گردشگري سلامت سفر کرده‌اند، افزود: «عراق و افغانستان بيشترين ميزان گردشگر سلامت را دارا هستند و بعد از آنها آذربايجان، عمان، پاکستان، بحرين، کويت، ترکمنستان و هند محسوب مي‌شوند. البته از ابتداي امسال اتباع کشور قطر هم به ايران وارد شده‌اند که در سال‌هاي اخير تعداد آنها کاهش پيداکرده بود. ضمن اينکه با افزايش ايراني‌هاي مقيم خارج از کشور هم مواجه هستيم.»
رئيس اداره گردشگري وزارت بهداشت و درمان اظهار کرد: «تهران به دليل مرکزيت و گستردگي خدمات لجستيک بهتر و پروازهاي بيشتر، داراي بيشترين ميزان پذيرش گردشگران بستري سلامت است و بعد از آن شهرهاي قم و مشهد، اهواز، شيراز، تبريز، سمنان، اروميه و لار بيشترين ميزان بستري را داشته‌اند.»
وي رشد ميزان جراحي‌هاي زيبايي توريست‌هاي درماني را زياد عنوان کرد و گفت: «تعداد مراجعان براي جراحي زيبايي شامل برداشتن چربي شکم و بيني به سرعت رشد کرده و خبر خوب اين است که از اروپا هم بيمار براي عمل زيبايي داشته‌ايم.»
*توريسم درماني، پله‌اي براي جذب سرمايه کشورهاايران توانسته جايگاه خود را در ميان کشورهاي منطقه در حوزه پزشکي ارتقا دهد به همين علت شاهد افزايش حضور گردشگر سلامت در کشور هستيم. اين حضور تنها جنبه‌هاي درماني را در برنمي‌گيرد بلکه مي‌تواند به افزايش معاملات تجاري، افزايش گردشگري و درنتيجه ارزآوري براي کشور منجر شود.
احمد همتي عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با «رسالت» با اشاره به ميزان ارزآوري گردشگر سلامت به کشور گفت: «ما در کشور داراي پزشکان مطرح در سطح بين‌المللي هستيم و هزينه‌هاي سلامت و اقامت در کشور نيز گران نيست. بنابراين مجموع اين عوامل مشوقي براي ورود توريست‌هاي درماني محسوب مي‌شود که منجر به ارزآوري به کشور خواهد شد. از سوي ديگر اين افراد به غير از درمان، براي تفريح و گشت‌وگذار در کشور نيز هزينه مي‌کنند ضمن اينکه بسياري از آنها بازارياب، سرمايه‌گذار و توليدکننده هستند و مي‌توانند بخشي از سرمايه خود را به ايران منتقل کنند.»
وي افزود: «توريسم درماني پله‌اي براي جذب سرمايه کشورهاي ديگر به داخل کشور در شرايط تحريم محسوب مي‌شود. ما شاهد افزايش روند ورود توريسم درماني به کشور هستيم و اگر بتوانيم موانع را برداشته و مديريت صحيحي داشته باشيم، مي‌توانيم ميزان ارزآوري به کشور را افزايش دهيم.»
همتي با اشاره به وجود دلالان و واسطه گران و آسيب‌هاي اين قشر به بدنه گردشگري سلامت گفت: «بعضي از واسطه گران توريست‌هاي درماني را در بدو ورود با انگيزه کسب درآمد به مراکز درماني غير معتبر ارجاع مي‌دهند. اگر بتوانيم اين افراد را به مراکز معتبر و استاندارد درماني هدايت کنيم، به‌طورقطع رضايتمندي آنها بيشتر مي‌شود و مي‌توانيم جذب بيشتر توريسم درماني داشته باشيم.»
عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس ادامه داد: «ما ازنظر کميت ،حوزه توريسم درماني را ارتقا داده‌ايم و از لحاظ کيفي به دنبال بالا بردن سطح استانداردهاي پزشکي هستيم. در اين راستا نيز با حذف دلال‌ها به دنبال سامان دادن به اين وضعيت هستيم.»
وي با اشاره به ارزان بودن هزينه درمان در ايران براي گردشگراني که از کشورهاي همجوار مراجعه مي‌کنند، گفت: «ايران در دو بخش جاذبه‌هاي تاريخي و طبيعي گردشگري و درماني براي کشورهاي همسايه حائز اهميت است به‌خصوص در سال‌هاي اخير کشورهايي مانند افغانستان، عراق و کشورهاي حوزه درياي خزر توريست‌هاي زيادي براي درمان به ايران داشته‌اند. زيرا سطح ارائه خدمات درماني در ايران به‌مراتب بالاتر از اين کشورهاست. بنابراين اگر قيمت مناسب درمان در کشور و شرايط اقليمي منحصربه‌فرد را به‌عنوان مکمل يکديگر براي جذب توريسم درماني قرار دهيم، مي‌توانيم به ارزآوري کشور کمک و از مزاياي آن بهره‌مند شويم.»
نماينده سمنان در مجلس به تأثيرات تحريم‌هاي آمريکا به دارو و تجهيزات پزشکي افزود: «به‌طورقطع تحريم‌ها بر وضعيت دارو تأثيرگذار بوده و نمي‌توان آن را انکار کرد اما اين اثر به نحوي نيست که صنعت دارويي را زمين‌گير کند زيرا مديريت صحيح در اين زمينه انجام‌شده است. آمريکا زماني که بخش ارزي ايران را در تنگنا قرار مي‌دهد مي‌تواند در بخش دارويي نيز ايران را دچار مشکل کند.»
همتي تصريح کرد: «آمريکا به دنبال نشان دادن چهره بشردوستانه از خود در مجامع بين‌المللي است و اين‌گونه مطرح مي‌کند که تحريمي بر صنعت داروي ايران نداشته درحالي‌که اين رفتار خصمانه را همواره با ايران داشته است. آمريکا به‌طور مستقيم تحريمي برعليه دارو و تجهيزات پزشکي نمي‌کند اما در عمل وقتي براي جابه‌جايي و انتقال ارز، ايران را با مشکل مواجه مي‌کند به‌طور قطع بر واردات دارو نيز مي‌تواند تأثيرگذار باشد.»
ايران باوجود نيروي انساني کارآمد در حوزه پزشکي مي‌تواند نقش تأثيرگذاري در ارائه خدمات پزشکي به اتباع ديگر کشورها ازجمله کشورهاي همسايه ايفا کند. توريسم درماني امروز در سطحي قرارگرفته که از قدرت ارزآوري آن سخن به ميان مي‌آيد و براي آن برنامه‌ريزي مي‌شود. چنانچه وزارت بهداشت به‌عنوان متولي امر درمان در کشور بتواند مديريت صحيحي در اين بخش ايفا کند، مي‌توان اين پتانسيل در کشور را افزايش داد و آن را به چند برابر وضعيت کنوني رساند.